Over straatnamen met name

Het demissionaire college van B&W in Amsterdam heeft vandaag bepaald dat het besluit om het Stadionplein te hernoemen tot Johan Cruijffplein voorlopig wordt opgeschort. Daarmee wordt het doorgeschoven naar het nieuwe college dat zich er - misschien wel onder leiding van een nieuwe burgemeester - later weer eens over kan buigen. Het lijkt erop dat er in het nieuwe college weinig voorstanders van het plan zijn, en dus zal van uitstel waarschijnlijk afstel komen. De afgelopen weken hebben meerdere journalisten me gevraagd of ik meer voorbeelden ken van dit soort straatnaamgekonkel. Nee, dat ken ik niet. In dit artikel zet ik de wonderlijke ontwikkelingen nog eens op een rij.

Direct na het overlijden van Johan Cruijff in 2016 barstte er een discussie los waar er een straat naar de voetbalheld kon worden genoemd. In Amsterdam werden wat balletjes opgegooid: ergens in Betondorp (waar Cruijff als kind woonde) moest wel een mooie plek te vinden zijn of anders de Middenweg (waar stadion De…

Ik houd wel van koken, maar ik ben geen topkok. Ik kan overweg met de belangrijkste kruiden en specerijen, maar ik moet bijvoorbeeld altijd even nadenken bij kummel, komijn en kardemom. Het helpt ook niet dat ze allemaal met dezelfde letter beginnen. En dan heb je ook nog kerrie, koriander, karwij (blijkt een ander woord voor kummel te zijn), ketoembar (wat gewoon koriander is), kaneel, kruidnagel, kurkuma, koenjit en kervel. 

Dat zijn genoeg kruiden met een k om een hele kruidenbuurt met straatnamen te vullen, denk ik dan. Ik heb het eens opgezocht en er zijn in Nederland al negen straten naar komijn genoemd, vijftien naar karwij (en ook nog een paar naar kummel) en meer dan dertig naar koriander. Almere heeft bijvoorbeeld een buurt waar een Kummelstraat, Kruidnagelstraat, Kaneelstraat en Korianderweg liggen. In Klazienaveen hebben ze straten met namen zoals Koriander, Kummel, Komijn en Kruizemunt - die laatste had ik hierboven nog niet eens genoemd. En in Veghel kun je wonen in stra…

De laatste tijd wordt er in allerlei plaatsen gediscussieerd over het hernoemen van straatnamen. In Helmond doen ze iets anders: daar wordt een straatnaam verplaatst naar een heel andere plek in de stad. Het Speelhuisplein krijgt daar vandaag een nieuwe locatie. Dat gebeurt natuurlijk niet zonder reden.

Het Speelhuisplein was de naam van het plein bij de bekende kubuswoningen van Helmond. De kubuswoningen zijn ontworpen door architect Piet Blom. Ze weden opgeleverd in 1977. Een paar jaar later werden er ook kubuswoningen volgens zijn ontwerp gebouwd in Rotterdam. De kubuswoningen in Helmond vormden aanvankelijk een architectonisch geheel met theater 't Speelhuis. Dit theater werd echter in 2011 bij een grote brand verwoest. De straatnaam Speelhuisplein herinnert nog aan het theater op deze plek.

Na de brand vond het theater een nieuw onderkomen in een oude kerk aan de Kromme Steenweg, een eindje verderop in de stad. Daarmee was de bijzondere situatie ontstaan dat het theater dus n…

Deze week werd het nieuws bekend dat men in Rotterdam een plein naar Marten Toonder gaat noemen. Rotterdam is daarmee de achtste plaats in Nederland waar een straat naar hem wordt genoemd. Toonder was de schepper van Tom Poes en Olivier B. Bommel, en het verbaast me eigenlijk dat er niet meer straten naar hen zijn genoemd. 

Er is maar één plaats in Nederland waar enkele straten zijn genoemd naar figuren uit de verhalen van Toonder en dat is de Stripheldenbuurt in Almere. Tom Poes heeft er een straat en Olivier B. Bommel een hof, en ook Wal Rus, Joost, Dorknoper en burgemeester Dirk Dickerdack zijn er vernoemd. Ze hadden ook nog Terpen Tijn, Bul Super, Wammes Waggel Okke Zielknijper, Simon Slagslager, Pastuiven Verkwil of Pee Pastinakel kunnen kiezen. En ook nog professor Zbygniew Prlwytzkofsky, maar die naam is misschien wat minder handig voor een straatnaam. Er zijn meerdere plekken in het land waar straten zijn genoemd naar figuren uit de verhalen van Annie M.G. Schmidt (zoals Flodd…

Soms hebben verschillende straatnaamthema's nauw met elkaar te maken. Op veel plaatsen in Nederland zijn straten genoemd naar beroemde Nederlandse schrijvers en dichters, zoals de P.C. Hooftlaan en de Willem Kloosstraat. Er worden ook straten genoemd naar de pseudoniemen waaronder zij hun werken schreven, zoals de Multatulistraat. Er worden verder ook straten genoemd naar beroemde romans, zoals het Eline Vereplantsoen of De Vlaschaard. En er worden af en toe straten genoemd naar romanfiguren, zoals het Jan Wandelaarpad en de Pieter Stastokstraat. Waarom zou je die thema's niet gewoon in één nieuw alles omvattend thema ‘Nederlandse literatuur’ combineren?

Het lijkt misschien iets moderns om straten te noemen naar romans of romanpersonages, maar in de Haagse Spoorwijk hebben ze al bijna honderd jaar straten die genoemd zijn naar schrijvers, hun pseudoniemen en hun belangrijkste romans, en ook nog hun bekendste personages. De wijk werd tussen 1918 en 1936 aangelegd, bijna helemaa…

Ik liep eens door Goedereede, flink uitgeput na een zware inspannning. En toen zag ik dus een straatnaambordje met Bekaf erop. Hoe toepasselijk! Goedereede heeft een aantal bijzondere straatnamen zoals Blienkerd, Looheul, Koningspleisterplaatsen De Pad, maar dit Bekaf gaf heel fijn aan hoe ik me voelde. Ondanks dat ik zo afgepeigerd was, vroeg ik me toch af hoe die straat aan zijn opvallende naam was gekomen.

Die vraag heb ik later maar eens voorgelegd aan de streekarchivaris van Goeree-Overflakkee en die mailde mij al snel het volgende: "Over het Bekaf doet een verhaal de ronde. In 1605 werd het stadje aangevallen. De aanvallers werden opgemerkt door een schildwacht, die direct alarm sloeg. Een jongen zou toen geroepen hebben: 'Hier zijn se; haest u wat, of wij zijn allemael beck af'. De naam Bekaf zou daarvan zijn afgeleid." Een mooi verhaal, maar van dat soort verklaringen is meestal maar weinig waar. Dat bleek ook uit het vervolg van het antwoord: "Dat is ec…