Doorgaan naar hoofdcontent

Geen straten, velden of wegen te bekennen... op Urk

De gemeente Urk heeft ongeveer 19.000 inwoners en ruim 200 straten. Van al die straten eindigen maar vijftien straatnamen op '-straat'. Is dat niet wat weinig? Ja, met Urk is inderdaad wat raars aan de hand.

De oudste bebouwing van Urk staat in het 'Oude Dorp'. Rond 1900 stond daar aan de haven een wirwar aan huizen, waar nauwelijks een stratenplan in te herkennen was. In 1902 bepaalde burgemeester Van Suchtelen van de Haare dat daar wat meer structuur in moest komen. Het bleek niet handig om de huizen per straat in te delen en de straten een naam te geven, want dan bleven er overal losse huizen over. Men besloot daarom om de huizen te groeperen in wijken, en men noemde dat... 'wijken'. Die wijken werden genummerd van 1 tot en met 6. De wijk aan de haven werd Wijk 1 en de wijk rondom de vuurtoren werd Wijk 3. Later kwamen er ook nog Wijk 7 en Wijk 8 bij. Per wijk werden de huizen genummerd. Je adres was dan bijvoorbeeld Wijk 3-17 of Wijk 5-12.

In 1911 bracht prins Hendrik, de echtgenoot van koningin Wilhelmina, een bezoek aan Urk. Bij die gelegenheid werd snel een lange straat midden door het dorp de Prins Hendrikstraat gedoopt. En zo kregen in de loop der tijd meerdere straten in de Wijken een eigen naam. Na de Tweede Wereldoorlog werden bijvoorbeeld enkele straten genoemd naar Urkers die in de oorlog waren omgekomen: het Harmen Visserplein, de Pieter Brouwerstraat, de Pieter Hakvoortstraat, de Pieter Hoekmanstraat, de Pieter Romkesstraat en de Hessel Hoefnagelstraat (best opmerkelijk: bijna alle Urkse oorlogshelden heten 'Pieter'). En zo kwamen er ook nog straatnamen in gebruik zoals de Vuurtorenstraat, de Raadhuisstraat en de Schoolstraat. Het leverde wel een verwarrende situatie op, want de meeste van deze straatnamen liepen door verschillende Wijken. Hoewel de alternatieve straatnamen wel eigen straatnaamborden kregen, zijn ze nooit offcieel geregistreerd. Tot op de dag van vandaag zijn Wijk 1 tot en met Wijk 8 nog steeds de officiële straatnamen van het oude deel van Urk!

Na de Tweede Wereldoorlog begon Urk langzaam te groeien, en daarmee kwamen er nieuwe wijken bij. Ten noorden van het Oude Dorp kwam een wijk met straatnamen die goed passen bij die tijd, zoals de Arubastraat, de Surinamestraat en de Koningin Julianastraat. Ook de burgemeester die structuur bracht in de stratenchaos werd daar geëerd met een eigen straat: de Burgemeester van Suchtelenlaan. Ook bij de volgende uitbreiding eind jaren vijftig bleven de straatnamen nog redelijk conventioneel, met bijvoorbeeld de Pinksterbloemstraat, de Boterbloemstraat en de Blauwe Zeedistelstraat. Daarna haakte Urk gewoon aan bij de trend in straatnamenland om wat creatievere thema's aan te spreken en het tot dan toe verplichte achtervoegsel los te laten. In de jaren zestig kwamen bijvoorbeeld de Schelpenhoek en de Waaiershoek erbij. En vervolgens de Rotholm, de Nieuwe Klif en De Reede. In de jaren tachtig gevolgd door prachtige namen zoals de Kreil, de Gammels en de Ramswelle. Kamperzand, Muiderzand en Kooizand. Duinriet, Wilgenroos, Kamvaren. Bergeend, Tuinfluiter, Reiger. De Plecht, De Brug, De Mast. En de nieuwste aanwinsten zijn Wimpel, Toplicht, Fuik en Kotter. En daarmee zijn we met onze vissersboot zo te zien weer terug in de haven van Urk.

Urk heeft dus relatief veel creatieve en moderne straatnamen en relatief weinig historische straatnamen in het oude centrum. Dat verklaart waarom zo weinig straten een naam hebben die op -straat eindigt; dat is in Urk minder dan 7% en slechts 5% van de straten eindigt op -weg. Als we de officieuze straatnamen in het centrum stiekem ook meetellen, stijgt het aandeel straat-straten tot net boven de 13%. Ter vergelijking: in Lelystad eindigt 17% van de straatnamen op -straat, en in Zutphen is dat zelfs 50%! Er zijn dus letterlijk amper straten, velden of wegen te bekennen op Urk. En dat maakt Urk wel bijzonder.

Reacties

Peter zei…
Voorzover ik weet heeft Hoog Soeren helemaal geen straatnamen maar slechts nummers
Rob Essers zei…
Uit een bericht in het Rotterdamsch Nieuwsblad van 30 juni 1911 blijkt dat de zogenaamde "Lange straat" volgens een besluit van de gemeenteraad de naam "Prins Hendrikstraat" zal dragen. Er ligt aan deze officieuze straatnaam dus een formeel raadsbesluit ten grondslag. Deze naam is kennelijk nog steeds in gebruik.

De naam Prins Hendrikstraat ontbreekt in de Basisregistraties adressen en gebouwen (BAG). Dat is in strijd met de Wet basisregistraties adressen en gebouwen. Het brondocument had ingeschreven moeten zijn in het adressenregister. De panden met de adressen Wijk 4, huisnummer 5 t/m 23, en Wijk 2, huisnummers 89 t/m 106, liggen feitelijk in de Prins Hendrikstraat. Mogelijk liggen er nog meer panden in deze straat.

Wijknamen worden in de BAG geregistreerd als openbare ruimten van het type 'administratief gebied', maar Wijk 2 (openbare ruimte ID 0184300000000980) en Wijk 4 (openbare ruimte ID 0184300000001000) zijn openbare ruimten van het type 'weg'.

Voor een aantal andere straatnamen in Wijk 1 t/m Wijk 8 geldt vermoedelijk hetzelfde. Waarom houdt het gemeentebestuur van Urk zich niet aan de wet?
Rob Essers zei…
@Peter:
Volgens de Basisregistraties adressen en gebouwen (BAG) is Hoog Soeren (openbare ruimte ID 0200300022491518) een openbare ruimte van het type 'weg' in de woonplaats Hoog Soeren. De 'straatnaam' is in dit geval gelijk aan de woonplaatsnaam. De huisnummers lopen van 2 t/m 142 en 3 t/m 129.

Behalve de 'straatnaam' Hoog Soeren zijn er nog andere namen van openbare ruimten in de woonplaats Hoog Soeren: Aardhuis, Alverschotenseweg, Amersfoortseweg, Assel, Haslo en Pomphulweg (allemaal met huisnummers) en Kampsteeg en Soerenseweg (zonder huisnummers). De meeste panden aan de Pomphulweg hebben evenwel een huisnummer dat gekoppeld is aan de openbare ruimte met de naam Hoog Soeren.
Dinx zei…
Goed speurwerk weer, Rob.

@Peter: Hoog Soeren heeft dus wel een aantal straatnamen. Niet heel veel, maar dat is niet ongebruikelijk voor een dorp met 250 inwoners waarvan een redelijk deel aan onverharde wegen woont. Maar de straatnamen die ze hebben, zijn inderdaad geen '-straat'-namen.
Anoniem zei…
Alle straten in het 'oude dorp' van Urk hebben een conventionele straatnaam, maar die zijn formeel slechts voor de sier. De officiële adressen zijn de wijknummers (dus b.v. Wijk 1-27). Deze adressen worden ook door PostNL gehanteerd. Een Urker zal je niet zo snel kunnen helpen als je vraagt naar de Pieter Romkesstraat, maar wél als je vraagt naar Wijk 6. Opvallend detail: de meeste straten in het oude dorp hebben aan beide zijden verschillende wijknummers. Mijn ouders wonen in Wijk 7, hun overburen in Wijk 8. De rest van Wijk 7 zijn de huizen die naast en achter (dus in een andere straat!) staan. Verwarrend voor Urker postbodes...
Jacob (komt van Urk) zei…
Urks is fout, want je zegt Urker/Urkers op Urk.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol