Over straatnamen met name

In 2019 bestond de straatnaamcommissie van Leiden 65 jaar. Dat jubileum was de aanleiding om een boek uit te geven over de straatnaamgeving van de stad door de eeuwen heen: 'Straatnamen in Leiden - Een verhaal van zeven eeuwen'. Het boek werd geschreven door historicus Rudi van Maanen en taalkundige Marijke Mooijaart, beiden lid van de Leidse straatnaamcommissie.

Veel straatnaamboeken zijn geschreven volgens een vast format: na een korte inleiding over de geschiedenis van de stad volgt een alfabetische opsomming van alle straatnamen met daarbij een verklaring en wat achtergronden bij de naam. Ik heb een hele rij van die boeken in de kast staan. Het voordeel van die opzet dat je gemakkelijk straatnamen op kunt zoeken. Het nadeel is dat je er niet aan ontkomt om soms slechts korte verklaringen op te nemen zoals 'vogel uit de familie van Anatidae', omdat er simpelweg niet veel meer te melden is bij de straatnamen in de vogelbuurt.

In Leiden koos men een heel andere opzet …

Afgelopen vrijdag werd in Duiven het straatnaambord onthuld van de Laan van de landinrichtingscommissie Duiven-Westervoort. Een feestelijke onthulling die aandacht kreeg in de landelijke pers. Het is namelijk de langste straatnaam van Nederland. De naam bestond echter al sinds 2010 - waarom komt er dan nu pas een straatnaambord? Daar weet ik toevallig alles van.

2010: de commissie
Na een succesvolle periode van herinrichting van het grondgebied tussen Duiven en Westervoort leek het een goed idee om de landinrichtingscommissie te eren met een eigen straatnaam in dat gebied. In een park dat als onderdeel van de herinrichting werd aangelegd, kreeg een fietspad in 2010 de naam Laan van de landinrichtingscommissie Duiven-Westervoort. Er werd geen straatnaambord bij het pad geplaatst en in de praktijk werd er weinig of geen gebruikgemaakt van die naam. Mensen hadden het gewoon over 'het pad in het Horsterpark' of 'het pad naar het theepaviljoen'. Het was ongetwijfeld iemand o…

In Hengelo heeft men besloten om een straat te gaan noemen naar Max van der Stoel. Dat is bijzonder, want dat wordt de eerste straat die in Nederland naar hem wordt genoemd. In het buitenland was hij eerder al twee keer vernoemd.

Max van der Stoel was een diplomaat en politicus. Hij was lid van de Eerste Kamer, de Tweede Kamer, het Europees Parlement en de Raad van State. Hij was staatssecretaris en minister van Buitenlandse Zaken. Hij vervulde functies bij de Verenigde Naties, de OVSE en de Europese Unie, en dan vergeet ik nog van alles. Een flinke staat van dienst dus. Hij overleed in 2011. Dat zijn inzet en inbreng alom gewaardeerd werden, blijkt wel uit de grote hoeveelheid internationale prijzen en onderscheidingen die hij gekregen heet. En dan werden er ook nog eens twee straten naar hem genoemd: in Athene en Praag.

Dat Van der Stoel juist daar vernoemd is, heeft alles te maken met zijn inspanningen voor de mensenrechten en zijn strijd tegen totalitaire regimes in Europa. In 196…

Er zijn in Nederland vele tientallen straten genoemd naar appels en peren. En er zijn zelfs gemeentes die straten naar specifieke appel- en perenrassen zijn genoemd. Zo kun je in verschillende plaatsen wonen in straten die genoemd zijn naar appelrassen zoals Goudreinet (23x vernoemd), Elstar (17x) en Jonagold (10x), of perenrassen zoals Winterjan (10x), Conference (8x) of Gieser Wildeman (7x). Maar wist je dat er in Nederland ook straten zijn genoemd naar aardbeienrassen?

Laat ik eerst eens wat vertellen over die aardbeienrassen, want misschien wist je helemaal niet dat aardbeien in meerdere rassen geteeld worden. Er zijn er tientallen. Ooit had een teler voor iedere situatie weer een ander ras: de Primella deed het beter in de kas en de Sivetta weer beter buiten, de Bogota kon je later in het jaar oogsten en als doordragende rassen had je bijvoorbeeld Ostara en Rapella. Maar toen kwam het ene ras dat alle andere overbodig leek te maken: de Elsanta. Aardbeien van dit ras kun je altijd…

Als een bekende Nederlander overlijdt, wordt er soms meteen geroepen dat hij of zij wel een straatnaam verdient. Veel gemeentes hebben echter de regel dat iemand pas vernoemd kan worden als hij vijf (of soms zelfs tien) jaar overleden is. Die regel is er om te voorkomen dat te veel naar de waan van de dag wordt gehandeld, maar ook om even af te wachten of er na iemand overlijden niet ineens feiten naar boven komen die een vernoeming in de weg staan. Dat er lijken uit de kast komen, zeg maar. Het is vaak helemaal niet erg om even te moeten wachten, want vaak is er toch niet meteen een naamloze straat vrij die voor vernoeming in aanmerking komt. Toch vinden mensen soms dat het te lang duurt.

Neem nou Simon Carmiggelt. Hij was een bekende schrijver en journalist. Hij schreef boeken, cabaretteksten en werkte voor de krant. Van 1946 tot 1983 had hij onder het pseudoniem Kronkel een dagelijkse column in Het Parool. Hij schreef er in totaal ongeveer 8700; ze verschenen in bundels en hij las …

Een tijdje terug kwam in het nieuws dat Den Haag van plan is om een straat naar Pim Fortuyn te noemen. Voor- en tegenstanders buitelden meteen over elkaar heen. De ene groep vond het hoog tijd dat Fortuyn vernoemd zou worden, en dan het liefst in een statige straat in de buurt van het Binnenhof. De andere groep was juist van mening dat Fortuyn een haatzaaier was die vanwege zijn controversiële uitspraken helemaal niet bij Den Haag past. 

In de hele discussie ging een detail verloren: de gemeente Den Haag had helemaal nog niet concreet besloten om een straat naar hem te noemen, maar alleen nog maar vastgesteld dat hij op een lijst met te vernoemen personen zou komen. Burgemeester Krikke vertelde dat er ook bij: "Wanneer er nieuwe straatnaamgeving benodigd is met het juiste naamgevingsthema, is Pim Fortuyn een van de kandidaten voor vernoeming". Veel gemeentes hebben zo'n 'wachtlijst' met kandidaten en het kan jaren duren voordat er daadwerkelijk een straat naar ee…