Ik houd ervan als straatnamen 'kloppen'. Bijvoorbeeld dat als een plaats een Noorderstraat en een Westerstraat heeft, er ook een Oosterstraat en een Zuiderstraat liggen. En dat die dan natuurlijk ook ergens in het noorden, westen, oosten en zuiden liggen. Op zoek naar die zuivere kwartetten moet je goed uitkijken, want niet iedere Oosterlaan is wat je denkt dat-ie is...
Eerst iets over die kwartetten. Delft heeft bijvoorbeeld straten die Noordeinde, Oosteinde, Zuideinde en Westeinde heten. De eerste drie dateren van eeuwen geleden en liggen netjes ten noorden, oosten en zuiden van de oude binnenstad. Pas in de twintigste eeuw bedacht de gemeente dat er dan ook een Westeinde moest komen; die naam werd in 1956 gegeven aan een straat in een nieuwe wijk ten westen van de binnenstad. Ook in Meppel liggen een Noord-, Oost-, Zuid- en Westeinde. Zandvoort heeft een Noorder- Ooster-, Zuider- en Westerstraat rondom het oude centrum liggen. Oldenzaal heeft zo een Noord-, Oost-, Zuid- en Westwal; Krabbendijke heeft een Noord-, Oost-, Zuid- en Westweg; in Lochem liggen een Noorder- Ooster- Zuider- en Westerbleek; en in Leeuwarden hebben ze een Noorder-, Ooster-, Zuider- en Westersingel. En zo zijn er nog wel meer plaatsen met een zuiver kwartet. Allemaal mooi.
Zo netjes gaat het niet overal. In Nieuwegein liggen de Noorder- Ooster-, Zuider- en Westerstraat bijvoorbeeld niet rondom het centrum, maar op een kluitje bijeen in een buitenwijk. Als je het op de kaart bekijkt, hadden de namen van de Zuiderstraat en de Westerstraat ook misschien nog beter omgewisseld kunnen worden. In Zevenaar hebben ze een Noordeinde, een Oosteinde, een Westeinde en ... een ZuiderlĂ¡Ă¡n. Net jammer dat ze dat niet Zuideinde hebben genoemd. Doe het dan zoals in Aagtekerke helemaal verschillend: daar liggen de Noordhoek, de Ooststraat, de Westhovenseweg en de Zuidweg. Dat is altijd nog beter dan al die plaatsen waar slechts een deel van de windrichtingen in een straatnaam terug komt, of waar ze zelfs helemaal geen noord-, oost-, zuid- of weststraten hebben (zoals bijvoorbeeld in Boxmeer).
De Oosterlaan in Apeldoorn
In Apeldoorn hebben ze met de Noorderlaan, Oosterlaan, Zuiderlaan en Westerlaan ook een kwartet compleet, maar net als in Nieuwegein liggen ze op een warrig kluitje bij elkaar. Anders dan bij de namen uit Nieuwegein gaat het in Apeldoorn echter om oudere straatnamen: de Oosterlaan uit 1898 is de oudste van de vier. Het bijzondere is dat deze Oosterlaan - anders dan je zou vermoeden - helemaal niet naar een windrichting is genoemd. De herkomst van deze straatnaam is beschreven door de historicus Ignaat Simons. Hij deed uitgebreid onderzoek naar het landgoed Welgelegen in Apeldoorn en schreef daarover in 1998 zijn boek 'Het testament van Welgelegen, een landgoed in Apeldoorn'.
Het stuk grond waar nu de Oosterlaan ligt, werd in 1894 verkocht aan Frederik Ooster (1841-1898). Ooster was burgemeester geweest van Axel en daarna in 1892 kantonrechter geworden in Apeldoorn. Hij liet op zijn nieuwe stuk grond een aantal huizen bouwen. De nieuwe straat langs deze huizen werd naar hem genoemd: dat werd dus de Oosterlaan. Hij schonk de laan met huizen aan de gemeente en verkocht de rest van de grond aan een aantal consortiums, die er nog meer straten aanlegden. In 1912 werd de Oosterdwarsstraat gesticht, die tegenwoordig Westerlaan heet, en in 1919 volgden de Noorderlaan en de Zuiderlaan. Daarmee was het kwartet van Noorder-, Ooster-, Zuider- en Westerlaan compleet. Koos men deze straatnamen als een grappige verwijzing naar Ooster? Of was men in iets meer dan tien jaar tijd al vergeten wie hij was? "De historie is hier duidelijk in het vergeetboek geraakt", zo schrijft Simons hierover.
Straatnamen herinneren ons aan de personen van weleer. Maar het is de vraag of er nog wel eens iemand door de Oosterlaan fietst en bij het zien van het straatnaambord aan Frederik Ooster denkt.
Eerst iets over die kwartetten. Delft heeft bijvoorbeeld straten die Noordeinde, Oosteinde, Zuideinde en Westeinde heten. De eerste drie dateren van eeuwen geleden en liggen netjes ten noorden, oosten en zuiden van de oude binnenstad. Pas in de twintigste eeuw bedacht de gemeente dat er dan ook een Westeinde moest komen; die naam werd in 1956 gegeven aan een straat in een nieuwe wijk ten westen van de binnenstad. Ook in Meppel liggen een Noord-, Oost-, Zuid- en Westeinde. Zandvoort heeft een Noorder- Ooster-, Zuider- en Westerstraat rondom het oude centrum liggen. Oldenzaal heeft zo een Noord-, Oost-, Zuid- en Westwal; Krabbendijke heeft een Noord-, Oost-, Zuid- en Westweg; in Lochem liggen een Noorder- Ooster- Zuider- en Westerbleek; en in Leeuwarden hebben ze een Noorder-, Ooster-, Zuider- en Westersingel. En zo zijn er nog wel meer plaatsen met een zuiver kwartet. Allemaal mooi.
Zo netjes gaat het niet overal. In Nieuwegein liggen de Noorder- Ooster-, Zuider- en Westerstraat bijvoorbeeld niet rondom het centrum, maar op een kluitje bijeen in een buitenwijk. Als je het op de kaart bekijkt, hadden de namen van de Zuiderstraat en de Westerstraat ook misschien nog beter omgewisseld kunnen worden. In Zevenaar hebben ze een Noordeinde, een Oosteinde, een Westeinde en ... een ZuiderlĂ¡Ă¡n. Net jammer dat ze dat niet Zuideinde hebben genoemd. Doe het dan zoals in Aagtekerke helemaal verschillend: daar liggen de Noordhoek, de Ooststraat, de Westhovenseweg en de Zuidweg. Dat is altijd nog beter dan al die plaatsen waar slechts een deel van de windrichtingen in een straatnaam terug komt, of waar ze zelfs helemaal geen noord-, oost-, zuid- of weststraten hebben (zoals bijvoorbeeld in Boxmeer).
De Oosterlaan in Apeldoorn
In Apeldoorn hebben ze met de Noorderlaan, Oosterlaan, Zuiderlaan en Westerlaan ook een kwartet compleet, maar net als in Nieuwegein liggen ze op een warrig kluitje bij elkaar. Anders dan bij de namen uit Nieuwegein gaat het in Apeldoorn echter om oudere straatnamen: de Oosterlaan uit 1898 is de oudste van de vier. Het bijzondere is dat deze Oosterlaan - anders dan je zou vermoeden - helemaal niet naar een windrichting is genoemd. De herkomst van deze straatnaam is beschreven door de historicus Ignaat Simons. Hij deed uitgebreid onderzoek naar het landgoed Welgelegen in Apeldoorn en schreef daarover in 1998 zijn boek 'Het testament van Welgelegen, een landgoed in Apeldoorn'.
Het stuk grond waar nu de Oosterlaan ligt, werd in 1894 verkocht aan Frederik Ooster (1841-1898). Ooster was burgemeester geweest van Axel en daarna in 1892 kantonrechter geworden in Apeldoorn. Hij liet op zijn nieuwe stuk grond een aantal huizen bouwen. De nieuwe straat langs deze huizen werd naar hem genoemd: dat werd dus de Oosterlaan. Hij schonk de laan met huizen aan de gemeente en verkocht de rest van de grond aan een aantal consortiums, die er nog meer straten aanlegden. In 1912 werd de Oosterdwarsstraat gesticht, die tegenwoordig Westerlaan heet, en in 1919 volgden de Noorderlaan en de Zuiderlaan. Daarmee was het kwartet van Noorder-, Ooster-, Zuider- en Westerlaan compleet. Koos men deze straatnamen als een grappige verwijzing naar Ooster? Of was men in iets meer dan tien jaar tijd al vergeten wie hij was? "De historie is hier duidelijk in het vergeetboek geraakt", zo schrijft Simons hierover.
Straatnamen herinneren ons aan de personen van weleer. Maar het is de vraag of er nog wel eens iemand door de Oosterlaan fietst en bij het zien van het straatnaambord aan Frederik Ooster denkt.
Reacties
Om en nabij, ja. ;-)
(Dankjewel, ik heb het aangepast!)
Ach, dat stond er eerst ook, maar dat is bij het redigeren weggevallen. Ik heb het hersteld!