Doorgaan naar hoofdcontent

Wat was er het eerst: de boerderij of de straat? Op zoek naar de geschiedenis van Merm.

Als kind kwam ik regelmatig met mijn ouders op Merm. 'Merm' is de naam van de boerderij in Elst waar mijn tante Bep en oom Harrie woonden. Mijn oom was fruitteler, maar ik herinner me vooral dat ze op de boerderij ook schapen hadden. De boerderij bestaat dit jaar honderd jaar. Ik ben al lang niet meer op Merm geweest, maar vandaag heb ik er een familiereünie. Het is me als kind nooit opgevallen, maar ik zag nu dat Merm aan de Mermsestraat ligt. Dus vroeg ik me meteen af welke van de twee er het eerst was: de straatnaam of de naam van de boerderij? En wat betekent Merm eigenlijk?

De naam Merm blijkt véél ouder dan de boerderij en de straat. Het is de naam van een eeuwenoude buurschap, zoals er in de vroege middeleeuwen in deze omgeving wel meer nederzettingen van landbouwers waren. In die tijd noemde men dit buurschap Marithaime. Die naam wordt bijvoorbeeld genoemd in een brief uit het jaar 725 van Karel Martel, die groothofmeester was van het Frankische Rijk. Martel schonk de plaats aan Willibrord, de eerste bisschop van Utrecht. De naam Marithaime is in de loop der tijd verworden tot Merm.

De oorsprong van de naam Marithaime is niet helemaal zeker. Men vermoedt dat het is afgeleid van Maria-te-Eimeren, want in de nabij gelegen buurschap Eimeren heeft vroeger een klooster gestaan dat aan de heilige maagd Maria was toegewijd. Eimeren ligt ten zuidwesten van Elst, en heeft als straatnamen de Eimerensestraat en de Eimerensedwarsstraat. Een alternatieve verklaring is dat Marithaime is afgeleid van Martel-heim (huis van Martel) maar dat ligt niet erg voor de hand. Ik hoorde ook dat Marithaime mogelijk 'drassige grond' zou kunnen betekenen, maar daar heb ik geen verklaring voor kunnen vinden. Er wordt overigens in oude documenten ook wel gesproken over Helisthe-Marithaime, wat als je het snel uitspreekt klinkt als 'Elst-Merm'.

Er zijn in de directe omgeving wel meer dingen naar het oude Merm genoemd. Tussen het centrum van Elst en de boerderij ligt bijvoorbeeld een bedrijventerrein dat Merm heet. Bij dat bedrijventerrein ligt ook een nieuwe straat die Marithaime is genoemd. En een eindje verderop ligt een oude waterloop die de Mermsche Zeeg heet. Heel begrijpelijk dat men bedacht heeft om de boerderij ook Merm te noemen. De Mermsestraat is een doodlopend weggetje dat uitkomt bij die boerderij. Ik vermoed dat men die weg naar de boerderij heeft genoemd, maar dat zal ik vanmiddag eens navragen.


Reacties

Rob Essers zei…
Van Merm is ook een familienaam; zie Nederlandse Familienamenbank
http://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/detail_naam.php?gba_lcnaam=van%20merm&gba_naam=van%20Merm&nfd_naam=Merm,%20van&operator=eq&taal=

In de bijlagen bij een huwelijksakte van Gijsberta van Merm (1778-1836) stuitte ik op een Franstalige akte uit 1813. Hierin wordt zij Gijsberta van Marbelen genoemd. De Utrechtse notaris suggereert hiermee een verband tussen 'merm' en 'marbel' (marmer).
Zie https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:939L-M5SF-LJ?i=638&cc=2023934

Misschien hebben de Romeinen in Elst bij de bouw van een tempel in de eerste eeuw na Chr. wel marmer gebruikt...
Dinx zei…
Dat is een mooie vondst, Rob!
Unknown zei…
Leuk om te lezen, ik heet van merm

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd...

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la...

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie. (Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.) Uiterste punten Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland. Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat. Locatie: 53.556485, 6.492520 Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland. Locatie: 53.180299, 7.227509 Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt ...

Wat zijn de meest populaire straatnamen van Nederland?

Pas vroeg iemand me naar welke personen in Nederland de meeste straatnamen zijn vernoemd. Mijn vermoeden werd bevestigd: dat zijn geen schilders of zeehelden, maar gewoon leden van het koningshuis. Dat bracht me tot de vraag: welke straatnamen komen eigenlijk het vaakst voor in Nederland? En hoe zit dat in andere landen? Dit is de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen: 1. Kerkstraat 2. Schoolstraat 3. Molenstraat 4. Dorpsstraat 5. Molenweg 6. Julianastraat 7. Parallelweg 8. Nieuwstraat 9. Wilhelminastraat 10. Sportlaan Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan . Wat zien we aan dit lijstje? Het zijn allemaal bijzonder traditionele straatnamen met een verwijzing naar een bekend gebouw (kerk, school, molen, station), een bestemming of functie (dorp, parallelweg, sport, industrie, markt), het koningshuis (Juliana, Wilhelmina, B...