Over straatnamen met name

De straatnamen liggen klaar, in de Utrechtse Heldinnenwijk. Namen van verzetsstrijdsters zullen daar binnenkort de straten sieren. Het lijkt goed te gaan dit keer, maar het geven van straatnamen gaat nog wel eens fout. En dat kan soms flink pijnlijk zijn. 
Waar moeten naamgevers van straten zoal op letten? Welke valkuilen hebben de naamgevers van de Utrechtse Heldinnenwijk moeten omzeilen? In de uitzending van 2 mei 2020 zette EenVandaag de valkuilen op een rij, en ik mocht daaraan bijdragen als straatnamenexpert.
Bekijk de uitzending:

Lees het artikel Nieuwe straatnamen kiezen kan een helse klus zijn: 'Een persoon kan altijd een controverse veroorzaken' dat EenVandaag schreef naar aanleiding van de uitzending.

In mei 2017 stond ik op het podium van Theater de Weijer in Boxmeer. Ik was uitgenodigd om in het programma Wim Daniëls Boekt te komen praten over mijn toen net verschenen boek 'Over straatnamen met name'. Tegen het eind van het programma vroeg Wim Daniëls aan de mensen in het publiek of er misschien nog iemand in een straat met een bijzondere naam woonde. Het idee was natuurlijk dat ik daar dan een mooi verhaal bij zou vertellen. Er stond ook iemand op die in de Ronduitsestraat in Haps woonde. Daar had ik in het theater helaas geen concreet verhaal bij... ik kon er alleen wat over filosoferen.

Eerst even terug naar 2017. Want natuurlijk had ik wel wat ideeën bij die straatnaam. Ik zie er 'ronduit' in en dat kan zoiets betekenen als 'op een directe, openhartige manier'. Je kunt iemand ronduit zeggen dat je het niet weet. Maar 'ronduit' kan ook 'gewoonweg' betekenen en je kunt dus ook zeggen dat je het ronduit niet weet. Maar daarmee komen we nie…

Het is vandaag vier jaar geleden dat Johan Cruijff overleed. Een goed moment om weer eens te kijken hoeveel straatnamen er sindsdien naar hem genoemd zijn.

Er is sinds zijn overlijden één straat gerealiseerd die zijn naam heeft gekregen:
- Johan Cruijffpad - Hengelo

Bovendien is er een straat gepland in de sportheldenbuurt in Amersfoort:
- Johan Cruijffstraat - Amersfoort

En dan is er nog her en der gesproken over een plein, pad of straat, maar die kwamen er niet:
- Johan Cruijfplein - Amsterdam(herinner je je die klucht nog..?)
- Johan Cruijffpad - Harderwijk(dat gaat niet door, maar ze gaan daar nu wel andere sporters vernoemen)
- Johan Cruijffstraat - Roosendaal(hier is Cruijff pas vernoembaar als hij minimaal tien jaar dood is)

En dan zit nog het plan in de pijplijn om in Amsterdam de Arena Boulevard te hernoemen:
- Johan Cruijff Boulevard - Amsterdam

In totaal is er sinds zijn overlijden in Nederland dus pas één straat naar Johan Cruijff genoemd. Daarmee liggen er nog altijd meer…

De straatnaamcommissie van de gemeente Heibroek heeft gisteren vergaderd over de straatnamen in een nieuwe buurt waar vroeger een bakfabriek zat. Omdat die vergadering een leuk inkijkje geeft in de werkwijze en overwegingen van de commissie deel ik hieronder het complete verslag van de vergadering.

Aanwezig:
Lisette Homan (voorzitter), Stef Bolboer, José Grietmaat, Iwan Karbijn, Twan Uffels, Anneke Jetter (secretaris)

Verslag:
De voorzitter opent de vergadering.

Twan Uffels start met een introductie van de locatie. Op het terrein waar tot eind jaren negentig de bakfabriek van Franssen Banket gevestigd was, wordt in de komende jaren een nieuwe woonbuurt gerealiseerd met enkele straten en een centraal plantsoen met speeltoestellen. Veel inwoners hebben in de afgelopen decennia gebak van Franssen gegeten en velen zullen ook iemand kennen die in de fabriek gewerkt heeft. Vanwege de geschiedenis van de locatie heeft men bedacht dat het toepasselijk is om de straten te vernoemen naar verschil…

In 2019 bestond de straatnaamcommissie van Leiden 65 jaar. Dat jubileum was de aanleiding om een boek uit te geven over de straatnaamgeving van de stad door de eeuwen heen: 'Straatnamen in Leiden - Een verhaal van zeven eeuwen'. Het boek werd geschreven door historicus Rudi van Maanen en taalkundige Marijke Mooijaart, beiden lid van de Leidse straatnaamcommissie.

Veel straatnaamboeken zijn geschreven volgens een vast format: na een korte inleiding over de geschiedenis van de stad volgt een alfabetische opsomming van alle straatnamen met daarbij een verklaring en wat achtergronden bij de naam. Ik heb een hele rij van die boeken in de kast staan. Het voordeel van die opzet dat je gemakkelijk straatnamen op kunt zoeken. Het nadeel is dat je er niet aan ontkomt om soms slechts korte verklaringen op te nemen zoals 'vogel uit de familie van Anatidae', omdat er simpelweg niet veel meer te melden is bij de straatnamen in de vogelbuurt.

In Leiden koos men een heel andere opzet …

Afgelopen vrijdag werd in Duiven het straatnaambord onthuld van de Laan van de landinrichtingscommissie Duiven-Westervoort. Een feestelijke onthulling die aandacht kreeg in de landelijke pers. Het is namelijk de langste straatnaam van Nederland. De naam bestond echter al sinds 2010 - waarom komt er dan nu pas een straatnaambord? Daar weet ik toevallig alles van.

2010: de commissie
Na een succesvolle periode van herinrichting van het grondgebied tussen Duiven en Westervoort leek het een goed idee om de landinrichtingscommissie te eren met een eigen straatnaam in dat gebied. In een park dat als onderdeel van de herinrichting werd aangelegd, kreeg een fietspad in 2010 de naam Laan van de landinrichtingscommissie Duiven-Westervoort. Er werd geen straatnaambord bij het pad geplaatst en in de praktijk werd er weinig of geen gebruikgemaakt van die naam. Mensen hadden het gewoon over 'het pad in het Horsterpark' of 'het pad naar het theepaviljoen'. Het was ongetwijfeld iemand o…