Doorgaan naar hoofdcontent

Eland, Snoek en de Duitse Herder - Kees Torn bezingt de straatnamen

Van straatnamen kun je gemakkelijk een heleboel leren. Als je na de Rubensstraat en de Rembrandtstraat in de Potterstraat terechtkomt, mag je aannemen dat Potter ook een beroemde schilder was - als je dat niet al wist. Als je in een oude binnenstad over de Paardenmarkt loopt, kun je raden dat daar vroeger in paarden gehandeld werd. En als je vanuit de Tangostraat via de Salsastraat en de Paso Doblesingel in de Quadrillestraat komt, zal quadrille ook wel een dans zijn. Weer wat geleerd!

Ex-cabaretier Kees Torn leert zo ook steeds bij van de straatnamen die hij ziet. Hij schreef er zelfs een lied over:

Post

Sinds kort heb ik een tweede baantje bij de posterijen
Waar ik wat extra centjes mee verdien
Voordien zat ik in al mijn vrije tijd maar wat te kleien
Tot ik gewoon geen asbak meer kon zien

En post bezorgen is veel leuker dan je zou verwachten
Want als ik de Coulombstraat binnen kom
Dan neemt Coulomb onmiddellijk bezit van mijn gedachten
En vroeger dacht ik zelden aan Coulomb

Ik denk ook aan de Nederlandse dichter Herman Gorter
Wanneer ik in de Gorterstraat moet zijn
En in de Jan Calvijnstraat, die is namelijk wat korter
Denk ik dus ook wat korter aan Calvijn

En fiets ik met de post bijvoorbeeld door de Delaunaylaan
Dan denk ik aan de schilder Delaunay
Maar ook volslagen vreemde namen tref je nogal veel aan
En daar zit ik soms best een beetje mee

Ik kén een Bob van Bree alleen dan nog zou ik niet weten
Waarom de Breestraat is genoemd naar Bob
Veel vaker heten straten naar bijzondere poëten
En daarin loopt de dichterswijk voorop

Zodoende heb ik ook ontdekt dat ene Duitse Herder
Een dichter is geweest en niet een hond
En dat ook Gustav Holst een dichter was, omdat zich verder
Een Holststraat in de dichterswijk bevond

Wie Eland, Wolff en Snoek geweest zijn, weet ik ook intussen
want daarnaar heb ik onderzoek verricht
Maar ik weet niet wie Kalver was, of Smalle of Rochussen
Of wát dat is, of zijn, of waar dat ligt

Vergeefs heb ik in encyclopedieën zitten lezen
Ja, een beetje PTT'er doet dat wel
Om uit te zoeken wie Gedempte of wie Dorps zou wezen
Of Rond of Korte Dwars of Parallel

Als ik de post weer in een nieuwe wijk moet gaan bezorgen
Dan informeer ik bij de hele buurt
Dus weest maar niet verbaasd als het bij u vandaag of morgen
Voor u de post krijgt, ietsjes langer duurt



Kees Torn laat mooi zien hoe je wat kunt leren van de straatnamen die je ziet. Als je midden in de schilderswijk een Delaunaylaan ziet, mag je aannemen dat Delaunay ook een schilder was. En inderdaad: Sonia Delaunay was een Oekraïens-Franse kunstenares. En de Duitse Herder heeft ook echt bestaan. Maar Kees Torn laat in zijn lied ook zien dat je gemakkelijk in de fout kunt gaan. De kans is niet zo groot dat de Breestraat echt naar zijn vriend Bob van Bree is genoemd; het zal vroeger wel gewoon een brede straat zijn genoemd. En als je in de dichterswijk een Holststraat ziet, is die waarschijnlijk niet naar Gustav Holst genoemd. Dat was namelijk geen dichter, maar een Britse componist. De kans is groter dat de dichter Adriaan Roland Holst is vernoemd. Je kunt veel van de straatnamen leren, maar je moet wel je hoofd erbij houden.

Waar ligt dat dan?
Kunnen we uit de liedtekst ook leren waar Kees Torn zijn ronde maakte als postbode? Kunnen we de straatnamen die hij bezingt bijvoorbeeld allemaal terugvinden in zijn woonplaats Rotterdam? Rotterdam heeft inderdaad een Herman Gorterstraat, een Adriaan Roland Holststraat (met die voornamen erbij is het wel onaannemelijk dat hij dacht dat de straat naar Gustav was genoemd) en een Sonia Delaunaystraat (maar vermoedelijk paste de -laan beter in zijn verfijnde rijmschema). Rotterdam heeft ook een Elandstraat (genoemd naar de hertensoort), een Snoekstraat (Andries Snoek was een Rotterdams toneelspeler), een Betje Wolffstraat (genoemd naar de schrijfster) en een Rochussenstraat (Charles Rochussen was een Rotterdams schilder). Straatnamen die beginnen met Gedempte, Dorps, Rond, Dwars of Parallel kun je overal tegenkomen, en inderdaad ook in Rotterdam.

Hij zingt ook over straatnamen waar je als Rotterdams postbode niet langs zult komen. Rotterdam heeft wel ooit wel een Breestraat, een Kalverstraat en een Herderstraat gehad, maar die bestaan sinds respectievelijk 1934, 1942 en 1957 niet meer. Vreemd genoeg komen juist twee straatnamen uit het begin van het lied helemaal niet in Rotterdam voor: die stad heeft helemaal geen Coulombstraat en ook geen Jan Calvijnstraat. Veel van de namen uit het lied komen dus in Rotterdam voor, maar net niet allemaal. Vermoedelijk heeft Kees Torn bij het schrijven van zijn lied gewoon uit zijn eigen straatnamenherinnering geput, en dan is het niet vreemd dat daar vooral veel Rotterdamse namen uit zijn gekomen.

En de Duitse Herder?
Oh, voor ik het vergeet: Johann Gottfried von Herder was inderdaad een Duitse dichter. Hij leefde aan het eind van de achttiende eeuw. De Herderstraat in Rotterdam was echter niet naar hem genoemd, maar gewoon naar de metselaar Leunis den Herder die rond 1700 een stuk grond had op die plek. Weer wat geleerd!

Reacties

Anoniem zei…
Leuk! De tekst van dit lied staat trouwens ook (als gedicht) in zijn boek 'Inkijkexemplaar'.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol