Doorgaan naar hoofdcontent

Wat was er het eerst: de boerderij of de straat? Op zoek naar de geschiedenis van Merm.

Als kind kwam ik regelmatig met mijn ouders op Merm. 'Merm' is de naam van de boerderij in Elst waar mijn tante Bep en oom Harrie woonden. Mijn oom was fruitteler, maar ik herinner me vooral dat ze op de boerderij ook schapen hadden. De boerderij bestaat dit jaar honderd jaar. Ik ben al lang niet meer op Merm geweest, maar vandaag heb ik er een familiereünie. Het is me als kind nooit opgevallen, maar ik zag nu dat Merm aan de Mermsestraat ligt. Dus vroeg ik me meteen af welke van de twee er het eerst was: de straatnaam of de naam van de boerderij? En wat betekent Merm eigenlijk?

De naam Merm blijkt véél ouder dan de boerderij en de straat. Het is de naam van een eeuwenoude buurschap, zoals er in de vroege middeleeuwen in deze omgeving wel meer nederzettingen van landbouwers waren. In die tijd noemde men dit buurschap Marithaime. Die naam wordt bijvoorbeeld genoemd in een brief uit het jaar 725 van Karel Martel, die groothofmeester was van het Frankische Rijk. Martel schonk de plaats aan Willibrord, de eerste bisschop van Utrecht. De naam Marithaime is in de loop der tijd verworden tot Merm.

De oorsprong van de naam Marithaime is niet helemaal zeker. Men vermoedt dat het is afgeleid van Maria-te-Eimeren, want in de nabij gelegen buurschap Eimeren heeft vroeger een klooster gestaan dat aan de heilige maagd Maria was toegewijd. Eimeren ligt ten zuidwesten van Elst, en heeft als straatnamen de Eimerensestraat en de Eimerensedwarsstraat. Een alternatieve verklaring is dat Marithaime is afgeleid van Martel-heim (huis van Martel) maar dat ligt niet erg voor de hand. Ik hoorde ook dat Marithaime mogelijk 'drassige grond' zou kunnen betekenen, maar daar heb ik geen verklaring voor kunnen vinden. Er wordt overigens in oude documenten ook wel gesproken over Helisthe-Marithaime, wat als je het snel uitspreekt klinkt als 'Elst-Merm'.

Er zijn in de directe omgeving wel meer dingen naar het oude Merm genoemd. Tussen het centrum van Elst en de boerderij ligt bijvoorbeeld een bedrijventerrein dat Merm heet. Bij dat bedrijventerrein ligt ook een nieuwe straat die Marithaime is genoemd. En een eindje verderop ligt een oude waterloop die de Mermsche Zeeg heet. Heel begrijpelijk dat men bedacht heeft om de boerderij ook Merm te noemen. De Mermsestraat is een doodlopend weggetje dat uitkomt bij die boerderij. Ik vermoed dat men die weg naar de boerderij heeft genoemd, maar dat zal ik vanmiddag eens navragen.


Reacties

Rob Essers zei…
Van Merm is ook een familienaam; zie Nederlandse Familienamenbank
http://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/detail_naam.php?gba_lcnaam=van%20merm&gba_naam=van%20Merm&nfd_naam=Merm,%20van&operator=eq&taal=

In de bijlagen bij een huwelijksakte van Gijsberta van Merm (1778-1836) stuitte ik op een Franstalige akte uit 1813. Hierin wordt zij Gijsberta van Marbelen genoemd. De Utrechtse notaris suggereert hiermee een verband tussen 'merm' en 'marbel' (marmer).
Zie https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:939L-M5SF-LJ?i=638&cc=2023934

Misschien hebben de Romeinen in Elst bij de bouw van een tempel in de eerste eeuw na Chr. wel marmer gebruikt...
Dinx zei…
Dat is een mooie vondst, Rob!
Unknown zei…
Leuk om te lezen, ik heet van merm

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol