Doorgaan naar hoofdcontent

Een Piet Heinstraat die niet naar Piet Hein is genoemd, maar naar Piet Hein

Verspreid over het land liggen meer dan honderd straten, wegen, lanen en pleinen die naar de zeeheld Piet Hein zijn genoemd. Ook in Utrecht ligt een Piet Heinstraat, maar daar is wel iets bijzonders mee aan de hand. Die straat is namelijk niet naar Piet Hein (de zeeheld) genoemd... maar naar Piet Hein (de aannemer).

De zeeheld Piet Hein werd in 1577 geboren in Delfshaven als zoon van een schipper. In zijn jeugd werd hij een paar keer door de Spanjaarden gevangen genomen, maar gelukkig ook steeds weer vrijgelaten. Vanaf 1607 werkte hij een tijdlang als stuurman en schipper voor de Vereenigde Oostindische Compagnie. Eind 1623 trad hij in dienst bij de toen net opgerichte West-Indische Compagnie. Hij werd benoemd tot viceadmiraal, en later ook tot admiraal en kapitein-generaal. In die functie had hij het militaire opperbevel van alle Nederlandse activiteiten in Amerika.

De Tachtigjarige Oorlog verliep op dat moment niet zo goed voor de Nederlanden en de economie liep sterk terug, en dus kreeg Hein de opdracht om steden te veroveren en daar waar mogelijk vijandelijke schepen in beslag te nemen. Hij is natuurlijk vooral bekend door de verovering van de Spaanse zilvervloot in de Baai van Matanzas (bij Cuba) in september 1628. Mensen die niet weten dat hij een van onze grootste zeehelden is, die kennen toch op zijn minst wel het triomfantelijk lied: ♪♫ 'Piet Hein, zijn naam is klein, zijn daden bennen groot, zijn daden bennen groot, hij heeft gewonnen de Zilvervloot!' ♫♪ Die overwinning leverde bijna vijftien miljoen gulden op, en dat was toen - nog veel meer dan nu - een gigantisch bedrag. Het was een keerpunt in de Tachtigjarige Oorlog, want plotseling was er geld in overvloed. Piet Hein keerde als een held terug naar Europa. Daar sneuvelde hij een jaar later al in een strijd met drie kaperschepen.

Zo'n grote held verdient natuurlijk een eigen straatnaam. Vandaar dat in zeeheldenbuurten tussen de Michiel de Ruyterstraat, de Maarten Trompstraat, de Karel Doormanstraat en de Jan van Galenstraat ook altijd wel ergens een Piet Heinstraat ligt. In Utrecht hebben ze ook al vele jaren een Piet Heinstraat. Maar daar zijn Michiel, Maarten, Karel en Jan in geen straten, velden of wegen te bekennen. In de directe omgeving liggen wel de Minstraat, de Abstederdijk en de Nicolaasweg. Stuk voor stuk historische namen. De Piet Heinstraat in Utrecht is dan ook niet genoemd naar de beroemde admiraal, maar naar de kinderen van een lokale aannemer. Deze bouwer liet rond 1887 een huizenblok bouwen, en hij noemde de straat naar zijn beide zoons: Piet en Hein.

Het gebeurde in die tijd wel meer dat straten werden genoemd naar de aannemer die de huizen liet bouwen. Of anders wel naar hun vrouwen en kinderen - die mochten soms de eerste steen leggen. Zo zijn de huizen langs de Martenstraat in Groningen in 1878 gebouwd door de aannemer Arend Marten Prins, naar wie de straat ook genoemd is. Een straat verder ligt de Annastraat; die is genoemd naar Anna, zijn dochter. In Rotterdam zijn de Leeuwensteinstraat en de Steinwegstraat vernoemd naar Arij Leeuwenstein en Peter Steinweg - twee zwagers - die als aannemers de voortrekkers waren voor de bouw van deze straten in 1889. In Delft zijn de Eliza Dorusstraat (1891) en de Willemstraat (1899) genoemd naar de kinderen van de aannemers die de bouw voor hun rekening namen. Veel steden waar aan het eind van de negentiende eeuw flink gebouwd werd, hebben zo hun eigen 'aannemersstraten'.

Ieder mens moet doen waar hij goed in is. De een verovert met zijn schip een zilvervloot die miljoenen waard is, de ander bouwt een mooi rijtje huizen aan de rand van de stad. In beide gevallen geldt: zijn daden bennen groot... Maar sommige daden bennen toch net wat groter dan andere daden, en dus verdient de een er honderd straatnamen mee en de ander maar één. Tja, verschil moet er wezen.

Reacties

Hazkan zei…
Dan volgt de logische vraag: is het ook familie?
Frans Gijzen zei…
Zijn er ook straten genoemd naar de Deense wiskundige en schrijver Piet Hein? Zie Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Piet_Hein_(wetenschapper) Hij beweert, een nazaat te zijn van 'onze' Piet Hein (de zeeheld, niet de aannemer).
Dinx zei…
@Hazkan:
Piet Hein (de aannemer) zal geen rechtstreekse afstammeling zijn van Piet Hein (de zeeheld), want zoals Piet Hein (de wetenschapper) ook zei: Piet Hein (de zeeheld) had geen kinderen.

@Frans: Dat lijkt me onwaarschijnlijk. Bij alle Piet Heinstraten die ik bezocht heb, lag namelijk op minder dan 100 meter afstand een Michiel de Ruyterstraat.
Nog een straat met een andere naamgever dan je zou verwachten is de Van Goghstraat in de Haagse Schilderswijk.

Deze heet niet naar Vincent, maar naar vader en zoon Van Gogh die bij de Loosduinseweg een bekende houtzaagmolen bezaten.
Leo R. zei…
Een ander voorbeeld is de Frederikastraat in Utrecht, vernoemd naar Frederika van Vloten, dochter van de aannemer die in 1879 de straat bouwde. Ze legde zelf de eerste steen.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol