Doorgaan naar hoofdcontent

Van Nummer naar Klokhúsdyk - over Nederlandse plaatsen die maar één straatnaam hebben

In een stad waar regelmatig nieuwe buurten en wijken worden gebouwd, kun je af en toe helemaal los gaan bij het vaststellen van nieuwe straatnamen. Maar stel dat je een plaats hebt met maar één straat, wat voor naam geef je die dan? Noem je die straat gewoon naar de plaats zelf, naar iets uit de omgeving of misschien naar iemand die je leuk vindt? Denk goed na, want je mag dus maar één ding kiezen...

Dat soort dingen vraag ik me dus soms af. Het is makkelijk om er antwoorden bij te vinden, want in de BAG staan maar 26 woonplaatsen waarvoor officieel niet meer dan één straatnaam is geregistreerd. Daarvan liggen er zeventien in Friesland, zes in Drenthe en ook eentje in Groningen, Noord-Holland en Utrecht.

Ik vond in deze plaatsen zes verschillende soorten straatnamen.

  1. Vererving - In 1e Exloërmond, Balloërveld, Eleveld, Geelbroek, Oranje, Húns, Leons, Oudezijl, Noordeinde en Ossenwaard heet de enige straat gewoon precies net zoals de plaats. Daar heten de straten dus ook 1e Exloërmond, Balloërveld, Eleveld, Geelbroek, Oranje, Húns, Leons, Oudezijl, Noordeinde en Ossenwaard.
  2. Zelfverwijzing - De enige straat van Legemeer heet de Legemeersterweg. Die straat is dus wel naar de plaats genoemd, maar de straatnaam is niet zoals hierboven exact gelijk aan de plaatsnaam.
  3. Omgeving - Er zijn zes plaatsen waar de enige straat naar iets uit de omgeving (maar niet de plaats zelf) genoemd is. De Hunzeweg in Nieuw Annerveen is genoemd naar de Hunze, een nabijgelegen riviertje. De Hikkaarderdyk in Jislum is genoemd naar zate Hickaard. De Klokhúsdyk in Idzega is genoemd naar de klokkenstoel die langs de weg staat. De Afsluitdijk in Breezanddijk is genoemd naar de bekende dijk die het IJsselmeer afsluit. Rotstergaastweg in Nieuweschoot is de weg naar Rotstergaast (het verlengde van de weg in Heerenveen draagt dezelfde naam). En Wielwei in Doniaga heet naar het nabijgelegen watertje De Wiel.
  4. Persoonsvernoeming - In twee plaatsen is de enige straat naar een persoon genoemd. De Troelstraweg in Teroele zal wel naar Pieter Jelles Troelstra genoemd zijn. In Eagum ligt de Master Wybrensdyk - ik heb helaas niet kunnen vinden wie de meester Wybren(s) is waar deze dijk naar genoemd is.
  5. Aanduiding - De enige weg van Eesterga heeft een nogal basale straatnaam gekregen: Straatweg. Deze naam werd vroeger wel vaker gegeven aan bestrate wegen, in een tijd dat het nog bijzonder was dat een weg verhard was.
  6. Nummering - Kan het nog eenvoudiger dan dat een verharde weg die Straatweg heet? Jazeker. In Koufurderrige, Sandfirden, Smallebrugge, Tjalhuizum, Ypecolsga en Dijken heeft men de enige weg namelijk gewoon Nummer genoemd. Bij die eerste vijf heet die weg officieel zelfs Nr. Wel zo makkelijk: je kunt daar gewoon zeggen dat je op Nummer 12 (of Nr 12) woont, en hebt daarmee meteen je officiële adres gegeven.

Stel dat jij een plaats had met één straat... hoe zou je die dan noemen?


Update bij punt 4:
Gemma, een nazaat van Master Wybren, vertelde me dat de Master Wybrensdyk in Eagum genoemd is naar Wybren Brugts Epema (1757-1854). Hij was de enige schoolmeester van het dorp en gaf nog les toen hij al in de 90 was. Daarnaast deed hij ook veel andere dingen voor de kleine dorpsgemeenschap. Dat maakte hem zo geliefd dat de weg door het dorp bijna 150 jaar na zijn dood nog naar hem genoemd werd. Hij ligt samen met zijn vrouw begraven bij het kerkje van Eagum.


Reacties

Unknown zei…
Erg leuke site René, net als je boek en je overige publicaties (o.a. Twitter) overigens! Ik ben zelf ook al jaren geïnteresseerd in straatnamen en heb twee maal een straatnamenboekje over mijn woonplaats gepubliceerd (met gebruikmaking van informatie uit je boek - met bronvermelding uiteraard).

Ik heb een vraag die niet zozeer over straatnamen gaat maar over huisnummers. Wij hadden in Diessen voorheen een huisnummer "A2", dat betrof een woning die nog vóór nummer 2 nieuw werd gebouwd. Om hernummering van de andere woningen te voorkomen koos men dus voor A2. Ben jij dit verschijnsel eerder tegengekomen? (Overigens heeft men het nummer inmiddels toch weer veranderd in "2A", volgens mij).

Bij voorbaat dank voor je reactie,

Wil Vennix
Dinx zei…
Hallo Wil, dank voor je complimenten!
Ik kan me niet herinneren dat ik ooit een huisnummer zoals A2 ben tegengekomen. Volgens mij is het tegenwoordig ook beleidsregel dat het huisnummer altijd moet beginnen met een nummer, dat eventueel nog kan worden gevolgd door respectievelijk een hoofdletter, een toevoeging en nog een volgnummer.
Unknown zei…
Bedankt voor de reactie, helder!
Anoniem zei…
Interessant om te lezen dat er slechts 5 plaatsen zijn die als enige straat "nummer" hebben, en dat 3 daarvan rondom mijn woonplaats liggen. Ik dacht heel even dat Indijk ook aan dat lijstje toegevoegd kon worden (dat ligt toevallig ook naast Ypecolsga), maar daar hebben ze nog "De Greiden".
Jesse Kuiper zei…
Op https://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/detail_naam.php?gba_naam=Troelstra&nfd_naam=Troelstra&info=analyse+en+verklaring&operator=eq&taal=e staat dat de naam Troelstra duidt op afkomst uit Teroele. Dus het zou ook kunnen dat die weg naar de hele familie Troelstra is vernoemd.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol