Nootmuskaat of toch liever mierikswortel - over een Amsterdamse straatnamenklucht

In Amsterdam houden ze wel van een goede namenklucht op zijn tijd. Zo was er de laatste jaren veel gedoe bij de benoeming van namen op het Centrumeiland en ook rondom de zoektocht naar een geschikte  voor de vernoeming van Johan Cruijf. Dat de CNOR (Commissie Naamgeving Openbare Ruimten) in 2021 de laan uit werd gestuurd om vrij baan te maken voor de ANOR (Adviesraad Naamgeving Openbare Ruimten), past ook wel in dit rijtje. Het leek inmiddels al een tijdje stil, maar gelukkig was er onlangs weer eens wat ophef.

Het begon allemaal zo mooi. Voor een nieuwbouwproject langs de Jan van Galenstraat in Amsterdam moest de ANOR op zoek naar nieuwe thema. Op die plek staat sinds 1934 de Markthal en de nieuwe wijk werd daarom Marktkwartier gedoopt. Vanuit de langdurige geschiedenis van het Food Center Amsterdam kwam het voorstel om de straten in de wijk te noemen naar kruiden en specerijen. Een prachtig thema waar toch makkelijk een stuk of twintig straatnamen bij te vinden zouden moeten zijn. In april 2023 stelde de Amsterdamse B&W vast dat straten, kades, laan en plein genoemd zouden worden naar peterselie, kurkuma, saffraan, kardemom, kruidnagel, gember, dragon, basilicum, garam masala, nootmuskaat, jeneverbes, salie, vanille, laos, oregano en steranijs. Mooi op tijd, want er werd nog niet gebouwd en er hoefden ook nog geen concrete adressen te worden vastgesteld.

Daarna begon er toch ergens wat te rommelen. Je zou misschien verwachten dat mensen iets zouden opmerken over laos of garam masala. Zou je die eerste naam niet in een landenbuurt verwachten? En is die tweede niet te ingewikkeld voor een straatnaam? Maar nee: er ontstond discussie over nootmuskaat. Die specerij zou namelijk te veel doen denken aan de VOC-tijd. De VOC verdiende in de zeventiende eeuw veel geld met de handel in nootmuskaat. Dat monopolie was vooral te danken aan het bijzonder gewelddadige optreden van Jan Pieterszoon Coen op de Banda-eilanden - het leverde hem nota bene de bijnaam 'Slachter van de Banda' op. Ik snap wel er de laatste jaren vaker wordt opgeroepen om de straten die naar Coen genoemd zijn een andere naam te geven.

De Amsterdamse straatnaamcommissie besloot dat het vanwege de 'mogelijke koloniale associatie' beter was om in het Marktkwartier toch geen straat naar de nootmuskaat te noemen. Als alternatief werd de mierikswortel naar voor geschoven. Dat kon makkelijk want er waren nog steeds geen huisnummers vastgesteld. Toen het nieuws in januari 2024 bekend werd, ontstond er toch weer veel discussie. Was men niet te veel bezig om op alle slakken zout te leggen? Burgemeester Halsema reageerde lachend op alle commotie: "Ik gebruik zelf nog steeds nootmuskaat en ben niet van plan ermee te stoppen."

Het is helemaal niet ongebruikelijk dat een gemeente straatnamen die net zijn vastgesteld nog aanpast. En zo lang er nog geen concrete adressen met huisnummers zijn vastgesteld en de bouw nog niet is gestart, is dat ook helemaal geen probleem. Soms worden in deze fase nog namen aangepast omdat de stedenbouwkundige plannen nog net wat wijzigen. Het komt ook heus wel vaker voor dat een reeds vastgestelde naam bij nader inzien toch net wat minder geschikt is. Het enige wat er ongewoon aan is, is dat het besluit onder een vergrootglas komt te liggen en de landelijke media haalt.

Ik vind mierikswortel trouwens helemaal niet lekker. Het smaakt veel te scherp. In plaats van Mierikswortelstraat had ik liever gezien dat men voor Sesamstraat gekozen had. Of toch gewoon voor Nootmuskaatstraat.