Doorgaan naar hoofdcontent

Met de paardentram naar Stadskanaal - wonen in de Remise

In Stadskanaal kwam ik in een zijstraat van het kanaal terecht die Remise heet. Mijn eerste gedachte was dat ik in de 'Schaakbuurt' terecht was gekomen, met geinige straatnamen zoals Pat, Mat, Paard en Rokade. Toen ik zag dat honderd meter verder een straat met de naam Paardentram lag, begreep ik dat het om een tramremise ging. Geen schaakspel als inspiratie voor de straatnamen, maar de paardentram. Hoe komen ze daar nou bij in Stadskanaal? Lag iets met trekschuiten, jaagpaden en rolpalen niet veel meer voor de hand? Nee, blijkbaar niet.

Als je gaat googlen naar Stadskanaal en paardentram, dan kom je al snel bij de 'Eerste Groninger Tramway-Maatschappij' terecht, kortweg de EGTM. Deze werd in 1879 opgericht door een aantal Groningse notabelen, waaronder Anthony Winkler Prins (bekend van de encyclopedie). De EGTM bouwde en exploiteerde een paardentramlijn in het zuidoosten van de provincie Groningen. Op het hoogtepunt was die lijn 45 kilometer lang, en daarmee de langste paardentramlijn van Europa!

De paardentram was een van de eerste vormen van openbaar vervoer. De paardentram ontstond aan het eind van de negentiende eeuw uit de 'omnibus'. Dat was een rijtuig met paarden ervoor waarmee iedereen mee kon reizen. Dat is overigens ook wat het Latijnse woord 'omnibus' letterlijk betekent: 'voor iedereen' - best toepasselijk voor openbaar vervoer. Ons huidige woord 'bus' is van de 'omnibus' afgeleid. Omdat de bestrating in die tijd nog niet zo goed was, was een rit in een omnibus geen pretje. Vandaar dat men rails aanlegde om het rijcomfort te verbeteren.

De EGTM begon in 1880 met de aanleg van een paardentramlijn van Zuidbroek naar Wildervank. Een jaar later werd de lijn doorgetrokken naar Stadskanaal. De jaren daarna werd de lijn steeds verder uitgebreid tot die in 1895 Ter Apel bereikte. De paardentram werd vooral gebruikt voor personenvervoer, maar men vervoerde er ook goederen en post mee. De EGTM wilde de paardentram vervangen door een stoomtram, maar het gemeentebestuur van Groningen vertrouwde dat niet en gaf daarom geen toestemming.

Aan het begin van de twintigste eeuw werd het gebruik van de paardentram voor personenvervoer langzaamaan minder populair. Bovendien kreeg de EGTM steeds meer concurrentie van andere spoorlijnen, zoals die van de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (NOLS). Er werden nog wel wat pogingen gedaan om de paardentramlijn te behouden, maar dat was allemaal tevergeefs. In 1923 reed de laatste paardentram over de lijn.

Er rijdt geen paardentram meer door Stadskanaal. Maar je kunt er nog wel in de Remise wonen.

Reacties

Rob Essers zei…
Niet alleen Stadskanaal, maar ook in Doorn, Gorinchem, Marknesse en Veenendaal is een openbare ruimte met de naam Remise. In Amersfoort, Eindhoven en Leeuwarden kun je in De Remise (met lidwoord) wonen. En dan is er nog een Remisepad in Halfweg, een Remiseplein in Rijnsburg, een Remisestraat in Arnhem, Bemmel en Katwijk, een Remiseweg in Laren en Nieuwegein en een Remisewei in Barendrecht.
Unknown zei…
Naar mijn stelligste overtuiging verwijst de straatnaam Remise niet naar de remise van de EGTM, maar naar die van de Stoomtramweg-Maatschappij Oldambt-Pekela. Die heeft daar op die plek gestaan. Die van de EGTM stond meer richting het centrum van Stadskanaal, tegenwoordig Kniggestraat 19. Het gebouw bestaat nog en is nu autocentrum Hardenberg. Een foto van die voormalige remise staat op nl.wikipedia.org
Dinx zei…
Hallo Marco,
Hoe stellig is je 'stelligste overtuiging'? Met andere woorden: weet je dat zeker? De Stoomtramweg-Maatschappij "Oldambt-Pekela" had op deze plek inderdaad een station, maar was er hier ook een remise voor die spoorlijn? De nabijgelegen straatnaam 'Paardentram' lijkt er toch op te wijzen dat de naam 'Remise' niet naar een treinremise maar naar een paardentramremise verwijst.
Anoniem zei…
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol