Doorgaan naar hoofdcontent

Straatnaamborden met onderschriften - daar steek je wat van op!

Op de meeste straatnaamborden staat alleen de straatnaam en verder niets. Daarmee doet het bord precies waar het voor bedoeld is: laten zien wat de naam van de straat is. Maar je kunt op allerlei plekken straatnaamborden zien waar behalve de straatnaam ook een onderschrift op staat. Vaak ter leeringh, soms ter vermaeck.

Eerst even iets over al die borden zĂ³nder onderschrift. Als ik een bord zie waar Mozartlaan, Industrieweg of Kerkstraat op staat, mis ik die onderschriften niet. Behalve dan misschien als er bij die Kerkstraat in geen velden of wegen een kerk te bekennen is, want dan word ik toch weer nieuwsgierig. Maar soms zie ik straatnamen staan die me nieuwsgierig maken naar de herkomst of betekenis. Als een straat naar een  specifieke datum genoemd is bijvoorbeeld, of als er een mysterieuze naam op staat.



Dergelijke straatnamen roepen toch om een toelichting. Dat is ook het geval als de straat naar een persoon is genoemd wiens naam me helemaal niks zegt. Dan is het toch prettig als er in een kort regeltje onder staat waar ik die persoon misschien van zou kunnen kennen of waarom er een straat naar genoemd is. Al staat er alleen maar 'kunstschilder' of 'wethouder van 1958 tot 1974', dan weet ik tenminste iets.



Een onderschrift kan ook antwoord bieden op de vraag waarom een bepaalde naam juist op die specifieke plek toepasselijk is, zoals bij de Kerkstraat waar ik hierboven over schreef.



Dan weet je dat ook weer.

Soms vertelt het onderschrift niks over de herkomst van de straatnaam, maar wordt de ruimte gebruikt voor de vermelding van de naam van de buurt, dee wijk of het stadsdeel. Dan weet je in ieder geval waar je bent.




De combinatie komt ook voor: dan staat er in welke wijk je bent en tegelijk ook nog iets over de betekenis van de straatnaam:


In tweetalige gebieden is het puur praktisch om in het onderschrift de straatnaam in het lokale dialect te vermelden, zoals in Maastricht:


In Franeker is een buurt waar in de onderschriften op de borden staat wie de straatnaam ooit bedacht heeft:



Ik zie wel eens borden waar de onderschriftenschrijver blijkbaar vond dat enkele trefwoorden niet genoeg waren om het belang van een persoon te duiden en maar meteen een aanzet tot een complete biografie heeft gedaan:


En als je dan toch bezig bent, kan er net zo goed meteen een afbeelding van de vernoemde persoon bij. Dat zijn geen straatnaamborden meer, maar complete wandversieringen.


Als een afbeelding niet genoeg is, kun je er ook nog voor kiezen om het object waar de straat naar genoemd is bij het bordje te hangen. Dat kun je met een schietspoel nog makkelijk doen, maar bij een straat die naar een fregat of vliegtuig is genoemd kun je het beter bij een afbeelding houden.


Het gevaar van het toevoegen van onderschriften is dat ze aanleiding geven tot discussie. Dan is er met de straatnaam misschien niks mis, maar dan struikelen er weer mensen over het onderschrift. Bijvoorbeeld als er staat dat de straat naar een "Afrikaans negervolk" is genoemd, of naar een "stad in Palestina".



Aan de andere kant kunnen onderschriften ook juist weer misverstanden voorkomen. De Nickersteeg is helemaal niet naar nikkers of negers genoemd, de Turk niet naar een Turk, en de Piet Heinstraat niet naar de Piet Hein die je denkt.




Een straatnaambord kan in het onderschrift ook leuke extraatjes bieden. Het lijkt niet zo nodig om een toelichting te geven bij een straat die naar een bosmuis, een groene kikker of een ransuil genoemd is. Maar ik Uitgeest hebben ze in het onderschrift behalve de latijnse naam van deze dieren ook vermeld welk geluid het dier maakt. "Piepie", zegt de bosmuis.


Een onderschrift op een straatnaambord, daar steek je eigenlijk altijd wel wat van op!



Reacties

Rob Essers zei…
Op het straatnaambord in Nijmegen staat de naam 20 Septemberplein De gemeenteraad heeft op 23 oktober 2013 de naam 20 septemberplein vastgesteld en voor het onderschrift de tekst: "Datum van de Waaloversteek en de bevrijding van Nijmegen in 1944".

Waarom de schrijfwijze op het bord afwijkt van de raadsbesluit en het vastgestelde onderschrift ontbreekt, is mij niet duidelijk. Er wordt beweerd dat de borden telefonisch in China worden besteld... :-)

Overigens is het door de raad vastgestelde onderschrift niet helemaal correct. De bevrijding van Nijmegen begon op 17 september 1944. De gevechtshandelingen op 20 september 1944 vonden voor een belangrijk deel plaats in Lent (gemeente Elst), dat pas sinds 1 januari 1998 in de gemeente Nijmegen ligt.
Dinx zei…
@Rob: En zo hebben we ook nog wat geleerd van een onderschrift dat er *niet* is! ;-)

Dinx zei…
@Petra: Ik heb geen idee waar je het over hebt! Maar toch bedankt. ;-)

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch Ă©Ă©n stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat Ă©Ă©n straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd...

Wat is in Nederland de langste straat met Ă©Ă©n naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste lĂ¡Ă¡n van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la...

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie. (Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.) Uiterste punten Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland. Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat. Locatie: 53.556485, 6.492520 Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland. Locatie: 53.180299, 7.227509 Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt ...

Wat zijn de meest populaire straatnamen van Nederland?

Pas vroeg iemand me naar welke personen in Nederland de meeste straatnamen zijn vernoemd. Mijn vermoeden werd bevestigd: dat zijn geen schilders of zeehelden, maar gewoon leden van het koningshuis. Dat bracht me tot de vraag: welke straatnamen komen eigenlijk het vaakst voor in Nederland? En hoe zit dat in andere landen? Dit is de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen: 1. Kerkstraat 2. Schoolstraat 3. Molenstraat 4. Dorpsstraat 5. Molenweg 6. Julianastraat 7. Parallelweg 8. Nieuwstraat 9. Wilhelminastraat 10. Sportlaan Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan . Wat zien we aan dit lijstje? Het zijn allemaal bijzonder traditionele straatnamen met een verwijzing naar een bekend gebouw (kerk, school, molen, station), een bestemming of functie (dorp, parallelweg, sport, industrie, markt), het koningshuis (Juliana, Wilhelmina, B...