Doorgaan naar hoofdcontent

Posts

Posts uit 2020 tonen

De Hudsonstraat - over een straat die helemaal niet bestaat. Of toch..?

Er is in Nederland een straat die niet bestaat, maar wel al vijftig jaar op allerlei kaarten staat. De straat is te zien op stadsplattegronden van Falk, stratenatlassen van de ANWB en bijvoorbeeld ook in Google Maps. Je kunt met die laatste zelfs de route naar die straat bepalen, terwijl de straat dus helemaal niet bestaat! Het gaat hier over de Hudsonstraat in Vlaardingen. In dit verhaal zal ik je uitleggen hoe deze wonderlijke situatie ontstaan is. Hoe het begon Eind jaren vijftig van de vorige eeuw werd in Vlaardingen nagedacht over een uitbreidingsplan in het gebied dat globaal tussen het treinstation Vlaardingen Centrum, de Buitenhaven en het Scheur ligt. In de raadsvergadering van 2 november 1962 stond de naamgeving van de straten in dit plan op de agenda. Het voorstel van burgemeester en wethouders begint als volgt: "Nu met de straataanleg en bebouwing van het uitbreidingsplan Maasboulevard is begonnen, dient ook de straatnaamgeving aldaar ter hand te worden genomen. Hoewel

Van Thorbeckeplantsoen tot Van Agtlaan - over straatnamen voor premiers

In Nederland bestaat de traditie om straten te noemen naar personen die zich op een of andere manier verdienstelijk hebben gemaakt. Raadspensionarissen, burgemeesters, zeehelden, schrijvers en schilders hebben zo hun straatnamen gekregen. Maar wat zien we van de premiers terug in ons straatbeeld? Is de populariteit van premiers af te lezen aan het aantal straten dat hun naam draagt? Sinds 1848 zijn er 42 premiers aangetreden, van Gerrit Schimmelpenninck tot Mark Rutte. Een premier leidde de genoemde Grondwetsherziening, een ander stond aan de basis van onze verzorgingsstaat, een derde voerde ons door de Tweede Wereldoorlog, en weer een ander mocht zijn karwei afmaken en werd daarmee de langst zittende premier. Ze leven allemaal in onze herinnering voort - de een wat meer dan de ander. Kunnen we aan het aantal vernoemde straatnamen zien welke premier het populairst is? Om te komen tot een ranglijst heb ik gekeken naar alle Nederlandse straatnamen waar de achternamen van deze premier

Hazze, hizze en huzze - over straatnamen met dubbel-zz

Vanmiddag reed ik langs de Buzziburglaan in Driebergen-Rijsenburg. Ik vond de naam grappig klinken en vroeg me meteen af of er meer straatnamen zijn met een dubbele zz erin. Natuurlijk zijn die er. We hebben er in Nederland ongeveer vijftig. De mooiste tien zz-straatnamen zet ik hier even op een rij. Spreek ze bij voorkeur uit met een lange, luie zzet: Buzziburglaan - in Driebergen-Rijsenburg (genoemd naar een oude boerderij op die plek die om onbekende reden ooit de naam 'Buzziburg' kreeg) Dwazziewegen - op de grens van Foxwolde en Roden Guozzemar - in Leeuwarden (genoemd naar een Fries meertje, net als een paar andere straten in de buurt) Hazzeleger - in Beetsterzwaag en in Hurdegaryp (hazenleger in het Fries) HazzelnĂºtstrjitte - in Stiens (hazelnootstraat in het Fries) Hizzaarderlaan - in Lollum (de weg naar Landgoed Hizzard, waarvan de naam via Hisaard, Hizaerd en Ysaerd teruggaat op 'Issadera mede' uit 1420) Huzzeweg - in Diever Oplizzer - in Surhuisterveen (genoem

Geld, gedoe en gewenning - waarom gemeentes zelden straatnamen aanpassen

"Ze nemen ons onze straatnamen af!", hoor ik wel eens iemand roepen. Dat gebeurt dan meestal in discussies waar ook standbeelden, feestdagen of Zwarte Piet worden genoemd. Of allemaal. Daarbij wordt vaak de indruk gewekt dat er in Nederland massaal straten worden hernoemd. Ik leg graag nog eens uit hoe dat zit met het hernoemen van straten. En ik geef ook alvast de conclusie: er worden in Nederland zelden straatnamen gewijzigd. Gemeentes houden er niet van om straatnamen te veranderen, en daar zijn een aantal redenen voor. Het komt er in het kort op neer dat het geld kost en veel gedoe oplevert. Als een gemeente een straatnaam verandert, krijgen alle bewoners (personen en bedrijven) automatisch een nieuw adres. Zij moeten dus op allerlei plekken hun adres laten wijzigen, en voor bedrijven geldt dat ze ook visitekaartjes en zo moeten laten aanpassen. Daar moet de gemeente een vergoeding voor betalen. Alles bij elkaar kan dat een flink bedrag worden. Daarnaast moet de de nieuwe

Van de Heibloemsedijk naar de Heiblomsedijk - over straten die voorbij de gemeentegrens nét een beetje anders heten

Het is niet handig als in twee plaatsen die aan elkaar grenzen dezelfde straatnaam voorkomt. Dat kan namelijk wel eens verwarrend zijn waardoor de pizzakoerier of de ziekenwagen te laat komt. Maar bij een doorgaande weg van de ene plaats naar de andere kan het juist wel weer handig zijn als die in zijn geheel Ă©Ă©n naam heeft - mits er aan weerszijden van de grens maar verschillende huisnummers gebruikt zijn. Zo heeft men een paar jaar geleden in Delft de Provincialeweg hernoemd naar Prinses Beatrixlaan , omdat het verlengde van die weg in Rijswijk ook al zo heette. En in de volksmond werd het Delftse deel van die weg ook al vaak zo genoemd. Het lukt niet altijd helemaal om een straat die door twee plaatsen loopt van begin tot eind dezelfde naam te geven. Het komt wel eens voor dat de straat bij het passeren van de gemeentegrens een net wat andere naam krijgt, met een iets andere spelling of een ander achtervoegsel. Ik zet een paar voorbeelden op een rij: In Heeswijk-Dinther ligt de Hei

De ene Zeedijk is de andere niet - over zeedijken ver van zee

Op een fietstocht door de Bommelerwaard kun je zo maar ineens op de Zeedijk terechtkomen. De Bommelerwaard is het is het gebied tussen de Waal, de Maas en de Afgedamde Maas - een riviereiland dus. Wat doet die Zeedijk daar? Er zijn in Nederland ongeveer 60 straten die Zeedijk heten en ook nog eens ongeveer zo veel met een variant daarop zoals Westerzeedijk , Oude Zeedijk of Noordzeedijk . De meeste van al die Zeedijken liggen zoals je mag verwachten aan zee, of anders in ieder geval op een plek waar men ooit de dreiging van het wassende zeewater kon voelen. Bedenk daarbij dat het IJsselmeer ooit nog een zee was en dat de Deltawerken nog niet bestonden dus dat feitelijk heel Zeeland aan zee lag. Ik heb alle Nederlandse Zeedijken eens op de kaart gezet en dan zie je dat duidelijk terug. Maar waarom liggen er ook Zeedijken in Haaksbergen en in de omgeving van Zaltbommel, op plekken ver van zee? En hoe komen Amsterdam en Utrecht aan hun Zeedijk ? Eerst even iets over die stedelijke Zeedi

Eventjes domweg gelukkig, in de J.C. Bloemstraat

Gisteren liep ik in Culemborg over het J.C. Bloempad . Het is een kort straatje van ongeveer vijftig meter lang. Helemaal niet zo lang dus, maar net lang genoeg om "En dan: wat is natuur nog in dit land? Een stukje bos ter grootte van een krant." te denken. Dat zijn twee regels uit het beroemde sonnet De Dapperstraat van J.C. Bloem . Ik vond het wel toepasselijk dat zo'n kort straatje - zelf niet veel groter een krant - naar deze dichter genoemd is. Alsof hij er zelf om gevraagd heeft. Ik was benieuwd of er meer straten in Nederland naar hem genoemd zijn en of die allemaal zo kort zijn. Ik vond er negen. Eigenlijk helemaal niet veel voor zo'n bekende dichter. Het pad in Culemborg bleek de kortste van allemaal, maar de rest was ook niet echt lang. De J.C. Bloemstraten in Den Haag en Hengelo zijn allebei 130 meter lang, net als de J.C. Bloemhove in Zoetermeer. De J C Bloemstraat in Vleuten en het J. C. Bloemplein in Zutphen hebben allebei een lengte van 140 meter.

Van Abberdaan via Jarmuiden naar Stapels - over oude havensteden en nieuwe straatnamen

Op een bedrijventerrein in het Westelijk Havengebied van Amsterdam liggen straten met mooie originele namen zoals Jarmuiden , Galwin en Bolstoen . De straatnamen in de buurt doen allemaal degelijk en ietwat ouderwets aan. En dat zijn ze ook.   De eerste straten in deze wijk zijn in de jaren zeventig genoemd naar Engelse havensteden. Maar in plaats van de Engelse naam van die steden koos men voor de benaming die gebruikt werd op Nederlandse zeekaarten uit de zestiende en zeventiende eeuw. Dat leverde mooie en bijzondere namen op. Zo zijn er bijvoorbeeld straten die Abberdaan , Pleimuiden en Portsmuiden heten, de oude Nederlandse benaming voor Aberdeen, Plymouth en Porthsmouth. Ook mooi zijn Vaalmuiden (Falmouth), Herwijk (Harwich), Bornhout (Bournemouth), Kurk (Cork) en Doblijn (Dublin).  Later zijn er bij uitbreiding van de buurt nog nieuwe straatnamen aan toegevoegd die op dezelfde manier zijn afgeleid van Franse en Spaanse havensteden. Je moet zelf maar eens bedenken welke havenplaat

Is het Hub of Huub van Doorne? - over straatnamen die je anders schrijft

Stel je eens voor dat er een straat naar je wordt genoemd en dat men daarbij je naam verkeerd schrijft. En stel je nou eens voor dat je zelf het straatnaambord mag onthullen en dan voor het oog van de toegestroomde menigte ontdekt dat ze je naam verkeerd geschreven hebben. Dat gebeurde Hub van Doorne in 1965. Hubert 'Hub' van Doorne was de oprichter van DAF. Hij werd geboren in 1900 in America (in Noord-Limburg) en verhuisde op zijn twaalfde naar Deurne. Daar begon hij in 1928 samen met zijn broer Wim een eigen bedrijf: Hub van Doorne's Machine Fabriek . Dat bedrijf ging een paar jaar later Van Doorne's Machinefabriek en Constructiewerkplaatsen heten, en weer een paar jaar later werd de naam Van Doorne's Aanhangwagenfabriek N.V. DAF . Het bedrijf maakte toen voornamelijk aanhangwagens voor gebruik in de landbouw. Het bedrijf groeide verder: in 1949 werden de eerste vrachtwagens geproduceerd en nadat Hub van Doorne de Variomatic had uitgevonden ('het pientere po

De Johan Cruijff Boulevard - over de geschiedenis van het begrip 'Engelse ziekte'

De Arena boulevard in Amsterdam heet tegenwoordig  Johan Cruijff Boulevard . Iemand vroeg me waarom beide namen met een extra spatie geschreven zijn. Zou het niet logischer zijn om dat Arenaboulevard en Johan Cruijffboulevard te noemen? Ja, dat zou meer volgens de standaard zijn. Naar de reden voor dat spatiegebruik kan ik alleen maar gissen. Grote kans dat het gewoon komt door onzorgvuldigheid ergens in het proces. Pratend over die spatie kwam ook de term Engelse ziekte voorbij. Voor sommige mensen zijn 'onjuist spatiegebruik' en 'Engelse ziekte' synoniemen van elkaar. Voor anderen is 'Engelse ziekte' een ruimer begrip, waar ook het gebruik van Engelse woorden, uitdrukkingen, woordvolgorde en dergelijke in de Nederlandse taal bij horen. Maar dat onjuiste spatiegebruik is van dat alles natuurlijk het meest erge. En toen vroeg ik me ineens af: sinds wanneer noemt men dat taalverschijnsel eigenlijk de Engelse ziekte? De oudste betekenis van Engelse ziekte

De Olof Palmelaan - over straten voor een vermoorde premier

Na 34 jaar werd vandaag het onderzoek naar de moord op Olof Palme afgesloten. Hij werd in februari 1986 in Stockholm doodgeschoten, maar er werd nooit een dader gepakt. Het Zweedse OM heeft nu vastgesteld dat een Zweedse man die in 2000 zelfmoord pleegde, de moordenaar moet zijn geweest. Olof Palme was premier van 1969 tot 1976, en van 1982 tot aan zijn dood in 1986. Daarnaast was hij internationaal actief: hij had kritiek op de grootmachten, bestreed autoritaire regimes en steunde bevrijdingsbewegingen in de derde wereld. Bekend is bijvoorbeeld zijn strijd tegen het apartheidssysteem in Zuid-Afrika. Na zijn dood groeide hij uit tot een van de bekendste Zweedse politici, naast Raoul Wallenberg (die joden hielp in de Tweede Wereldoorlog) en Dag Hammarskjöld (Secretaris-generaal van de Verenigde Naties en in 1961 winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede). Er zijn in Nederland straten genoemd naar Hammarskjöld (22x vernoemd) en Wallenberg (13x), maar ook naar Olof Palme. Dat is best bijzo

Van schroevendraaier tot schobbejak en van frikandel tot Frizzle sizzle - een lijst met veertig nieuwe straatnaamthema's

Er zijn in Nederland straten genoemd naar allerlei verschillende alledaagse dingen zoals naar computer, beeldscherm en printer, naar knolraap, (wit)lof en prei (de schorseneren ontbreken helaas nog), naar deur, slot, sleutel en bos, en naar os, ezel, schaap en herder. Om maar niet te beginnen over alle vlinders, scheepsonderdelen, molentypes en muziekinstrumenten. Je zou bijna denken dat inmiddels alle thema’s en alle voor de hand liggende namen al wel een keer gebruikt zijn. Maar dat is dus niet zo. Er zijn bijvoorbeeld nog helemaal geen straten genoemd naar notensoorten, lettertypes, computerspellen of theesoorten. Omdat ik benieuwd was welke van deze onderwerpen het meeste aan zouden spreken, heb ik een poll opgezet op Twitter. Meer dan 2500 stemmen werden uitgebracht. Uiteindelijk bleken de computerspellen het meest favoriet, met een paar procent voorsprong op de lettertypen. Voor de computerspellen dacht men bijvoorbeeld aan de Super Mariolaan, de Mortal Kombathof en het Angry

Nieuwe straatnamen kiezen kan een helse klus zijn

De straatnamen liggen klaar, in de Utrechtse Heldinnenwijk. Namen van verzetsstrijdsters zullen daar binnenkort de straten sieren. Het lijkt goed te gaan dit keer, maar het geven van straatnamen gaat nog wel eens fout. En dat kan soms flink pijnlijk zijn.  Waar moeten naamgevers van straten zoal op letten? Welke valkuilen hebben de naamgevers van de Utrechtse Heldinnenwijk moeten omzeilen? In de uitzending van 2 mei 2020 zette EenVandaag de valkuilen op een rij, en ik mocht daaraan bijdragen als straatnamenexpert. Bekijk de uitzending: Lees het artikel  Nieuwe straatnamen kiezen kan een helse klus zijn: 'Een persoon kan altijd een controverse veroorzaken'  dat EenVandaag schreef naar aanleiding van de uitzending.

Over redoutes en rondjes - hoe komt de Ronduitsestraat in Haps aan zijn naam?

In mei 2017 stond ik op het podium van Theater de Weijer in Boxmeer. Ik was uitgenodigd om in het programma Wim Daniëls Boekt te komen praten over mijn toen net verschenen boek 'Over straatnamen met name'. Tegen het eind van het programma vroeg Wim Daniëls aan de mensen in het publiek of er misschien nog iemand in een straat met een bijzondere naam woonde. Het idee was natuurlijk dat ik daar dan een mooi verhaal bij zou vertellen. Er stond ook iemand op die in de Ronduitsestraat in Haps woonde. Daar had ik in het theater helaas geen concreet verhaal bij... ik kon er alleen wat over filosoferen. Eerst even terug naar 2017. Want natuurlijk had ik wel wat ideeën bij die straatnaam. Ik zie er 'ronduit' in en dat kan zoiets betekenen als 'op een directe, openhartige manier'. Je kunt iemand ronduit zeggen dat je het niet weet. Maar 'ronduit' kan ook 'gewoonweg' betekenen en je kunt dus ook zeggen dat je het ronduit niet weet. Maar daarmee komen we

Straatnamen tellen - vier jaar na het overlijden van Johan Cruijff

Het is vandaag vier jaar geleden dat Johan Cruijff overleed. Een goed moment om weer eens te kijken hoeveel straatnamen er sindsdien naar hem genoemd zijn. Er is sinds zijn overlijden Ă©Ă©n straat gerealiseerd die zijn naam heeft gekregen: - Johan Cruijffpad - Hengelo Bovendien is er een straat gepland in de sportheldenbuurt in Amersfoort: - Johan Cruijffstraat - Amersfoort En dan is er nog her en der gesproken over een plein, pad of straat, maar die kwamen er niet: - Johan Cruijfplein - Amsterdam (herinner je je die klucht nog..?) - Johan Cruijffpad - Harderwijk (dat gaat niet door, maar ze gaan daar nu wel andere sporters vernoemen) - Johan Cruijffstraat - Roosendaal (hier is Cruijff pas vernoembaar als hij minimaal tien jaar dood is) En dan zit nog het plan in de pijplijn om in Amsterdam de Arena Boulevard te hernoemen: - Johan Cruijff Boulevard - Amsterdam In totaal is er sinds zijn overlijden in Nederland dus pas Ă©Ă©n straat naar Johan Cruijff genoemd. Daarmee li

Nieuwe straatnamen voor de Gebakbuurt - een verslag van de straatnaamcommissie

De straatnaamcommissie van de gemeente Heibroek heeft gisteren vergaderd over de straatnamen in een nieuwe buurt waar vroeger een bakfabriek zat. Omdat die vergadering een leuk inkijkje geeft in de werkwijze en overwegingen van de commissie deel ik hieronder het complete verslag van de vergadering. Aanwezig: Lisette Homan (voorzitter), Stef Bolboer, José Grietmaat, Iwan Karbijn, Twan Uffels, Anneke Jetter (secretaris) Verslag: De voorzitter opent de vergadering. Twan Uffels start met een introductie van de locatie. Op het terrein waar tot eind jaren negentig de bakfabriek van Franssen Banket gevestigd was, wordt in de komende jaren een nieuwe woonbuurt gerealiseerd met enkele straten en een centraal plantsoen met speeltoestellen. Veel inwoners hebben in de afgelopen decennia gebak van Franssen gegeten en velen zullen ook iemand kennen die in de fabriek gewerkt heeft. Vanwege de geschiedenis van de locatie heeft men bedacht dat het toepasselijk is om de straten te vernoemen na

Van Burchgrafte tot Zernikedreef - zeven eeuwen straatnaamgeving in Leiden (boekrecensie)

In 2019 bestond de straatnaamcommissie van Leiden 65 jaar. Dat jubileum was de aanleiding om een boek uit te geven over de straatnaamgeving van de stad door de eeuwen heen: 'Straatnamen in Leiden - Een verhaal van zeven eeuwen' . Het boek werd geschreven door historicus Rudi van Maanen en taalkundige Marijke Mooijaart, beiden lid van de Leidse straatnaamcommissie. Veel straatnaamboeken zijn geschreven volgens een vast format: na een korte inleiding over de geschiedenis van de stad volgt een alfabetische opsomming van alle straatnamen met daarbij een verklaring en wat achtergronden bij de naam. Ik heb een hele rij van die boeken in de kast staan. Het voordeel van die opzet dat je gemakkelijk straatnamen op kunt zoeken. Het nadeel is dat je er niet aan ontkomt om soms slechts korte verklaringen op te nemen zoals 'vogel uit de familie van Anatidae', omdat er simpelweg niet veel meer te melden is bij de straatnamen in de vogelbuurt. In Leiden koos men een heel andere