Sinds 2008 ligt er in Delft een fietspad met de naam 'Inbuspad'. Een toepasselijk naam, omdat het pad een beetje een L-vorm heeft en bovendien vlak langs de IKEA loopt. De inbussleutel en IKEA zijn op een of andere manier nauw met elkaar verbonden. Is IKEA ook de uitvinder van dat handige sleuteltje waarmee je complete meubels in elkaar kunt zetten? En heeft het woord 'inbus' misschien zelfs een Zweedse oorsprong?
De inbusschroeven met het zeshoekige gat zijn uitgevonden tussen 1860 en 1890. Maar omdat die zeshoekige gaten zo ontzettend moeilijk te maken waren, duurde het tot 1911 voordat de eerst echte inbusschroeven geproduceerd werden. Het eerste bedrijf waarvan het bekend is dat het inbusschroeven maakte, was Standard Pressed Steel Company in Amerika. Een belangrijke reden om een zeshoekig gat te maken, was dat ze daarmee het patent van de Canadees Robertson konden omzeilen. Die had namelijk het patent op schroeven met een vierkant gat. SPS koos 'Unbrako' als merknaam voor zijn schroeven, omdat dat een beetje klonk als unbreakable. In het Noors gebruikt men nog steeds het daarvan afgeleide woord 'Unbrakonøkkel'.
De schroeven met het zeshoekige gat werden in de loop der jaren door verschillende bedrijven in verschillende landen zijn uitgevonden en gepatenteerd. In Italië werd het product bijvoorbeeld geïntroduceerd door Egidio Brugola, en sindsdien heeft men het daar over een 'brugola'. In Amerika werden de schroeven en de bijbehorende sleutel onder andere gemaakt door de Allen Manufacturing Company, en 'Allen' werd na de Tweede Wereldoorlog zo'n populair merk dat de inbussleutel in Amerika vaak nog steeds de 'Allen key' wordt genoemd. De algemene Engelse benaming is overigens 'hex key', met een duidelijke verwijzing naar de hexagonale vorm van het gat.
Maar waarom noemen wij het dan een inbussleutel? De naam van de inbus is een verwijzing naar het Duitse bedrijf Bauer & Schaurte Karcher dat de vinding in 1936 patenteerde. De naam bestaat uit de beginletters van Innensechskantschraube Bauer und Schaurte. Het is dus gewoon de binnenzeskantsschroef van Bauer & Schaurte. Er zijn een heleboel mensen die het 'imbus' noemen (met een m), maar dat is zoals je kunt zien geen correcte afleiding.
Het woord 'inbus' heeft dus geen Zweedse oorsprong. Daar wordt de inbussleutel 'insexnyckel' genoemd, waarbij het handig is om te weten dat 'sex' Zweeds is voor 'zes'. En 'nyckel' betekent - net als het Noorse nøkkel waar ik hierboven over schreef - gewoon 'sleutel'.
De inbussleutel heeft dus niet echt een Zweedse oorsprong. Maar IKEA heeft inmiddels wel een enorme hoeveelheid inbussleutels bij zijn producten geleverd en daarmee flink bijgedragen aan de populariteit van het gereedschap. Het is dus wel toepasselijk dat je naar IKEA in Delft kunt fietsen over het 'Inbuspad'.
De inbusschroeven met het zeshoekige gat zijn uitgevonden tussen 1860 en 1890. Maar omdat die zeshoekige gaten zo ontzettend moeilijk te maken waren, duurde het tot 1911 voordat de eerst echte inbusschroeven geproduceerd werden. Het eerste bedrijf waarvan het bekend is dat het inbusschroeven maakte, was Standard Pressed Steel Company in Amerika. Een belangrijke reden om een zeshoekig gat te maken, was dat ze daarmee het patent van de Canadees Robertson konden omzeilen. Die had namelijk het patent op schroeven met een vierkant gat. SPS koos 'Unbrako' als merknaam voor zijn schroeven, omdat dat een beetje klonk als unbreakable. In het Noors gebruikt men nog steeds het daarvan afgeleide woord 'Unbrakonøkkel'.De schroeven met het zeshoekige gat werden in de loop der jaren door verschillende bedrijven in verschillende landen zijn uitgevonden en gepatenteerd. In Italië werd het product bijvoorbeeld geïntroduceerd door Egidio Brugola, en sindsdien heeft men het daar over een 'brugola'. In Amerika werden de schroeven en de bijbehorende sleutel onder andere gemaakt door de Allen Manufacturing Company, en 'Allen' werd na de Tweede Wereldoorlog zo'n populair merk dat de inbussleutel in Amerika vaak nog steeds de 'Allen key' wordt genoemd. De algemene Engelse benaming is overigens 'hex key', met een duidelijke verwijzing naar de hexagonale vorm van het gat.
Maar waarom noemen wij het dan een inbussleutel? De naam van de inbus is een verwijzing naar het Duitse bedrijf Bauer & Schaurte Karcher dat de vinding in 1936 patenteerde. De naam bestaat uit de beginletters van Innensechskantschraube Bauer und Schaurte. Het is dus gewoon de binnenzeskantsschroef van Bauer & Schaurte. Er zijn een heleboel mensen die het 'imbus' noemen (met een m), maar dat is zoals je kunt zien geen correcte afleiding.
Het woord 'inbus' heeft dus geen Zweedse oorsprong. Daar wordt de inbussleutel 'insexnyckel' genoemd, waarbij het handig is om te weten dat 'sex' Zweeds is voor 'zes'. En 'nyckel' betekent - net als het Noorse nøkkel waar ik hierboven over schreef - gewoon 'sleutel'.
De inbussleutel heeft dus niet echt een Zweedse oorsprong. Maar IKEA heeft inmiddels wel een enorme hoeveelheid inbussleutels bij zijn producten geleverd en daarmee flink bijgedragen aan de populariteit van het gereedschap. Het is dus wel toepasselijk dat je naar IKEA in Delft kunt fietsen over het 'Inbuspad'.
Reacties