Over straatnamen met name

Wat komt er allemaal kijken bij het bedenken van goede straatnamen? Welke namen kunnen wel, en welke kun je beter niet gebruiken? Veel gemeentes hebben een Commissie Straatnaamgeving die goed over de straatnaamgeving nadenkt en advies uitbrengt aan het College van B&W. Het artikel 'Straatnaamcommissie buigt zich over namen voor Veenderij' dat kort voor kerst in de Veenendaalse Krant stond, geeft een leuk kijkje in de keuken van zo'n commissie. VEENENDAAL - Hoogveen, dat kan als straatnaam. Maar Laagveen niet, dat is veen ontstaan onder het niveau van het omringende land, bijvoorbeeld in plassen en moerassen. Dat is er nooit geweest in Veenendaal en omgeving. Veenraadschap als straatnaam, dat kan, evenals Veengenoten. Kameraar (penningmeester) en Vaartmeester (regelt het stroomopwaarts en afwaarts varen van de turfschepen) kunnen ook. Maar Raaigreppel, Turfkloter, Impost of Hondgeld en Veenbrand liggen als straatnamen toch meer in de categorie waar je niet aan wilt wo...

Begin deze maand was het precies zestig jaar geleden dat de eerste duizend Molukkers voet op Nederlandse bodem zetten. Dat werd in heel Nederland gevierd en herdacht. In Wierden was dat de aanleiding om een aantal straatnamen te wijzigen. Tientallen jaren woonden veel Molukkers in Wierden aan de Jan Jansweg. Die oer-Hollandse straatnaam verdwijnt nu gedeeltelijk uit de Molukse wijk in Wierden en gaat daar Martha C. Tiahahustraat heten. Een aantal zijtakken van de Jan Jansweg - waar al tientallen jaren vooral Molukkers wonen - krijgen nu namen zoals Pattimurastraat en Chris Soumokilstraat. Het zijn allemaal namen van Molukse verzetsstrijders. Pattimura was een Ambonese soldaat die in 1817 op Saparua bij Ambon op de Molukken een opstand leidde tegen de Nederlandse bezetting. Martha Christina Tiuahahu leidde in datzelfde jaar op zeventienjarige leeftijd in Nusa Laut het verzet tegen de Nederlanders. Chris Soumokil was in 1950 een van de oprichters en president van de onafhankelijke Republ...

Op Vernoeming.nl las ik een artikel over de laatste voornamen in het alfabet: Zzohra, Zzamouri en Zyxcban . Intrigerende namen waar ik me bijna niet van voor kan stellen dat er echt mensen zijn die zo heten. Maar het inspireerde me wel om eens op zoek te gaan naar de laatste straatnamen uit het alfabet. Eigenlijk levert dat een heel erg saaie lijst op. Drie dingen met een z waar men straatnamen naar noemt zijn zwin (het gedeelte in zee tussen twee zandbanken), Zwitserland en Zwolle. Op een aantal plekken in Nederland zijn er Zwinpaden, -straten en -wegen. De meeste daarvan liggen om begrijpelijke redenen in plaatsen in Zeeland en Noord-Holland. Straten die genoemd zijn naar Zwitserland liggen door het hele land - dat zijn er in totaal ongeveer tien. Straatnamen met een verwijzing naar Zwolle vinden we ook door het hele land, maar de meeste liggen - ook weer om begrijpelijke redenen - in Gelderland en Overijssel. Een beetje rondom Zwolle, zeg maar. De laatste drie straatnamen op mijn la...

Bij Blaricum bouwt men een nieuwe woonwijk: de Blaricummermeent. De straatnamen in de wijk zullen allemaal verwijzen naar de geschiedenis van de bouwlocatie of die van de gemeente Blaricum. Zo zijn de eerste straatnamen genoemd naar negentiende-eeuwse kunstenaars die allemaal in de gemeente Blaricum hebben gewoond: Piet Mondriaan, Jozef Israëls, Bart van de Leck, Lou Loeber en Pyke Koch. Pyke Koch? Heeft die in Blaricum gewoond dan? Nee, dat heeft hij niet... en dat heeft men in Blaricum inmiddels ook ontdekt. En bovendien is de keuze voor Pyke Koch nog eens extra discutabel omdat zijn imago ietwat besmet is. Hij maakte voor de Tweede Wereldoorlog een paar fascistische werken en exposeerde tijdens de oorlog veel in Duitsland. Hij nam later weliswaar afstand van het fascisme, maar werd toch gezien als een collaborateur. Dat hij alleen nog maar neutrale onderwerpen schilderde, mocht niet meer baten. In geval van twijfel kun je beter op zoek naar een alternatief. Er hebben in Blaricum gen...

Onlangs hoorde ik het verhaal van een man die in Amsterdam op zoek was geweest naar de Klaverstraat. Hij was urenlang op zoek, maar heeft de straat niet gevonden. Begrijpelijk... want Amsterdam heeft helemaal geen Klaverstraat! Iedereen die wel eens Monopoly heeft gespeeld, weet dat Amsterdam wel een Kalverstraat heeft. Als de man iemand de weg vroeg, kreeg hij ook regelmatig de vraag of hij niet de Kalver straat bedoelde. Maar nee, de man was op zoek naar de Klaverstraat. Dat wist hij zeker, want dat adres stond op zijn briefje. Sommigen vroegen of hij niet op zoek was naar de Klaver weg , of misschien zelfs de Bep van Klaverenboulevard. Die straten wist men wel te vinden in Amsterdam. Maar de man liet zich niet van de wijs brengen. Hij moest en zou naar de Klaverstraat gaan. Natuurlijk bleek na een tijdje dat de man weldegelijk op zoek was naar de Kalverstraat. Toen hij zich dat eenmaal realiseerde, had hij zijn bestemming snel bereikt. Wat nu als Amsterdam wél een Klaverstraat h...

Wat doe je als je voor een straat niet kunt kiezen tussen twee namen? Als je een nieuwe naam wilt, maar de oude eigenlijk niet kwijt wilt? Dan neem je ze gewoon allebei! Zo ligt in het centrum van Delft een straat met de curieuze naam 'Jozefstraat voorheen Molenpoort'. De oudste bekende naam voor deze straat is 'Molenpoort'. Zo heette de straat al in de zeventiende eeuw. In die tijd werd er veel gebruik gemaakt van beschrijvende straatnamen, die iets vertelden over de locatie, de bewoners of het gebruik van de straat. Ook de naam 'Molenpoort' was niet zo slecht gekozen: om de straat te bereiken moest je door een poort, en op de hoek van die poort stond een molen. De straat lag direct naast de Sint-Jozefkerk en was tot 1898 ook eigendom van de kerk. In dat jaar ging het eigendom van de straat over naar de gemeente. Behalve de kerk hadden er maar twee huizen een ingang in de straat. Die waren echter officieel genummerd aan de grote straten aan de uiteinden van de ...

Ten zuiden van Hilversum loopt door de bossen een oude weg: de Noodweg. Bij de grens met Loosdrecht zit er een kleine knik in de weg, waarna de weg verder loopt als Nootweg. Een Noodweg en een Nootweg... dat kan toch geen toeval zijn? Er is inderdaad een eenvoudige verklaring: vroeger was deze weg in gebruik als notweg. Dat was een weg over andermans grond die je mocht gebruiken voor het binnenhalen van oogst en het drijven van vee. 'Not' is een oud woord dat werd gebruikt voor gebruik en verbouwing van het land, en ook voor opbrengsten in de vorm van gewassen en veldvruchten. Het woord is verwant is met woorden als 'nut(tigen)' en 'genieten'. Uit de samenstelling met 'wech' ontstond dus de notwech of de nootwech, en later de nootweg. De term is in de loop van de zeventiende eeuw langzaamaan in onbruik geraakt. Als je ergens een stuk grond had dat niet aan het water of aan een openbare weg lag, dan mocht je via de notweg met je spullen over de grond...

Wanneer een nieuwe wijk of buurt wordt aangelegd, moet je als straatnaamgever op zoek naar een thema dat de verschillende namen bindt. Altijd maar die bomen, schilders, rivieren, prinsessen en burgemeesters... die kennen we nu wel. Als je écht origineel wilt zijn, moet je wat verder zoeken. Het is fijn als je een compleet nieuwe bron aan kunt boren met een grote hoeveelheid namen om uit te putten. Dan kun je gewoon de leukste namen uitzoeken. En als er later nog twee of drie straten bijkomen, is daar vast nog wel een leuke naam voor te vinden. Neem nou het werk van J.R.R. Tolkien. In zijn boeken 'De Hobbit', 'In de Ban van de Ring' en 'De Silmarillion' creëerde hij een complete wereld met allemaal landen, volkeren, talen en personages. En die kregen natuurlijk allemaal mooie namen. Een schier onuitputtelijke bron voor een straatnaamgever, zou je denken. Toch is Geldrop de enige plaats in Nederland waar straatnamen zijn genoemd naar personen uit de verhal...

In Hoogvliet zag ik een straatnaam met de mooie korte naam 'Want'. Ik had even niet op zitten letten, dus ik had niet gezien hoe de andere straten in de buurt heten. Dan begin ik al snel te raden: kan ik op basis van die ene naam bedenken wat het thema van de straatnamen in de wijk is? Het eerste wat ik bedacht, is de voegwoordenbuurt. Als deze straat Want heet, kunnen straten met namen zoals Omdat, Mits, Tenzij en Maar niet ver weg zijn. 'Zodra' is ook wel een mooie - dat heeft wel iets exotisch. En de sjiekere woningen staan natuurlijk aan Ofschoon, Aangezien en Derhalve. "Waar woon je?" - "Daar". De straat zou natuurlijk ook in een wijk kunnen liggen waar alle straten naar handbeschermers genoemd zijn. Dan heten de andere straten vast Handschoen, Glove en Mof. Of misschien is het thema iets ruimer gekozen en zijn er ook straten genoemd naar de Sjaal en de Skimuts... In een Engelstalige buurt zou Want kunnen liggen tussen straten met namen als Desi...

Onlangs reed ik op mijn fiets over de Burgemeester Le Fèvre de Montignylaan in Rotterdam. De huizen aan die laan zijn net zo statig als de straatnaam doet vermoeden. Maar anders dan die ene naam doet vermoeden, zijn de straten in de omgeving allemaal genoemd naar schilders. Ik fietste langs de Frans Halssingel, de Jan Weijnslaan en de Jeroen Boschlaan, en kwam toen langs de Mesdaglaan. Het viel me meteen op dat er geen voornaam op dat bordje stond. En dus vroeg ik me af wat eigenlijk de voornaam van Mesdag was. Ik kwam niet verder dan Panorama. 'Panorama Mesdag', dat klinkt toch heel bekend. Maar wie noemt zijn zoon nou 'Panorama'? Nee, het moest natuurlijk wat anders zijn. Waarom ken ik van een heleboel schilders de voornaam, behalve van Mesdag - toch ook niet de minste? En waarom was uitgerekend bij de Mesdaglaan geen voornaam gebruikt? Als ze netjes de voornaam op het bordje hadden gezet, had ik nu wel geweten hoe hij heette. Thuis heb ik het meteen opgezocht. De...

Febo bestaat deze maand precies zeventig jaar. Al zeventig jaar bestaan er allerlei wilde theoriën en ideeën over de herkomst van de naam. Wat ik pas onlangs heb geleerd, is dat de naam 'Febo' is afgeleid van een straatnaam. Voor veel bedrijfsnamen van drie of vier letters zijn alternatieve - en vaak ook negatieve - betekenissen voor de naam bedacht. Iedereen kent de klassieke voorbeelden wel: 'Ford Onderdelen Roesten Direct', onze nationale luchtvaartmaatschappij 'Kan Loopings Maken' en bij de 'Hema Eten Mensen Afval'. Zo zijn er ook allerlei voorbeelden bij de naam Febo. Iemand die minder positief was over het eten van Febo bedacht 'Frietjes Eten, Buiten Overgeven'. Zo hoorde ik ook 'Fastfood En Broodjes Ongezond' en 'Flikkers Eten Bij Ons'. De inhoud van de kroketten wordt vergeleken met dierenvoer in 'FElix & BOnzo'. Het kan ook positief: ik heb ooit iemand stellig horen beweren dat hij zeker wist dat Febo staat ...

Onlangs liep ik door de Maasstraat in Rotterdam. Toen ik het straatnaambordje zag, viel me meteen op dat er allemaal a's in die straatnaam zitten. Geen e's, i's, o's, u's of ij's... alleen maar a's. Ik vind dat soort curiositeiten wel leuk en dus heb ik er maar meteen een naam voor bedacht: klinkerstraten. Klinkerstraten zijn straten waar maar één van de klinkers in voorkomt. Bestaan er klinkerstraten met alle verschillende klinkers? Jazeker. Zo heb je in Rotterdam dus de Maasstraat (allemaal a's), in Gilze de Veerdreef (allemaal e's), in Best de Wilg (dat is de langste straatnaam die ik kon vinden met alleen maar i's), in Delft de Hofzoom (drie o's), in Midwoud de Buurt (met twee u's) en in Hazerswoude de Rijndijk (met twee ij's). De a zit in achtervoegsels zoals -straat, -pad en -laan, dus met die klinker zijn relatief veel klinkerstraten te vinden. De e zit in -weg, -steeg en -dreef, dus daar kom je ook nog wel een eind mee. Met ...

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o...

Het is slim om straatnamen te kiezen die je goed kunt uitspreken en waar geen misverstanden over kunnen ontstaan. Het is helemaal niet handig als je je straatnaam iedere keer weer moet spellen. Of als mensen denken dat ze je straatnaam goed verstaan hebben, maar er iets heel anders van gemaakt hebben. Voor je het weet, is je pizza koud, komt de ambulance te laat, wordt de post niet goed bezorgd, of kunnen je vrienden je nieuwe huis niet vinden. Neem nou de 'Zeisstraat'. Je moet die straatnaam maar eens een paar keer hardop uitspreken. De kans is groot dat mensen denken dat je het over een 'zijstraat' hebt. "Maar van welke straat bedoel je dan de zijstraat?" Het lijkt me geen handige straatnaam, en toch zijn er Zeisstraten in bijvoorbeeld Rotterdam, Breda en Purmerend. In alle gevallen is de Sikkelstraat niet ver weg. Een zeis en een sikkel - dat is ook wel een logische combinatie. En zo zijn er nog wel meer verwante gereedschappen te bedenken: Rotterdam...

Een vriend vertelde me dat hij een leuk huis had gezien aan de Vegakade in Woerden. Bij die straatnaam moest ik natuurlijk meteen aan vegaburgers denken. De Vegakade... ligt die soms vlak bij de Vleesweg? Het leek me onwaarschijnlijk dat er echt een straat naar vegetarische burgers genoemd zou zijn. Maar waar komt de naam dan wel vandaan? Ik moest natuurlijk meteen denken aan Suzanne Vega die eind jaren tachtig een hit had met het liedje Luka ("My name is Luka. I live on the second floor"). Maar zou die ene hit al voldoende zijn om een eigen straatnaam te krijgen in Woerden? En is er dan ook een Lukakade? Een blik op GoogleMaps leert me dat er in de buurt van de Vegakade ook een Anholtkade en een Falsterkade liggen. Die namen zeggen me nog niet zo veel. De Nova Zemblakade ligt ook in de buurt - dat zegt me al wat meer. Verderop zag ik de Etnakade, de Maltakade, de Ibizakade en de Kretakade. Aha, een eilandenbuurt! Ik kende Vega nog niet in deze betekenis, maar inmiddels...

Als je de hoop koestert dat er ooit nog eens een straat naar je genoemd wordt, moet je je eerst eens afvragen of je naam zich daar wel voor leent. Niet alle achternamen zijn even geschikt om voor een straatnaam gebruikt te worden. Een straatnaam moet bijvoorbeeld niet al te ingewikkeld zijn, want anders wordt het lastig om hem uit te spreken of op te schrijven. En een straatnaam mag ook geen verwarring opleveren met andere straatnamen in dezelfde stad of dorp. Heet je bijvoorbeeld 'Nachtegaal' van achter en is er in jouw stad ook al een vogelbuurt, dan is de kans op een vernoeming klein. Bij het toekennen van straatnamen wordt per wijk vaak een thema gebruikt. Een heleboel steden en dorpen hebben wel een schilderswijk, waar allerlei vaderlandse schilders in de straatnamen vereeuwigd zijn. Een bekende kunstschilder uit de zeventiende eeuw is Jan Steen. Hij is vooral bekend door zijn schilderijen van huiselijke taferelen. Het 'huishouden van Jan Steen' is zelfs spreekw...

Het is altijd mooi om straatnamen te noemen naar historische gebeurtenissen die in de directe omgeving hebben plaatsgevonden. Straatnamen die een relatie hebben met de locatie. En als het met de straatnaam niet lukt, kun je het altijd nog met het straatnaambordje proberen. Dat gebeurde in Jackson Heights, een buurt in New York waar ooit Scrabble werd uitgevonden. Scrabble is in 1938 bedacht door de architect Alfred Mosher Butts. Hij had tijdens de Grote Depressie zijn baan verloren en besloot zijn vrije tijd te besteden aan het verzinnen van een nieuw spel. Hij combineerde het oplossen van kruiswoordpuzzels met het maken van anagrammen en voegde er een gelukselement aan toe. Om te bepalen in welke verhouding de verschillende letters in het spel moesten zitten, bestudeerde hij de voorpagina van de New York Times grondig. Butts besloot wel om er wat minder S'en in te stoppen, gewoon om het wat moeilijker te maken. En hij voegde de karakteristieke letterwaardes toe. Het bleek echter...

In Tiel wordt een nieuwe woonwijk aangelegd. De straten zullen allemaal worden genoemd naar vlinders. Ik vind vlinders wel leuk. Ze kunnen zo heerlijk fladderen, ze steken niet, en ze hebben allemaal leuke kleuren. Een sympathiek thema dus. Ga je mee op een rondje door de vlinderwijk? Via de Citroenvlinder komen we op de Aardbeivlinder. Ik zie me daar wel rondrijden. (Citroen en aardbei... dat doet me aan ijs denken!) Verderop liggen de Iepenpage en de Eikenpage. Twee pages, dicht bij elkaar. Logisch. Aan het eind van de Grote Vos ligt de Kleine Vos. Groot en klein bij elkaar, dat doen ze wel meer in Tiel, want ook het Groot Koolwitje en het Klein Koolwitje, Groot Parelmoervlinder en Klein Parelmoervlinder, en Grote Vuurvlinder en Kleine Vuurvlinder liggen naast elkaar. Tijdens de rondgang door de wijk blijkt er ook een Kommavlinder te bestaan - zijn er ook andere leestekens waar een vlinder naar genoemd is, vraag ik me ineens af? Een eind verderop komen achtereenvolgens Heideblauwtj...

Sinds 2008 ligt er in Delft een fietspad met de naam 'Inbuspad'. Een toepasselijk naam, omdat het pad een beetje een L-vorm heeft en bovendien vlak langs de IKEA loopt. De inbussleutel en IKEA zijn op een of andere manier nauw met elkaar verbonden. Is IKEA ook de uitvinder van dat handige sleuteltje waarmee je complete meubels in elkaar kunt zetten? En heeft het woord 'inbus' misschien zelfs een Zweedse oorsprong? De inbusschroeven met het zeshoekige gat zijn uitgevonden tussen 1860 en 1890. Maar omdat die zeshoekige gaten zo ontzettend moeilijk te maken waren, duurde het tot 1911 voordat de eerst echte inbusschroeven geproduceerd werden. Het eerste bedrijf waarvan het bekend is dat het inbusschroeven maakte, was Standard Pressed Steel Company in Amerika. Een belangrijke reden om een zeshoekig gat te maken, was dat ze daarmee het patent van de Canadees Robertson konden omzeilen. Die had namelijk het patent op schroeven met een vierkant gat. SPS koos 'Unbrako' al...

Onlangs is in Vorst (Brussel) een straatnaam genoemd naar Toots Thielemans, de wereldberoemde mondharmonicavirtuoos. En het bijzondere is: Toots Thielemans was er zelf bij aanwezig. Waarom is dat zo bijzonder? In het algemeen worden er nooit straatnamen naar nog levende personen genoemd. Op sommige plaatsen mogen pas straatnamen naar mensen worden vernoemd als die minimaal tien jaar dood zijn. Het risico is namelijk dat je later spijt gaat krijgen van de vernoeming, bijvoorbeeld omdat de persoon bij nadere beschouwing helemaal niet zo bijzonder was. Of omdat de persoon later helemaal niet zo'n goed mens bleek te zijn. Maar Toots Thielemans is dat risico wel waard: hij is nu immers al een legende. De kans dat Thielemans in de rest van zijn leven alsnog een keer het foute pad inslaat, is niet zo groot. Niet alleen omdat hij al bijna 90 jaar is, maar vooral ook omdat het een bijzonder vriendelijke oude man is. Dat het niet handig is om straatnamen te noemen naar nog levende personen b...

Ik las net een nieuwsbericht over de Sneeuwbalstraat in Den Haag. Geen leuke aanleiding. Maar het was vooral de straatnaam die me intrigeerde. Een Sneeuwbalstraat... in wat voor buurt zou die straat liggen? Wat is het thema van de straatnamen in die wijk? Zou het een winterse buurt zijn? Met niet alleen een Sneeuwbalstraat, maar ook een Sneeuwpopstraat, een IJspegelplein en een Glijbaan? Of zou het een projectielenbuurt zijn, waar de Sneeuwbalstraat kruist met de Pijlstraat, het Speerplein en de Kogelbaan? Of zijn het allemaal ballen: Sneeuwbalstraat, Voetbalstraat, Boksbalstraat, Nasibalstraat en vooruit... de Boekenbalstraat. Ik draai nog wat verder door - dat heb ik soms. Misschien zijn de straten wel genoemd naar dingen waar een effect naar genoemd is. Je hebt niet alleen een sneeuwbaleffect, maar ook het vliegwieleffect, het dopplereffect en het Droste-effect. Dat worden dan de Vliegwielstraat, de Dopplerstraat en de Drostestraat. Dat is dan een wijk met veel effect! Welke van dez...

Als je de weg kwijt bent in Japan, heeft het niet zoveel zin om naar een straatnaam op zoek te gaan. Met uitzondering van de grote straten in de grote steden hebben de straten in Japan namelijk geen namen. Maar hoe kun je dan vinden wat je zoekt? In Japan hebben ze een heel andere manier van adresseren dan wij. Als wij iemand een brief sturen, schrijven we eerst de naam van de persoon op, dan de straat, en dan de plaatsnaam met soms nog de provincie erachter. Als de brief naar een ander land moet, schrijven we ook nog de naam van het land onder. We gaan dus van klein naar groot. (Als kind vond ik dat altijd zo'n intrigerende opsomming dat ik onder mijn adres altijd nog "Europa, Wereld, Melkweg, Heelal" toevoegde, maar dat terzijde.) De manier waarop ze in Japan het adres op een brief schrijven is precies andersom: van groot naar klein. En als je een brief moet bezorgen, is dat eigenlijk wel zo logisch. Zorg eerst maar eens dat je in de juiste stad komt, en ga daar op zo...

Er zijn in Nederland nogal wat steden die 'Bastion' als straatnamen hebben. Soms gaat het om vestingsteden die echt een vesting hebben, zoals Gorinchem, Woudrichem en Naarden. Maar vaker gaat het om nieuwbouwwijken in steden die waarschijnlijk juist graag een heus bastion hadden wíllen hebben. Zeg nou zelf: zo'n bastion geeft je stad toch allure. En de makkelijkste manier om een bastion in je straatbeeld te krijgen, is een straat 'Bastion' noemen. Eerlijk is eerlijk - het thema 'vestingwerken' levert een bijna onuitputtelijke hoeveelheid prachtige woorden op die zich prima lenen voor stoere straatnamen. In Vijfhuizen hebben ze ook een écht bastion. Het Fort bij Vijfhuizen is onderdeel van de Stelling van Amsterdam, een verdedigingslinie van 42 forten die tussen 1880 en 1920 werd aangelegd rond Amsterdam. Langs het fort loopt de Linieweg. En het fort vormde duidelijk de inspiratiebron bij het bedenken voor straatnamen in de nabijgelegen wijk. Natuurlijk hebb...

Vandaag is het precies honderd jaar geleden dat Annie M.G. Schmidt geboren werd. Dat wordt op allerlei plekken in het land gevierd met feestelijkheden, tentoonstellingen en andere activiteiten. Annie M.G. Schmidt is bijzonder populair als schrijfster van kinderboeken, gedichten, liedjes, toneelstukken, musicals en stukken voor radio en televisie. Kun je die populariteit ook terugzien in de straatnaamgeving? Jazeker. De naam ' Annie M.G. Schmidt' lijkt zich met die voorletters weliswaar niet heel erg goed te lenen voor een overzichtelijke, makkelijk te schrijven straatnaam, maar er zijn toch in het hele land straten naar haar genoemd. En terecht. Er zijn nogal wat steden en dorpen met een Annie M.G. Schmidtstraat , van Amsterdam tot Zutphen, van Alkmaar tot Voorschoten en Wageningen, en van Oud-Beijerland tot Hasselt in België. Vaak liggen die straten in een schrijversbuurt. In Almere, Grootebroek en Woerden bestaat een Annie M.G. Schmidtweg . In Voorschoten en Berkel en Rod...

Sommige mensen hebben de pech dat ze in een straat wonen waarvan je de naam regelmatig weer moet spellen. Je zult maar in de 'Burgemeester Le Fevre de Montignylaan', de 'Bartoutszate' of de 'Biallosterskilaan' wonen. Ik vraag me wel eens af of mensen die in zulke straten wonen minder bekeuringen krijgen, simpelweg omdat de agenten het niet aandurven om de straatnaam op te schrijven en dus kiezen voor het gemakkelijke "ik zie het voor één keer door de vingers"... Als je als bordenmaker een straatnaambord moet maken voor een straat met een moeilijke naam laat je natuurlijk alles twee keer controleren. Behalve dan in Almere. Daar moest een bord worden gemaakt voor de 'Chicagostraat' - op zich toch niet zo'n heel moeilijke naam. De aannemer liet echter bordjes maken met daarop 'Chigacostraat'. Pas toen de borden in de straat waren opgehangen, viel het iemand op dat de naam niet helemaal goed gespeld was. De gemeente gaf de aannemer de o...

Bij straatnamen gaat het vaak om het eerste deel. Straten zijn genoemd naar beroemde personen, historische bestemmingen of moderne thema's. Over het tweede deel van de straatnamen - de achtervoegsels - is echter ook veel interessants te vertellen. Ik zet de belangrijkste achtervoegsel eens op een rij. Baan - weg of pad. Een baan is van oorsprong een vrijgemaakte plek of doorgang, een route die open is gemaakt zodat je erdoor kunt rijden of lopen. Vergelijk dit met de uitdrukking 'een weg banen', waarin 'banen' zoiets als 'slaan' betekent. Leuk om te weten: van de oorspronkelijke wortel *ban- zijn in een heleboel talen woorden afgeleid die allemaal met moord en doodslag te maken hebben. (Een baan wordt vaak als sportterm gebruikt. Je hebt bijvoorbeeld wielerbanen, atletiekbanen en ijsbanen. Van schaatsenrijders die vroeger geen lange vermoeiende tocht op natuurijs durfden te maken maar liever op de ijsbaan bleven, werd gezegd dat ze een baantje gingen rij...

Waar zit in de televisie de ionenvalmagneet? Nou, dan begin je bij het elektronenkanon. Linksaf bij de kathodestraalbuis. Dan ga je door de diode en daarna buig je rechtsaf bij de afbuigspoel. Bij het schaduwmasker ga je rechtdoor naar het schaduwmasker. En dan zie je de ionenvalmagneet vanzelf liggen. Kan niet missen. En anders moet je het daar nog maar eens vragen. Een dergelijke instructie kun je vanaf volgend jaar ook krijgen als je in de Eindhovense wijk Strijp R naar de housewarming van familie of vrienden gaat. Strijp R is een voormalig industrieterrein, waar Philips in de tweede helft van de vorige eeuw televisies produceerde. Nu wordt de wijk herontwikkeld tot een woonwijk, waarin een aantal belangrijke beeldbepalende gebouwen behouden blijven. Het leek dus wel een leuk idee om de straatnamen ook de laten verwijzen naar de oude industrie in dit gebied. Het college van B en W heeft onlangs ingestemd met het plan om 18 straatnamen in de wijk te noemen naar onderdelen van de tele...

Het is natuurlijk leuk als er een straatnaam naar je genoemd wordt. Maar laten we eerlijk wezen: de meeste mensen is die eer niet gegeven. En als het al gebeurt dan is dat meestal pas na hun dood. Veel gemeenten in Nederland hanteren de regel dat iemand tien jaar dood moet zijn voordat er een straat naar mag worden genoemd. Dat is gewoon om te voorkomen dat men zich te veel door de waan van de dag laat leiden. Je hebt de meeste kans om tijdens je leven een straat naar je genoemd te krijgen als je lid bent van het koningshuis, of als je een gouden Olympische medaille haalt. Misschien is het makkelijker om het om te keren: je kunt ook op zoek gaan naar straten die toevallig jouw naam dragen. Dat kan bijvoorbeeld met de website Where The Streets Have Your Name . Daar hebben ze een database aangelegd met plaatsen, straten en dingen in de wereld. Je kunt in die database zoeken door je voornaam in te vullen, en dan toont hij alle vondsten op de kaart. Heet je bijvoorbeeld 'Roger' e...