Doorgaan naar hoofdcontent

Posts

Posts uit 2021 tonen

Veltman, Crutzen, Collins, Haitink, Sondheim, Tutu - er zijn niet eerder zo veel mensen in één jaar overleden waar al een straat naar genoemd was

In het algemeen worden er geen straten genoemd naar levende personen, maar een enkele keer wordt er toch een uitzondering gemaakt op die regel. Bijvoorbeeld wanneer iemand een héél bijzondere prestatie heeft verricht. Hoewel personen dus meestal pas na hun overlijden een straatnaam krijgen, zijn er in 2021 maar liefst zes personen overleden waar in Nederland al een straat naar genoemd was - en misschien zelfs wel zeven. Dat moet wel een record zijn! Drie Nobelprijswinnaars, een astronaut, een dirigent en een componist: Op 4 januari 2021 overleed de natuurkundige Martin Veltman. Hij kreeg in 1999 - samen met zijn promovendus Gerard 't Hooft – de Nobelprijs voor de Natuurkunde 'voor het ophelderen van de kwantumstructuur van de elektrozwakke interacties in de natuurkunde'. In zijn geboorteplaats Waalwijk werd een paar jaar geleden de Prof. Veltmanweg aangelegd, als klein zijstraatje van de Prof. van 't Hoffweg .  Op 28 januari 2021 overleed de meteoroloog Paul Crutzen. H

Van Acacialaan tot Zwaanstraat - over de straatnamen van Leiderdorp

Vorige week verscheen het boek Straatnamen van Leiderdorp onthuld - van Acacialaan tot Zwaanstraat . Leiderdorp is een plaats en gemeente met ongeveer 27.000 inwoners en 365 straatnamen, en die namen worden in dit boek allemaal verklaard. Nou ben ik persoonlijk dol op straatnamenboeken, dus ik heb dit nieuwe boek meteen eens goed doorgenomen. Het boek geeft een alfabetisch overzicht van alle straatnamen. Bij elke straat wordt beschreven waar die ligt ("zijstraat aan oostzijde van Hoofdstraat haaks op Kastanjelaan ") en staat een korte beschrijving van de betekenis of geschiedenis van de naam. In de beschrijving lees je soms ook iets over oude namen van een straat of van wie de suggestie kwam om de straat deze naam te geven. De teksten worden hier en daar ondersteund met foto's. In enkele 'mindmaps' worden wat achtergronden bij de straatnamen uitgelicht; zo wordt bijvoorbeeld een overzicht gegeven van alle burgemeesters die in Leiderdorp vernoemd zijn. Ik vind het

Boccacciopad, Falstaffhof en Hattemattestraat - over straatnamen waar één letter opvallend vaak in voorkomt

Taaljournalist Ewoud Sanders ging deze week op zoek naar woorden met 1, 2, 3, 4 of 5 G's erin. Bij de 5G-woorden vond hij bijvoorbeeld vergiftigingspoging en regeringstoezegging. In een reactie heb ik hem een kort rijtje straatnamen gestuurd die aan zijn zoekopdracht voldoen. En toen vroeg ik me dus af: wat zijn de Nederlandse straatnamen waar de verschillende letters van ons alfabet het vaakst in voorkomen? Je hebt er verder natuurlijk niks aan. Maar je eigen straatnaam zal maar net in dit lijstje staan! Per letter heb ik zelf één mooie straatnaam uitgezocht, en soms twee of drie.  Hier komen ze: 10x E: Verlengde Tweede Koppelveenweg (in Emmer-Compascuum) 9x A: Adriaan van Alkmaarstraat (in Woudrichem) 8x N: van Nispen tot Pannerdenplantsoen (Doorwerth) 7x O: Barones van Voorst tot Voorsthof (Geldrop) 7x R: Ir. Mr. Dr. van Waterschoot van der Grachtstraat (Heerlen) - dat is trouwens ook een van de langste straatnamen van Nederland 6x I: Belgisch Regiment Special Air Service

"Probeer om te draaien" - over straatnamen die je om kunt keren

Ik heb al eens op een rijtje gezet welke palindroomstraatnamen er in Nederland zijn, zoals Egge en Netten . Iemand wees me erop dat er ook straatnaamkoppels bestaan waarbij de straatnamen elkaars omgekeerde zijn. Zo ligt er in Dordrecht een Pijl en hebben ze in Ureterp een straat die Ljip heet. Mooi toch? Hieronder vind je alle koppels op een rijtje. Ik zet de plaatsnamen er bij, voor de mensen die een keer een tochtje langs deze straten willen maken. Aalst (in Riel) & 't Slaa (in Aalten) Bark (Alblasserdam, Alphen aan den Rijn, Barendrecht, Brielle, Huizen, Kropswolde, Nieuw-Amsterdam, Nieuwe Pekela, Obdam, Schipluiden, Spijkenisse, Wieringerwerf) & Krab (Hellevoetsluis, Katwijk, Noord-Scharwoude en Yerseke) Draak (Medemblik) & Kaard (Terschelling) Edam (Rotterdam) & Made (Zeijen) Egger (Leusden) & Regge (Apeldoorn, Den Haag, Deurne, Hoogeveen, Kaatsheuvel, Pijnacker, Rotterdam, Someren, Tilburg, Urk, Veenendaal en Wijk bij Duurstede) Eik (Best, Coevorden,

Van Anton Geesinkstraat tot Carlijnplein - over olympisch kampioenen die hun eigen straatnaambord konden onthullen

Olympisch kampioenen worden bij terugkomst in Nederland gehuldigd. Eerst als team en daarna vaak nog ieder voor zich in de eigen geboorte- of woonplaats. Bij die plaatselijke inhuldiging horen allerlei verrassingen zoals bossen bloemen, gouden spelden en penningen, een rondrit en als het even meezit een eigen straatnaam. Ik zal eens alle olympische kampioenen op een rij zetten die bij terugkeer in Nederland een straatnaam kregen in hun eigen woonplaats: Anton Geesink won de gouden medaille bij de Olympische Spelen van Tokio in 1964. Toen hij een jaar later aan de Omloop in Utrecht een eigen sportschool begon, besloot de gemeente om dat deel van de straat om te dopen tot Anton Geesinkstraat . Geesink ging er zelf wonen. Schaatser Jochem Uytdehaage won in 2002 goud op zowel de vijf als de tien kilometer bij de Olympische Spelen in Salt Lake City. Na afloop van de spelen werd hij gehuldigd in Utrecht. Een parkje vlak bij zijn ouderlijk huis kreeg bij die gelegenheid de naam Jochem Uytdeh

Van Ada Kokstraat tot Sanne Weversrotonde - over straatnamen voor (nog levende) olympische sporters

Veel gemeentes hebben de regel dat mensen pas vernoemd mogen worden als ze minimaal vijf jaar (of bij sommige gemeentes tien jaar) dood zijn. Natuurlijk zijn er uitzonderingen op die regel. Voor leden van het koningshuis bijvoorbeeld, of voor Nobelprijswinnaars. Maar ook olympische sporters worden vaak al bij leven benoemd. Op een aantal plekken in het land zijn olympische buurten of wijken, waar straten zijn genoemd naar olympische helden. Vaak worden daar wat oudere medaillewinnaars vernoemd zoals Anton Geesink en Bep van Klaveren, maar soms worden daar ook nog levende sporters gekozen zoals Sjoukje Dijkstra en Ard Schenk. Anton Geesink woonde ooit zelfs een tijdlang in de Anton Geesinkstraat in Utrecht. Sinds een jaar of dertig komt het vaker voor dat goudenmedaillewinnaars direct na afloop van de Olympische Spelen vereerd worden met een straatnaam in hun geboorte- of woonplaats. Vaak kiest men daarvoor een nog naamloos stukje openbare ruimte zoals een plantsoen of rotonde. Dit gebe

Wevers, Schippers en Fontijn - over actieve olympiërs waar al een straat naar genoemd is

Als een sporter met een gouden medaille van de Olympische Spelen terugkomt, is er een gerede kans dat er in zijn of haar geboorte- of woonplaats een straat naar genoemd wordt. Bij de start van de Olympische Spelen in Tokio waren er echter zes sporters waar in Nederland al een straat naar genoemd is, voordat ze überhaupt in actie gekomen zijn. En dat is een record! Die zes olympische sporters zijn Nouchka Fontijn (boksen, zilver), Ranomi Kromowidjojo (zwemmen, 3x goud en 1x zilver), Dafne Schippers (atletiek, zilver), Marianne Vos (wielrennen, 2x goud), Sanne Wevers (turnen, goud) en Epke Zonderland (turnen, goud). Na de Olympische Spelen van 2012 noemde men  een plantsoen  naar Kromowidjojo in haar geboortedorp Sauwerd. In 2015 werd er in Utrecht een brug naar Dafne Schippers genoemd. Sanne Wevers kreeg na haar gouden medaille op de Zomerspelen van 2016 een rotonde in Oldenzaal. Nouchka Fontijn, Marianne Vos en Epke Zonderland werden in 2018 vernoemd in een wijk in Schiedam waar eerder

De hoge heren van Hoogerheide - op zoek naar de grootste plaats in Nederland waar niet één straat naar een vrouw genoemd is

De laatste jaren wordt er veel gesproken over de man/vrouw-verdeling in straatnamenland. Van alle straten die naar personen genoemd zijn, is een grote meerderheid naar mannen genoemd en dat is natuurlijk niet eerlijk. Met moties en petities krijgen gemeentes de opdracht om meer straten naar vrouwen te noemen. Dat riep bij mij de vraag op: wat is de grootste plaats in Nederland waar nog steeds niet één straat naar een vrouw genoemd is? Zoektocht Nederland heeft ruim 2.000 plaatsen met in totaal ongeveer 250.000 straatnamen. Het is ondoenlijk om die plaatsen stuk voor stuk langs te gaan om te kijken of er ergens toch in ieder geval één straat naar een vrouw genoemd is. Om te beginnen heb ik alle plaatsen met minder dan 150 straatnamen van de lijst verwijderd - je moet ergens een streep trekken. Zo hield ik nog 398 plaatsen over. Vervolgens heb ik alle plaatsen uit te lijst verwijderd waar een straat naar Wilhelmina, Juliana of Beatrix genoemd is. Dat zijn de meest vernoemde vrouwen in Ne

Van Nummer naar Klokhúsdyk - over Nederlandse plaatsen die maar één straatnaam hebben

In een stad waar regelmatig nieuwe buurten en wijken worden gebouwd, kun je af en toe helemaal los gaan bij het vaststellen van nieuwe straatnamen. Maar stel dat je een plaats hebt met maar één straat, wat voor naam geef je die dan? Noem je die straat gewoon naar de plaats zelf, naar iets uit de omgeving of misschien naar iemand die je leuk vindt? Denk goed na, want je mag dus maar één ding kiezen... Dat soort dingen vraag ik me dus soms af. Het is makkelijk om er antwoorden bij te vinden, want in de BAG staan maar 26 woonplaatsen waarvoor officieel niet meer dan één straatnaam is geregistreerd. Daarvan liggen er zeventien in Friesland, zes in Drenthe en ook eentje in Groningen, Noord-Holland en Utrecht. Ik vond in deze plaatsen zes verschillende soorten straatnamen. Vererving - In 1e Exloërmond, Balloërveld, Eleveld, Geelbroek, Oranje, Húns, Leons, Oudezijl, Noordeinde en Ossenwaard heet de enige straat gewoon precies net zoals de plaats. Daar heten de straten dus ook 1e Exloërmond,

De Vondelstraat in Beek en de Vondelstraat in Beek - over dubbele plaatsnamen met dubbele straatnamen

Stel je voor: je gaat voor de eerste keer op bezoek bij vrienden in de Sint Antoniusstraat in Bergen. Je stelt het adres netjes in in je routeplanner en gaat op pad. Als je op de opgegeven bestemming bent aangekomen, ontdek je dat je voor het verkeerde huis staat. Er blijken in Nederland twee plaatsen te zijn die Bergen heten en ze hebben ook nog eens allebei een Sint Antoniusstraat : eentje in Noord-Holland en eentje in Limburg. Je bent maar 200 kilometer verwijderd van je werkelijke bestemming. Het lijkt misschien een uitzonderlijke situatie, maar er zijn tientallen van dit soort combinaties van straatnaam een plaatsnaam die dubbel voorkomen in Nederland. Ik zal ze in dit artikel allemaal noemen, want dan kun je tenminste niet klagen dat je niet gewaarschuwd bent. Eerst even iets over die plaatsnamen. Want dat straatnamen vaker worden gebruikt is niet zo vreemd - veel plaatsen hebben wel een Kerkstraat of een Schoolstraat - maar dat er ook plaatsnamen zijn die vaker voorkomen is min

Neil Armstrongstraat, Valentina Tereshkovastraat en Wubbo Ockelskade - over straatnamen voor ruimtevaartpioniers

Vorige week overleed de Amerikaanse astronaut Michael Collins. Hij was in 1969 tijdens de elfde Apollo-missie bestuurder van de commandomodule die rond bleef vliegen terwijl zijn collega's Neil Armstrong en Buzz Aldrin als eerste op de maan rondliepen. Een grote stap voor de mensheid. Vanwege zijn pioniersrol in de bemande ruimtevaart zijn er in Nederland acht straten naar hem genoemd. Maar er zijn meer ruimtevaarders waar straten naar genoemd zijn. Een rondje langs die straten is tegelijk een rondje langs mijlpalen uit de begintijd van de ruimtevaart. Collins is vernoemd in Berghem, Hilvarenbeek, Holtum, IJsselstein, Landgraaf, Loon op Zand, Melick en Urmond. In al die plaatsen zijn nabijgelegen straten genoemd naar Armstrong en Aldrin. In Berghem kom je vanuit de M. Collinsstraat via de N. Armstrongstraat en de E. Aldrinstraat heel toepasselijk uit bij de Maanstraat . In Landgraaf en Melick kregen de drie astronauten een zijstraat van de Apollolaan . Een onlosmakelijk trio, zo

Eerlijk delen - over vier dorpen, vier straten en vier prinsesjes

Tijdens de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog kwamen er op veel plekken in Nederland Oranjebuurten. Vaak kwamen daar ook straten met de namen van de vier prinsesjes. Er zijn meer dan 250 plaatsen waar straten naar Beatrix, Irene, Margriet en Marijke (later Christina) genoemd zijn - vaak netjes op een rijtje en anders in ieder geval bij elkaar in de buurt. De gemeente Maurik kwam in 1947 met een heel ander plan. De gemeente bestond uit de vier dorpen Eck en Wiel, Maurik, Ravenswaaij en Rijswijk. Hmm, vier dorpen en vier prinsesjes... daar moet toch wat leuks mee te bedenken zijn. En dat is precies wat ze deden. Het begon in februari 1947 bij de geboorte van prinses Marijke. Die gebeurtenis was voor de bewoners van de Marktweg en de Achterstraat in Maurik reden om de gemeente te vragen of hun straatnamen gewijzigd konden worden in Prinses Marijkelaan . De gemeente was enthousiast en reageerde binnen twee weken: "Dit verzoek heeft ons aanvankelijk op het denkbeeld gebracht in elk

"Een schitterende truc trouwens" - over een straatnaam voor Hennie Kuiper

Eerder deze week schreef ik over de Mathieu van der Poel Allee in Berg en Terblijt . Die straat werd naar Van der Poel genoemd na zijn overwinning in de Amstel Gold Race. Alleen heet de straat niet echt zo; er heeft wel iemand een bordje opgehangen, maar de straatnaam is nooit officieel door de gemeente vastgesteld. Dat doet op allerlei manieren denken aan een ander straatje een paar kilometer verderop: de Hennie Kuiper-allee . Hennie Kuiper zat in de Amstel Gold Race van 1982 in de kopgroep toen hij een lekke voorband kreeg. Met een nieuwe band zette hij een razende achtervolging in op weg naar de kopgroep. Daarbij sneed hij in de bocht in Geulhem een stuk van 40 meter af door over het fietspad te rijden. " Een schitterende truc trouwens ", zo riep Mart Smeets. Mede door die truc kwam Kuiper terug bij de kopgroep, maar hij was uiteindelijk kansloos in de sprint. De overwinning ging naar Jan Raas die daarmee voor de vijfde keer de Amstel Gold Race won. De bewoners van het hu

"Nee, het is niet waar... het is wél waar!" - over een straatnaam voor Mathieu van der Poel

Mathieu van der Poel is een groot sportman. Hij is meervoudig wereldkampioen bij het veldrijden, Europees kampioen bij het mountainbiken en winnaar van een paar klassiekers bij het wegwielrennen. In 2019 won hij na een ongelooflijke inhaalrace de Amstel Gold Race - de enige Nederlandse wielerklassieker (die op dat moment al 18 jaar niet meer door een Nederlander gewonnen was). Daarna overkwam hem wat wel vaker gebeurt bij sporters die de heldenstatus krijgen: er werd een straat naar hem genoemd. Ik heb het hier al vaker uitgelegd: in principe noemen we in Nederland alleen straten naar personen die al een paar jaar dood zijn, maar natuurlijk zijn er uitzonderingen op die regel. Zo kunnen leden van het koninklijk huis al bij leven vernoemd worden. En wanneer een sporter een uitzonderlijke prestatie levert - zoals het winnen van een gouden medaille op de Olympische Spelen - is er een gerede kans dat die prestatie ook nog eens met een straatnaam beloond wordt. Dat gebeurde in het verleden

De Oom Keesweg in Wieringerwerf - over een paard, twee zeugen, een school bruinvissen én Oom Kees

In de Wieringermeerpolder loopt van het dorp Wieringerwerf richting IJsselmeer een weg met een intrigerende naam: de Oom Keesweg . Naar welke Oom Kees zou deze straat zijn genoemd? In 1927 werd begonnen met de aanleg van deze polder in de kop van Noord-Holland en vanaf 1934 werd het nieuwe land in gebruik genomen. Er werden wegen aangelegd om de dorpen en boerderijen te ontsluiten en daarvoor moesten natuurlijk namen bedacht worden. In de Schager Courant van 21 juli 1932 schreef men het volgende over de namen van nieuwe dorpen en straten: "In de 'Staatscourant' zijn thans officieel afgekondigd de aardrijkskundige benamingen in de Wieringermeer, wat betreft polderafdeelingen, dorpen, wegen, kanalen, vaarten en tochten, elk met een kleine toelichting er bij. [...] Bij de wegen vinden wij o.m. den Schelpenbolweg, Wierweg, Havenweg, Sluitgatweg en ook Oom-Keesweg. Hoe men aan laatstgenoemde benaming komt, blijkt niet. Dolfijnweg, Praamweg en Schervenweg zijn begrijpelijker; d

Rondjes rijdend de wereld rond - over cirkels op de kaart

Mensen met interesse voor straten en straatnamen zijn vaak ook geïnteresseerd in kaarten, plattegronden en luchtfoto's. Ik in ieder geval wel - en ik houd ook wel van curiositeiten op de kaart. Zo heb ik hier allemaal 'rondjes op de kaart' verzameld. Het is niet mijn bedoeling om alle rotondes en cirkelvormige gebouwen in de wereld op de lijst te hebben. Er staan er wel een paar in deze lijst, maar ik heb vooral gezocht naar perfecte rondwegen, ronde parken en andere prachtig ronde elementen in het landschap. Als je nog mooie aanvullingen hebt, dan hoor ik dat natuurlijk graag. Veel plezier ermee! Manicouagan Reservoir, Québec (Canada) Het Manicouagan Reservoir (ook bekend als Lake Manicouagan) is een ringvormig kratermeer in het noorden van Quebec, Canada. Het meer is het overblijfsel van een inslagkrater die vermoedelijk 212 miljoen jaar geleden is ontstaan.  Diameter: 60 km. Bekijk op Google Maps Egmont National Park (Nieuw-Zeeland) Diameter: 19,2 km. Bekijk op Goo