Over straatnamen met name

Er wordt de laatste jaren veel gediscussieerd over straatnamen. Helden waar ooit een straat naar genoemd is vallen van hun voetstuk omdat ze in verband worden gebracht met slavernij, fout waren in de oorlog of andere misstanden hebben begaan. In dat soort discussies wordt vaak ook geroepen dat de vernoemde personen geen straatnaam verdienen en de straat dus hernoemd zou moeten worden. "Ze pakken ons onze straatnamen af!", roepen anderen dan weer. Maar gemeentes houden er helemaal niet van om straten een andere naam te geven. Ik krijg regelmatig de vraag hoeveel straatnamen er in Nederland worden gewijzigd. Voor het antwoord op die vraag heb ik me eens verdiept in alle straatnaamwijzigingen van 2024. Alle straatnamen van Nederland worden geregistreerd in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). In dat bestand worden ook de wijzigingen bijgehouden. Bert Hubert stuurde me een bestand met al deze wijzigingen in de BAG-database (waarvoor veel dank!). Dat bestand vormt de b...

De gemeente Moerdijk heeft ervoor gekozen om het dorp Moerdijk op te heffen om zo ruimte te maken voor de industrie. De 1.100 inwoners moeten verhuizen en de huizen worden gesloopt. De straatnamen van het dorp zullen daarmee ook verdwijnen. Een goede aanleiding om daar eens even in te duiken. Het dorp Moerdijk heeft 20 straten en 21 straatnamen. Ik leg verderop uit waar die extra naam vandaan komt. Maar het is alles bij elkaar behoorlijk overzichtelijk. Die namen geven samen een mooi inkijkje in de geschiedenis van het dorp: De oudste straten zijn de Steenweg en de Grintweg . De oudste bebouwing ontstond aan deze twee straten. De andere straten van het dorp zijn allemaal van na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog is een aanzienlijk deel van het dorp verwoest, waaronder de kerk en een groot klooster. In 1952 werd op die plek de Kloosterstraat aangelegd. Visserij was lange tijd een belangrijke bron van inkomsten voor de inwoners. Eind jaren veertig bestond de vissersvloot nog uit ...

Op de Voldersgracht en de Verwersdijk in Delft gaan mijn gedachten soms terug naar de lakenvollers en -ververs die hier eeuwen geleden hun werk deden. Maar als ik in dezelfde stad langs de Computerlaan kom, moet ik vaak even besmuikt lachen. Hoe heeft men ooit kunnen bedenken om een straat naar zo’n alledaags gebruiksartikel te noemen?  In de loop van de jaren negentig nam het computergebruik een flinke vlucht. Het is bijna niet meer voor te stellen, maar computers waren in die tijd voor veel mensen nog iets bijzonders. Bij de ontwikkeling van het Delftechpark besloot de gemeente in 1995 om daar met de straatnamen bij aan te haken: "In het park worden bedrijven gehuisvest welke een grote mate van affiniteit hebben met geavanceerde elektronische (computer)processen". Zo kwam men erop om de straatnamen Computerlaan en Elektronicaweg vast te stellen. Een paar jaar later kwam daar ook nog de Informaticalaan bij. De nieuwe straatnamen pasten ook prima bij de strategie om Delft mee...

Als ik in een stad ben waar ik niet zo vaak kom, dan let ik natuurlijk altijd op de straatnamen die ik daar op de bordjes zie staan. Onlangs was ik een paar dagen in Bordeaux en daar vielen me ook wat dingen op. In het centrum zag ik bijvoorbeeld naast de blauwe bordjes ook gegraveerde straatnamen. Ik leerde dat het ooit de gewoonte was om straatnamen te graveren in de muren van de gebouwen op de hoek. Die oude inscripties zie je nu soms nog terug. Oorspronkelijk waren de letters ingekleurd met ossenbloedrode verf. Rue du Cerf-Volant Dat graveren van de straatnamen was natuurlijk helemaal niet handig als de namen werden veranderd. In de 18e en 19e eeuw gebeurde dat nog weleens. Her en der kun je de oude namen nog in de muren gebeiteld zien staan. Place du Chapelet Rue Louis Combres Op zoek naar meer informatie kwam ik uit bij de website Gravés dans la pierre . Daar zijn alle gegraveerde straatnamen van Bordeaux verzameld, met bij elke naam een korte toelichting. Ik zag her en der ...

Vandaag maakten de Nederlandse, Ierse en Britse weerdiensten bekend hoe de stormen van het seizoen 2025/2026 gaan heten. En toen vroeg ik me dus af: hoe worden die namen eigenlijk gekozen? Lijkt dat misschien een beetje op hoe nieuwe straatnamen worden vastgesteld? Het Nederlandse KNMI , de Britse Met Office en de Ierse Met Éireann geven elk jaar namen aan zware stormen die mogelijk schade gaan veroorzaken. Het idee is dat als stormen namen dragen, de mensen zich meer bewust zijn van de impact die deze stormen kunnen hebben. Voor de weerdiensten is het makkelijker om over de aankomende stormen te communiceren. Een van de eisen is dat de namen in alle landen eenvoudig uit te spreken moeten zijn. Het nieuwe stormenalfabet begint met de A van Amy. De letters Q, U, X, Y en Z worden niet gebruikt; daarmee sluiten de weerdiensten aan bij internationale afspraken voor storm- en orkaannamen. De overgebleven 21 letters worden netjes verdeeld over de drie landen: ze leveren elk zeven namen aan...

Johan de Witt werd geboren in 1625; dat is dit jaar precies 400 jaar geleden. De Witt was een van de belangrijkste politici uit onze vaderlandse geschiedenis: als leider van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden stond hij aan de basis bij de vorming van ons land. Dan zullen er vast ook heel veel straten naar hem genoemd zijn, zou je denken. Maar op dat gebied blijft hij toch een beetje achter. Tijd voor een deductie. Eerst maar een geschiedenisles. In 1650 begon na het overlijden van Willem II van Oranje-Nassau het Eerste Stadhouderloze Tijdperk. Willem III werd acht dagen na het overlijden van zijn vader geboren, maar was nog veel te jong om zijn vader op te volgen. Dat bood de staatsgezinde partij - die fel tegenstander was van het stadhouderlijk gezag van de Oranjes - de kans om hun ideaal van de Ware Vrijheid in de praktijk te brengen. Johan de Witt speelde daarbij een belangrijke rol, met zijn broer Cornelis als rechterhand. Johan de Witt was van 1653 tot 1672 raadspensiona...

De laatste jaren is er in de media veel aandacht voor straatnamen die naar vrouwen zijn genoemd. Helemaal terecht, want vrouwen hebben nog een grote achterstand in straatnamenland. Journalisten van de Correspondent becijferden in 2018 dat van de ruim 2.000 straatnamen die in Amsterdam naar een persoon zijn genoemd slechts 12% de naam van een vrouw draagt . De laatste jaren is er in veel gemeentes opgeroepen om meer straten naar vrouwen te noemen en er komen daardoor inderdaad meer vrouwenstraatnamen bij. Je zou je af kunnen vragen waarom we dit niet eerder bedacht hebben met zijn allen. Maar het is niet voor het eerst dat er aandacht is voor dit onderwerp. Omdat ik nieuwsgierig was of er in het verleden al vaker aandacht is geweest voor vrouwenstraatnamen ben ik eens in de archieven gedoken. Ik heb in Delpher gespit naar oude krantenartikelen waarin geschreven wordt over straatnamen voor vrouwen en ik heb - heel ouderwets - met Google gezocht naar relevante artikelen. Vooral de laats...

Langs de Nederlandse snelwegen liggen vele tientallen verzorgingsplaatsen met vaak bijzondere namen, zoals Hondsiep, Uilengoor, Swentibold en De Gagel. Meestal rijden we er gedachteloos aan voorbij, zonder te weten dat er achter die namen vaak een interessante geschiedenis schuilgaat. In mijn reeks artikelen voor Vemobin staat steeds de geschiedenis van één zo’n naam centraal. Eerst even kort iets over het woord verzorgingsplaats. Veel mensen hebben het gewoon over tankstations langs de snelweg, maar op die plekken zijn vaak ook winkels, restaurants, laadstations, parkeerterreinen en recreatiemogelijkheden. En dat alles bij elkaar heet dus officieel een verzorgingsplaats. Sterker nog: er zijn ook verzorgingsplaatsen zónder tankstation. Hackelaar Er gaan wilde verhalen rond over de naam van verzorgingsplaats Hackelaar aan de A1 bij Muiderberg. De naam zou weleens te maken kunnen hebben met een bekende crimineel die ooit op deze plek zijn louche handeltje dreef. Wat is daarvan waar? Lees...

Af en toe vraag ik me ineens dingen af. Zo was ik nu ineens benieuwd wat de langste Langestraat van Nederland is en wat de kortste Kortestraat . En zou de langste Kortestraat misschien langer zijn dan de kortste Langestraat ? Van die dingen. Tijd voor een onderzoek. Eerst een korte verantwoording. Ik heb voor dit onderzoek alleen gekeken naar de lengte van straten die letterlijk Langestraat en Kortestraat heten. Dat zijn er respectievelijk 40 en 30; het lijstje met Langestraten is dus langer dan dat met Kortestraten . Er zijn in Nederland ook 47 Langstraten (zonder de -e- in het midden), maar die laat ik deze keer links liggen. Ook 'De Langestraat' in Alphen aan den Rijn (genoemd naar een oud-burgemeester) en 'de Kortestraat' in Gouda (genoemd naar een verzetsheld) doen niet mee.  En wat heeft dat onderzoek dan allemaal voor moois opgeleverd? Laat ik beginnen met het goede nieuws: de Langestraten zijn gemiddeld langer dan de Kortestraten . Een Langestraat is gemiddel...