Doorgaan naar hoofdcontent

De tragiek van Jan Steen

Als je de hoop koestert dat er ooit nog eens een straat naar je genoemd wordt, moet je je eerst eens afvragen of je naam zich daar wel voor leent. Niet alle achternamen zijn even geschikt om voor een straatnaam gebruikt te worden. Een straatnaam moet bijvoorbeeld niet al te ingewikkeld zijn, want anders wordt het lastig om hem uit te spreken of op te schrijven. En een straatnaam mag ook geen verwarring opleveren met andere straatnamen in dezelfde stad of dorp. Heet je bijvoorbeeld 'Nachtegaal' van achter en is er in jouw stad ook al een vogelbuurt, dan is de kans op een vernoeming klein.

Bij het toekennen van straatnamen wordt per wijk vaak een thema gebruikt. Een heleboel steden en dorpen hebben wel een schilderswijk, waar allerlei vaderlandse schilders in de straatnamen vereeuwigd zijn. Een bekende kunstschilder uit de zeventiende eeuw is Jan Steen. Hij is vooral bekend door zijn schilderijen van huiselijke taferelen. Het 'huishouden van Jan Steen' is zelfs spreekwoordelijk geworden. Jan Steen wordt zo gewaardeerd dat er in allerlei plaatsen een straat naar heb genoemd is. Zo is er bijvoorbeeld een Jan Steenstraat in Den Haag, Meppel, Kerkrade, Den Bosch, Deventer en Zutphen.

In Boxmeer hebben ze ook een schilderswijk, maar daar hebben ze geen straat naar de beroemde Jan Steen genoemd. Vonden ze zijn schilderijen daar niet goed genoeg? Nee, dat is het probleem niet. Het is heel eenvoudig: in Boxmeer hadden ze al een Steenstraat. In het centrum van het dorp ligt een straat die ooit - lang geleden - als eerste werd verhard. Die straat werd in de volksmond de 'Steenstraat' genoemd, en die naam is later officieel vastgesteld. Toen later de schilderswijk werd aangelegd, was er geen plek voor nog een Steenstraat, want dat zou alleen maar verwarrend zijn. Zelfs als er bij een van de twee nog 'Jan' voor zou staan. Jammer voor Jan Steen.

Dat Arnhem ook een Steenstraat heeft, weten we allemaal uit het Monopoly-spel. Het zal ongetwijfeld vanwege die naam zijn dat er ook in Arnhem geen Jan Steenstraat is in de schilderswijk. Maar in het centrum van Arnhem ligt ook een Rijnstraat. Betekent dat dat er in Arnhem ook geen straat naar Rembrandt van Rijn is genoemd - een van de grootste Hollandse meesters? Een schilderswijk zonder Rembrandt van Rijnstraat, dat lijkt toch haast onmogelijk. Gelukkig is er ook in Arnhem gewoon een straat naar hem genoemd: de Rembrandtlaan. Voor sommige mensen is de voornaam blijkbaar al genoeg. En de kans op verwarring met de Rijnstraat is minimaal. Voor Jan Steen was dat echter geen oplossing. Niet alleen omdat zijn voornaam wat minder onderscheidend is dan die van Rembrandt, maar ook omdat er in Arnhem al een Jansstraat is. Daar houdt het dus echt op voor Jan Steen.

Je hebt dus de meeste kans op vernoeming als je een makkelijke achternaam hebt, die niet ook een veelgebruikte andere betekenis heeft. Jozef Israels - ook een schilder - hoeft niet te hopen op een straatnaam als er al een wijk met landennamen is waar ook een Israelstraat loopt. Frans Hals kan een plekje in de schilderswijk wel vergeten als er in de stad ook straten naar lichaamsdelen of onderdelen van een gitaar zijn genoemd. Voor Ferdinand Bol houdt het allemaal op als er ook al een wijk is waar de straatnamen naar ruimtelijke figuren genoemd zijn. Zij kunnen jaloers zijn op collega's zoals Meindert Hobbema, Peter Paul Rubens en Gabriël Metsu; met die namen is de kans op verwarring klein. Hun namen kun je dan ook in bijna iedere schilderswijk tegenkomen.

Het is overigens niet voldoende om een duidelijke en unieke achternaam te hebben. Als je wilt dat er een straat naar je vernoemd wordt, moet je ook nog iets presteren waar je veel mensen mee helpt of blij mee maakt. De grootste kans heb je in de sport, cultuur of politiek. Maar als je 'Steen' van achter heet, hoef je daar dus niet eens aan te beginnen.

Reacties

Naast een Steenstraat of een Steenweg zou wat mij betreft prima een Jan SteenPLEIN kunnen bestaan. Maar om nou speciaal een plein aan te leggen om het naar Jan Steen te kunnen vernoemen gaat misschien wat ver :)
Anoniem zei…
Pas dacht ik daar nog aan, toen ik door de Leliestraat liep, hier in Utrecht. Daar zal ook geen Lelystraat zijn, verwacht ik zo. Da's jammer voor Lely.
Hazkan zei…
Dit doet me denken aan een situatie die ik een paar jaar geleden bij de hand had. Een paar touristen vroeg mij op de kalfjeslaan (Amstelveen) naar de Kalvestraat (Amsterdam) ruim vijf kilometer (gokje) verderop.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol