Als kind kwam ik regelmatig met mijn ouders op Merm. 'Merm' is de naam van de boerderij in Elst waar mijn tante Bep en oom Harrie woonden. Mijn oom was fruitteler, maar ik herinner me vooral dat ze op de boerderij ook schapen hadden. De boerderij bestaat dit jaar honderd jaar. Ik ben al lang niet meer op Merm geweest, maar vandaag heb ik er een familiereünie. Het is me als kind nooit opgevallen, maar ik zag nu dat Merm aan de Mermsestraat ligt. Dus vroeg ik me meteen af welke van de twee er het eerst was: de straatnaam of de naam van de boerderij? En wat betekent Merm eigenlijk?
De naam Merm blijkt véél ouder dan de boerderij en de straat. Het is de naam van een eeuwenoude buurschap, zoals er in de vroege middeleeuwen in deze omgeving wel meer nederzettingen van landbouwers waren. In die tijd noemde men dit buurschap Marithaime. Die naam wordt bijvoorbeeld genoemd in een brief uit het jaar 725 van Karel Martel, die groothofmeester was van het Frankische Rijk. Martel schonk de plaats aan Willibrord, de eerste bisschop van Utrecht. De naam Marithaime is in de loop der tijd verworden tot Merm.
De oorsprong van de naam Marithaime is niet helemaal zeker. Men vermoedt dat het is afgeleid van Maria-te-Eimeren, want in de nabij gelegen buurschap Eimeren heeft vroeger een klooster gestaan dat aan de heilige maagd Maria was toegewijd. Eimeren ligt ten zuidwesten van Elst, en heeft als straatnamen de Eimerensestraat en de Eimerensedwarsstraat. Een alternatieve verklaring is dat Marithaime is afgeleid van Martel-heim (huis van Martel) maar dat ligt niet erg voor de hand. Ik hoorde ook dat Marithaime mogelijk 'drassige grond' zou kunnen betekenen, maar daar heb ik geen verklaring voor kunnen vinden. Er wordt overigens in oude documenten ook wel gesproken over Helisthe-Marithaime, wat als je het snel uitspreekt klinkt als 'Elst-Merm'.
Er zijn in de directe omgeving wel meer dingen naar het oude Merm genoemd. Tussen het centrum van Elst en de boerderij ligt bijvoorbeeld een bedrijventerrein dat Merm heet. Bij dat bedrijventerrein ligt ook een nieuwe straat die Marithaime is genoemd. En een eindje verderop ligt een oude waterloop die de Mermsche Zeeg heet. Heel begrijpelijk dat men bedacht heeft om de boerderij ook Merm te noemen. De Mermsestraat is een doodlopend weggetje dat uitkomt bij die boerderij. Ik vermoed dat men die weg naar de boerderij heeft genoemd, maar dat zal ik vanmiddag eens navragen.
De oorsprong van de naam Marithaime is niet helemaal zeker. Men vermoedt dat het is afgeleid van Maria-te-Eimeren, want in de nabij gelegen buurschap Eimeren heeft vroeger een klooster gestaan dat aan de heilige maagd Maria was toegewijd. Eimeren ligt ten zuidwesten van Elst, en heeft als straatnamen de Eimerensestraat en de Eimerensedwarsstraat. Een alternatieve verklaring is dat Marithaime is afgeleid van Martel-heim (huis van Martel) maar dat ligt niet erg voor de hand. Ik hoorde ook dat Marithaime mogelijk 'drassige grond' zou kunnen betekenen, maar daar heb ik geen verklaring voor kunnen vinden. Er wordt overigens in oude documenten ook wel gesproken over Helisthe-Marithaime, wat als je het snel uitspreekt klinkt als 'Elst-Merm'.
Er zijn in de directe omgeving wel meer dingen naar het oude Merm genoemd. Tussen het centrum van Elst en de boerderij ligt bijvoorbeeld een bedrijventerrein dat Merm heet. Bij dat bedrijventerrein ligt ook een nieuwe straat die Marithaime is genoemd. En een eindje verderop ligt een oude waterloop die de Mermsche Zeeg heet. Heel begrijpelijk dat men bedacht heeft om de boerderij ook Merm te noemen. De Mermsestraat is een doodlopend weggetje dat uitkomt bij die boerderij. Ik vermoed dat men die weg naar de boerderij heeft genoemd, maar dat zal ik vanmiddag eens navragen.
Reacties
http://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/detail_naam.php?gba_lcnaam=van%20merm&gba_naam=van%20Merm&nfd_naam=Merm,%20van&operator=eq&taal=
In de bijlagen bij een huwelijksakte van Gijsberta van Merm (1778-1836) stuitte ik op een Franstalige akte uit 1813. Hierin wordt zij Gijsberta van Marbelen genoemd. De Utrechtse notaris suggereert hiermee een verband tussen 'merm' en 'marbel' (marmer).
Zie https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:939L-M5SF-LJ?i=638&cc=2023934
Misschien hebben de Romeinen in Elst bij de bouw van een tempel in de eerste eeuw na Chr. wel marmer gebruikt...