Doorgaan naar hoofdcontent

De Willemsparkweg en de Willem Sparkweg - straatnamen voor Willem Spark

Wordt er wel eens een straat genoemd naar mensen die helemaal niet bestaan hebben? Dat komt inderdaad wel eens voor. Maar dan moet zo iemand die niet bestaan heeft natuurlijk wel iets bijzonders gepresteerd hebben. Zo iemand is Willem Spark.

Het verhaal van Willem Spark
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was in Sint-Michielsgestel een interneringskamp. In het kamp werden een paar honderd vooraanstaande Nederlanders gevangen gehouden, zoals politici, hoogleraren, advocaten en schrijvers. Onder hen waren bekende namen zoals Wim Schermerhorn, Jan de Quay, Piet Lieftinck, Max Kohnstamm en de Niko Tinbergen. Het regime in de gevangenis was niet echt streng en de gevangenen hoefden geen zwaar werk te doen. Ze kregen ook de vrijheid om filmavonden, cursussen, sporttoernooien en andere activiteiten te organiseren.

Een van die activiteiten was een bijeenkomst die in het teken stond van de grote Britse componist Willem Spark. De bijeenkomst werd gehouden op donderdag 24 juni 1943, precies honderd jaar na zijn overlijden. Willem Spark - wie kent hem niet? Dat hij een groot componist was, blijkt wel uit het feit dat de bekende Willemsparkweg in Amsterdam-Zuid naar hem is genoemd. Als zo'n straat naar je genoemd is, hoor je er echt bij. Een aantal sprekers (o.a. Wieger Bruin, dr. Onno Damsté, prof. dr. B.A. van Groningen, mr. C.J.G.M. Schölvinck) gingen uitgebreid in op Willem Spark en de betekenis van zijn werk, en op de piano werden enkele van zijn werken ten gehore gebracht. De lezingen werden na de oorlog gepubliceerd onder de titel The Spark papers. Inhoudende de redevoeringen uitgesproken bij de Willem Spark-herdenking in "Beekvliet", Sint Michielsgestel op 24 juni 1943.

De bijeenkomst was bijzonder interessant en een groot succes... maar ook een grote grap. In werkelijkheid had Willem Spark namelijk helemaal niet bestaan. De sprekers hadden alle verhalen bij elkaar verzonnen. En die Willemsparkweg in Amsterdam dan? Die is natuurlijk helemaal niet naar Willem Spark genoemd, maar 'gewoon' naar het Willemspark, en dat park is op zijn beurt weer genoemd naar Koning Willem I. (In werkelijkheid heeft er overigens wel een Engelse musicus geleefd die 'William Spark' heette, maar die heeft niks met de Willem Spark uit dit verhaal te maken.)

De Duitse bezetter moest niks hebben van het Nederlandse koningshuis. Voor alle straatnamen die naar leden van het koninklijk huis waren genoemd, werden daarom tijdens de oorlog andere namen bedacht. Het verhaal gaat dat Amsterdamse ambtenaren het hernoemen van de Willemsparkweg hebben kunnen voorkomen door te stellen dat die weg niet naar Koning Willem I was genoemd maar naar de componist Willem Spark. Dat verhaal is echter niet juist. In werkelijkheid hoefden namelijk alleen straatnamen te worden hernoemd die waren afgeleid van leden van het koningshuis die nog in leven waren: Wilhelmina, Juliana, Bernhard, Beatrix en Irene. Koning Willem I was toen echter al honderd jaar dood en de hernoeming van de Willemsparkweg was helemaal niet aan de orde.

Een echte straat voor Willem Spark
De componist Willem Spark heeft dus nooit bestaan. Maar in Sint-Michielsgestel hebben ze tegenwoordig toch een straat die naar hem is genoemd. Aan de rand van het Duitse Bos ligt daar sinds 1986 de Willem Sparkweg. Dat bos is in de oorlog onder dwang aangelegd door gijzelaars uit het interneringskamp, en is in de volksmond 'het Duitse Bos' gaan heten. Aanvankelijk wilde men de straat ook 'Duitse Bos' noemen, maar dat voorstel stuitte op te veel bezwaren. Vandaar dat men toen besloot om de straat naar Willem Spark te noemen. Hij heeft weliswaar nooit echt geleefd, maar zijn verhaal is onlosmakelijk met het kamp en de locatie verbonden. De vernoeming is dus op zijn plaats.

Zijn er meer mensen zoals Willem Spark?
Blijkbaar is er in Nederland dus wel eens een straat naar een fictief persoon genoemd. Zijn er zo meer voorbeelden? Tja, het is maar net hoe je 'fictief persoon' definieert. Er zijn in Nederland bijvoorbeeld wel straten genoemd naar romanfiguren zoals Eline Vere en Max Havelaar. En er zijn straten genoemd naar stripfiguren zoals Kuifje, Jerom en Donald Duck. Maar dat is toch allemaal van een andere orde.

Het verhaal van Willem Spark is misschien beter vergelijkbaar met dat van Jean François Moufot. Die Franse wiskundige en filosoof is geboren op 13 maart 1784 en dat is vandaag precies 228 jaar geleden! Zijn baanbrekende werk is op zich al bijna voldoende om een straatnaam mee te verdienen, maar helaas voor Moufot heeft hij - net als Willem Spark - nooit echt geleefd. Het feit dat zijn biografie desondanks toch ooit meer dan vier jaar op de Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse versie van Wikipedia heeft gestaan, maakt zijn verhaal misschien toch bijzonder genoeg voor een straatnaam. Als ze in Sint-Michielsgestel ooit een weg door het Duitse Bos gaan aanleggen, kunnen ze voor de straatnaam misschien nog eens aan Moufot terugdenken...

Reacties

Unknown zei…
Professor Zonnebloem heeft na veel vijven en zessen een straat in Utrecht gekregen. Niet in de stripbuurt, maar in de buurt met Utrechtse hoogleraren.
Dinx zei…
@Unknown: Klopt! Daar schreef ik ooit dit verhaal over: Professoren of striphelden? De zaak Zonnebloem

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol