Van straatnamen kun je gemakkelijk een heleboel leren. Als je na de Rubensstraat en de Rembrandtstraat in de Potterstraat terechtkomt, mag je aannemen dat Potter ook een beroemde schilder was - als je dat niet al wist. Als je in een oude binnenstad over de Paardenmarkt loopt, kun je raden dat daar vroeger in paarden gehandeld werd. En als je vanuit de Tangostraat via de Salsastraat en de Paso Doblesingel in de Quadrillestraat komt, zal quadrille ook wel een dans zijn. Weer wat geleerd!
Ex-cabaretier Kees Torn leert zo ook steeds bij van de straatnamen die hij ziet. Hij schreef er zelfs een lied over:
Post
Sinds kort heb ik een tweede baantje bij de posterijen
Waar ik wat extra centjes mee verdien
Voordien zat ik in al mijn vrije tijd maar wat te kleien
Tot ik gewoon geen asbak meer kon zien
En post bezorgen is veel leuker dan je zou verwachten
Want als ik de Coulombstraat binnen kom
Dan neemt Coulomb onmiddellijk bezit van mijn gedachten
En vroeger dacht ik zelden aan Coulomb
Ik denk ook aan de Nederlandse dichter Herman Gorter
Wanneer ik in de Gorterstraat moet zijn
En in de Jan Calvijnstraat, die is namelijk wat korter
Denk ik dus ook wat korter aan Calvijn
En fiets ik met de post bijvoorbeeld door de Delaunaylaan
Dan denk ik aan de schilder Delaunay
Maar ook volslagen vreemde namen tref je nogal veel aan
En daar zit ik soms best een beetje mee
Ik kén een Bob van Bree alleen dan nog zou ik niet weten
Waarom de Breestraat is genoemd naar Bob
Veel vaker heten straten naar bijzondere poëten
En daarin loopt de dichterswijk voorop
Zodoende heb ik ook ontdekt dat ene Duitse Herder
Een dichter is geweest en niet een hond
En dat ook Gustav Holst een dichter was, omdat zich verder
Een Holststraat in de dichterswijk bevond
Wie Eland, Wolff en Snoek geweest zijn, weet ik ook intussen
want daarnaar heb ik onderzoek verricht
Maar ik weet niet wie Kalver was, of Smalle of Rochussen
Of wát dat is, of zijn, of waar dat ligt
Vergeefs heb ik in encyclopedieën zitten lezen
Ja, een beetje PTT'er doet dat wel
Om uit te zoeken wie Gedempte of wie Dorps zou wezen
Of Rond of Korte Dwars of Parallel
Als ik de post weer in een nieuwe wijk moet gaan bezorgen
Dan informeer ik bij de hele buurt
Dus weest maar niet verbaasd als het bij u vandaag of morgen
Voor u de post krijgt, ietsjes langer duurt
Kees Torn laat mooi zien hoe je wat kunt leren van de straatnamen die je ziet. Als je midden in de schilderswijk een Delaunaylaan ziet, mag je aannemen dat Delaunay ook een schilder was. En inderdaad: Sonia Delaunay was een Oekraïens-Franse kunstenares. En de Duitse Herder heeft ook echt bestaan. Maar Kees Torn laat in zijn lied ook zien dat je gemakkelijk in de fout kunt gaan. De kans is niet zo groot dat de Breestraat echt naar zijn vriend Bob van Bree is genoemd; het zal vroeger wel gewoon een brede straat zijn genoemd. En als je in de dichterswijk een Holststraat ziet, is die waarschijnlijk niet naar Gustav Holst genoemd. Dat was namelijk geen dichter, maar een Britse componist. De kans is groter dat de dichter Adriaan Roland Holst is vernoemd. Je kunt veel van de straatnamen leren, maar je moet wel je hoofd erbij houden.
Waar ligt dat dan?
Kunnen we uit de liedtekst ook leren waar Kees Torn zijn ronde maakte als postbode? Kunnen we de straatnamen die hij bezingt bijvoorbeeld allemaal terugvinden in zijn woonplaats Rotterdam? Rotterdam heeft inderdaad een Herman Gorterstraat, een Adriaan Roland Holststraat (met die voornamen erbij is het wel onaannemelijk dat hij dacht dat de straat naar Gustav was genoemd) en een Sonia Delaunaystraat (maar vermoedelijk paste de -laan beter in zijn verfijnde rijmschema). Rotterdam heeft ook een Elandstraat (genoemd naar de hertensoort), een Snoekstraat (Andries Snoek was een Rotterdams toneelspeler), een Betje Wolffstraat (genoemd naar de schrijfster) en een Rochussenstraat (Charles Rochussen was een Rotterdams schilder). Straatnamen die beginnen met Gedempte, Dorps, Rond, Dwars of Parallel kun je overal tegenkomen, en inderdaad ook in Rotterdam.
Hij zingt ook over straatnamen waar je als Rotterdams postbode niet langs zult komen. Rotterdam heeft wel ooit wel een Breestraat, een Kalverstraat en een Herderstraat gehad, maar die bestaan sinds respectievelijk 1934, 1942 en 1957 niet meer. Vreemd genoeg komen juist twee straatnamen uit het begin van het lied helemaal niet in Rotterdam voor: die stad heeft helemaal geen Coulombstraat en ook geen Jan Calvijnstraat. Veel van de namen uit het lied komen dus in Rotterdam voor, maar net niet allemaal. Vermoedelijk heeft Kees Torn bij het schrijven van zijn lied gewoon uit zijn eigen straatnamenherinnering geput, en dan is het niet vreemd dat daar vooral veel Rotterdamse namen uit zijn gekomen.
En de Duitse Herder?
Oh, voor ik het vergeet: Johann Gottfried von Herder was inderdaad een Duitse dichter. Hij leefde aan het eind van de achttiende eeuw. De Herderstraat in Rotterdam was echter niet naar hem genoemd, maar gewoon naar de metselaar Leunis den Herder die rond 1700 een stuk grond had op die plek. Weer wat geleerd!
Post
Sinds kort heb ik een tweede baantje bij de posterijen
Waar ik wat extra centjes mee verdien
Voordien zat ik in al mijn vrije tijd maar wat te kleien
Tot ik gewoon geen asbak meer kon zien
En post bezorgen is veel leuker dan je zou verwachten
Want als ik de Coulombstraat binnen kom
Dan neemt Coulomb onmiddellijk bezit van mijn gedachten
En vroeger dacht ik zelden aan Coulomb
Ik denk ook aan de Nederlandse dichter Herman Gorter
Wanneer ik in de Gorterstraat moet zijn
En in de Jan Calvijnstraat, die is namelijk wat korter
Denk ik dus ook wat korter aan Calvijn
En fiets ik met de post bijvoorbeeld door de Delaunaylaan
Dan denk ik aan de schilder Delaunay
Maar ook volslagen vreemde namen tref je nogal veel aan
En daar zit ik soms best een beetje mee
Ik kén een Bob van Bree alleen dan nog zou ik niet weten
Waarom de Breestraat is genoemd naar Bob
Veel vaker heten straten naar bijzondere poëten
En daarin loopt de dichterswijk voorop
Zodoende heb ik ook ontdekt dat ene Duitse Herder
Een dichter is geweest en niet een hond
En dat ook Gustav Holst een dichter was, omdat zich verder
Een Holststraat in de dichterswijk bevond
Wie Eland, Wolff en Snoek geweest zijn, weet ik ook intussen
want daarnaar heb ik onderzoek verricht
Maar ik weet niet wie Kalver was, of Smalle of Rochussen
Of wát dat is, of zijn, of waar dat ligt
Vergeefs heb ik in encyclopedieën zitten lezen
Ja, een beetje PTT'er doet dat wel
Om uit te zoeken wie Gedempte of wie Dorps zou wezen
Of Rond of Korte Dwars of Parallel
Als ik de post weer in een nieuwe wijk moet gaan bezorgen
Dan informeer ik bij de hele buurt
Dus weest maar niet verbaasd als het bij u vandaag of morgen
Voor u de post krijgt, ietsjes langer duurt
Kees Torn laat mooi zien hoe je wat kunt leren van de straatnamen die je ziet. Als je midden in de schilderswijk een Delaunaylaan ziet, mag je aannemen dat Delaunay ook een schilder was. En inderdaad: Sonia Delaunay was een Oekraïens-Franse kunstenares. En de Duitse Herder heeft ook echt bestaan. Maar Kees Torn laat in zijn lied ook zien dat je gemakkelijk in de fout kunt gaan. De kans is niet zo groot dat de Breestraat echt naar zijn vriend Bob van Bree is genoemd; het zal vroeger wel gewoon een brede straat zijn genoemd. En als je in de dichterswijk een Holststraat ziet, is die waarschijnlijk niet naar Gustav Holst genoemd. Dat was namelijk geen dichter, maar een Britse componist. De kans is groter dat de dichter Adriaan Roland Holst is vernoemd. Je kunt veel van de straatnamen leren, maar je moet wel je hoofd erbij houden.
Waar ligt dat dan?
Kunnen we uit de liedtekst ook leren waar Kees Torn zijn ronde maakte als postbode? Kunnen we de straatnamen die hij bezingt bijvoorbeeld allemaal terugvinden in zijn woonplaats Rotterdam? Rotterdam heeft inderdaad een Herman Gorterstraat, een Adriaan Roland Holststraat (met die voornamen erbij is het wel onaannemelijk dat hij dacht dat de straat naar Gustav was genoemd) en een Sonia Delaunaystraat (maar vermoedelijk paste de -laan beter in zijn verfijnde rijmschema). Rotterdam heeft ook een Elandstraat (genoemd naar de hertensoort), een Snoekstraat (Andries Snoek was een Rotterdams toneelspeler), een Betje Wolffstraat (genoemd naar de schrijfster) en een Rochussenstraat (Charles Rochussen was een Rotterdams schilder). Straatnamen die beginnen met Gedempte, Dorps, Rond, Dwars of Parallel kun je overal tegenkomen, en inderdaad ook in Rotterdam.
Hij zingt ook over straatnamen waar je als Rotterdams postbode niet langs zult komen. Rotterdam heeft wel ooit wel een Breestraat, een Kalverstraat en een Herderstraat gehad, maar die bestaan sinds respectievelijk 1934, 1942 en 1957 niet meer. Vreemd genoeg komen juist twee straatnamen uit het begin van het lied helemaal niet in Rotterdam voor: die stad heeft helemaal geen Coulombstraat en ook geen Jan Calvijnstraat. Veel van de namen uit het lied komen dus in Rotterdam voor, maar net niet allemaal. Vermoedelijk heeft Kees Torn bij het schrijven van zijn lied gewoon uit zijn eigen straatnamenherinnering geput, en dan is het niet vreemd dat daar vooral veel Rotterdamse namen uit zijn gekomen.
En de Duitse Herder?
Oh, voor ik het vergeet: Johann Gottfried von Herder was inderdaad een Duitse dichter. Hij leefde aan het eind van de achttiende eeuw. De Herderstraat in Rotterdam was echter niet naar hem genoemd, maar gewoon naar de metselaar Leunis den Herder die rond 1700 een stuk grond had op die plek. Weer wat geleerd!
Reacties