Maar drie straten voor Alexine Tinne? Dat is toch veel te weinig?

Soms ontdek je van die mensen waar veel minder straten naar genoemd zijn dan je zou verwachten. Van die mensen die een opvallend, uitbundig en avontuurlijk leven hebben geleid, die letterlijk of figuurlijk grenzen hebben verlegd, voor wie geen uitdaging te groot was, die pioniers waren in hun vakgebied, en die hun tijd ver vooruit waren. Van die mensen die je tientallen straatnamen zou gunnen, maar die om een of andere reden op een, twee of drie straten zijn blijven steken. Een van die mensen is Alexine Tinne.

Alexandrine Tinne - roepnaam Alexine - werd in 1835 geboren in Den Haag als dochter van zeer welgestelde ouders. Als klein meisje was ze al geboeid door verhalen van ontdekkingsreizigers over verre vreemde oorden; ze was kind aan huis bij de Koninklijke Bibliotheek die bij haar in de straat zat. Ze hield zich op jonge leeftijd ook al bezig met fotografie, wat zeker in die tijd heel bijzonder was. Ze maakte foto's van haar familieleden, van Haagse stadsgezichten en van dingen die ze tijdens haar reizen zag, en ze drukte die foto's ook zelf af.

Haar ouders namen haar vaak mee op reis door Europa, maar haar echte interesse ging uit naar de nog niet in kaart gebrachte gebieden in Afrika. Na de dood van haar vader (in 1844) bleef ze samen met haar moeder reizen. Vanaf 1855 maakten ze een aantal reizen naar Palestina, Syrië, Libanon en Egypte. In Egypte bezochten ze niet alleen de bekende plaatsen zoals de piramides van Gizeh en de tempels van Luxor, maar ze maakten ook een karavaantocht naar de Rode Zee en enkele scheepstochten over de Nijl. In 1862 begon ze samen met haar moeder een expeditie naar Khartoem (in Soedan), waarbij ze werden vergezeld door honderden bedienden en soldaten. Tijdens deze reis overleed haar moeder. Enkele jaren later organiseerde Alexine een nieuwe expeditie, door het Atlasgebergte en de Sahara, met als doel om de Toearegs te ontmoeten. Het lukte haar om contact te leggen met het nomadenvolk, maar uiteindelijk leidde deze reis tot haar dood. In 1869 werd haar karavaan overvallen door Arabieren en Toearegs, waarbij Alexine werd vermoord. Haar lichaam is nooit teruggevonden.

Drie straatnamen
Alexine Tinne was internationaal bekend en werd alom gerespecteerd. De bekende ontdekkingsreiziger David Livingstone - die door Henry Stanley werd begroet met de historische woorden "Dr. Livingstone, I presume?" - schreef bijvoorbeeld met hoge achting over haar. En toch zijn er in Nederland maar drie straten naar haar genoemd: de Alexandrine Tinnehof in Amsterdam, het Alexandrine Tinneplein in Leiden en het Alexine Tinnepad in Den Haag. In Amsterdam ligt de straat in de wijk IJburg waar de straten genoemd zijnnaar filmers en fotografen zoals Louis Daguerre, Maria Austria, Bert Haanstra en Joris Ivens (hier ligt ook de Kiekstraat, genoemd naar de fotopionier Israël Kiek aan wie we het kiekje te danken hebben). Alexine Tinne is in Amsterdam dus vernoemd als fotograaf. Het Alexandrine Tinneplein in Leiden ligt in de wijk Stevenshof waar de straten genoemd zijn naar (meer dan 150) vrouwen; in de directe omgeving zijn straten genoemd naar feministen zoals Mina Kruseman, Clara Wichmann en Johanna Naber. Op het straatnaambord staat 'Wereldreizigster en fotografe', maar Alexine Tinne is hier vooral vernoemd als vrouw. Het Alexine Tinnepad in Den Haag ligt in een buurtje waar de andere paden zijn genoemd naar Johan Wateler (bankier, grondlegger van de Wateler Vredesprijs), Jean Monnet (Frans politicus die met de oprichting van de EGKS aan de basis stond van wat nu de EU is) en Hanso Idzerda (een Nederlandse ingenieur en radio-omroeppionier). Een allegaartje dus, waar men ook een plekje vond voor de bijzondere Haagse.

Waarom zijn er niet meer straten naar Alexine Tinne genoemd? Er zijn in Nederland meerdere plaatsen waar straten naar ontdekkingsreizigers zijn genoemd. We zien daar namen van Nederlanders zoals Willem Barentz, Jacob van Heemskerck, Abel Tasman en Dirck Hartog, maar ook internationale namen zoals Columbus, Cabral, Marco Polo, Amundsen, Scott en Cook. Er zijn in totaal bijvoorbeeld vijftien straten genoemd naar Livingstone die ik net noemde, en ook tien naar Stanley. Daar had Alexine Tinne best ergens bij gepast, zou je zeggen. Zijn we haar misschien gewoon vergeten met zijn allen? Of twijfelt men tegenwoordig aan de wetenschappelijke waarde van haar expedities, die je gemakkelijk ook als luxe-reisjes van een rijke dame zou kunnen zien? Het helpt vast niet dat ze zelf geen publicaties over haar reizen heeft nagelaten.

De laatste jaren is er weer wat meer aandacht voor haar leven, met bijvoorbeeld een film, publicaties van Robert Joost Willink, een tentoonstelling in het Haags Historisch Museum. Misschien dat daarmee haar kansen op een straatnaam ook zijn gegroeid.


Bronnen: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland, Historiek.net, Historisch Nieuwsblad.