Straatnamen vertellen het verhaal van een stad, zo zeg ik altijd. Dat geldt voor steden zoals Delft, Deventer en Dordrecht, maar natuurlijk ook voor de Eeuwige Stad: Rome. Willemijn van Dijk laat dat zien in haar nieuwe boek "Via Roma - de geschiedenis van Rome in 50 straten".
Van Dijk vertelt in haar boek hoe keizers, pausen en kunstenaars de stad in de loop der eeuwen letterlijk en figuurlijk hebben vormgegeven. Daarbij komen natuurlijk alle voor de hand liggende locaties en personen voorbij, zoals het Colosseum, de Sint-Pieter en de Trevifontein, en zoals Augustus, Bernini en Michelangelo. Maar er komen ook allerlei minder bekende onderwerpen aan bod, zoals de zevende cohorte die zich in de tijd van het keizerrijk bezighield met het blussen van brandjes in de stad (en waar de Via della VII Cohorte aan herinnert), de grote marmeren voet van een standbeeld uit de Isis-tempel (die werd teruggevonden in de straat die nu heel toepasselijk Via del Piè die Marmo heet) en dat de eerste maecenas Gaius Cilnius Maecenas heette en in Rome woonde (de Via Mecenate is naar hem genoemd). Die variatie maakt het boek interessant.
Via Roma is ingedeeld in vijftig hoofdstukken waarin in min of meer chronologische volgorde steeds een bepaald onderwerp wordt behandeld. Vaak geeft de straatnaam uit de titel een directe aanleiding om over een bepaald onderwerp te schrijven, maar soms lijkt het er meer op dat Van Dijk simpelweg een episode uit de geschiedenis van de stad wilde beschrijven en daar nog een straatnaam bij gezocht heeft. Je kunt je afvragen of dat nou erg is, maar het stoorde me soms wel dat ik na het lezen van een hoofdstuk vervolgens op internet op moest zoeken waar een straatnaam nou eigenlijk van afgeleid is. De hoofdstukken lijken losjes gebaseerd op stukken die Van Dijk in de loop der tijd schreef voor het weblog Opheus kijkt om. Daardoor komen sommige onderwerpen in meerdere hoofdstukken aan bod en lijkt het er soms op dat ze vergeten is dat ze er eerder in het boek ook al over heeft geschreven. Verder is er niet veel reden om kritisch te zijn, want het is gewoon een fijn boek dat op een compacte manier de complete geschiedenis van Rome behandelt. Door de verhalen op te hangen aan straatnamen krijgt het verhaal een handige structuur in prettig leesbare blokken. De straatnamen geven soms ook nog eens aanleiding voor leuke kleine uitstapjes die bij een andere opzet van het boek misschien niet aan de orde waren gekomen.
Het boek heeft me veel nieuws geleerd. Zo heb ik me bijvoorbeeld nooit gerealiseerd dat men in Rome in al die eeuwen laag op laag heeft gebouwd. Je ziet dat bijvoorbeeld terug in de naam van het beroemde Piazza Navona. De naam van dat plein verwijst naar het oude Circus Agonalis dat op die plek zes meter onder de grond ligt. De sportwedstrijden die in dat stadion gehouden werden, werden 'agones' genoemd en dat is later langzaamaan verhaspeld tot 'navona'. Ik heb me heel vroeger ook wel eens afgevraagd wie of wat die Trevi nou was, dat er een hele fontein naar genoemd is. Maar ik weet nu dat het plein met de fontein op een plek ligt waar drie wegen ('tri vio') bij elkaar komen. En ik weet nu bijvoorbeeld ook dat de Via de Monte Testaccio je leidt over een enorme berg van stukgeslagen amforen, ik weet van de Piazza dei Protomartiri en de vroege christelijke martelaren, van de Via del Corso en de paardenraces tijdens de carnavalsviering, van de Via delle Carrozze en de eerste toeristen die in de achttiende eeuw hun koetsen moesten laten repareren voordat ze weer naar huis konden, en de Via della Conciliazione en de verzoening tussen het Vaticaan en de Italiaanse staat in 1929.
Het is duidelijk: Willemijn van Dijk is een kenner, maar ook een liefhebber van de stad. Met 'Via Roma' bevestigt ze mijn stelling: straatnamen vertellen inderdaad het verhaal van een stad. Het boek heeft me allerlei interessante nieuwe dingen over Rome geleerd. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de tips die Van Dijk terloops geeft over gevelstenen, inscripties en beeldhouwwerken waar je op moet letten. De eerstvolgende keer dat ik weer naar Rome ga, moet Via Roma mee als wegwijzer.
Via Roma, de geschiedenis van Rome in 50 straten
Auteur: Willemijn van Dijk
Uitgeverij Ambo Anthos
ISBN 9789026332692
Via Roma is ingedeeld in vijftig hoofdstukken waarin in min of meer chronologische volgorde steeds een bepaald onderwerp wordt behandeld. Vaak geeft de straatnaam uit de titel een directe aanleiding om over een bepaald onderwerp te schrijven, maar soms lijkt het er meer op dat Van Dijk simpelweg een episode uit de geschiedenis van de stad wilde beschrijven en daar nog een straatnaam bij gezocht heeft. Je kunt je afvragen of dat nou erg is, maar het stoorde me soms wel dat ik na het lezen van een hoofdstuk vervolgens op internet op moest zoeken waar een straatnaam nou eigenlijk van afgeleid is. De hoofdstukken lijken losjes gebaseerd op stukken die Van Dijk in de loop der tijd schreef voor het weblog Opheus kijkt om. Daardoor komen sommige onderwerpen in meerdere hoofdstukken aan bod en lijkt het er soms op dat ze vergeten is dat ze er eerder in het boek ook al over heeft geschreven. Verder is er niet veel reden om kritisch te zijn, want het is gewoon een fijn boek dat op een compacte manier de complete geschiedenis van Rome behandelt. Door de verhalen op te hangen aan straatnamen krijgt het verhaal een handige structuur in prettig leesbare blokken. De straatnamen geven soms ook nog eens aanleiding voor leuke kleine uitstapjes die bij een andere opzet van het boek misschien niet aan de orde waren gekomen.
Het boek heeft me veel nieuws geleerd. Zo heb ik me bijvoorbeeld nooit gerealiseerd dat men in Rome in al die eeuwen laag op laag heeft gebouwd. Je ziet dat bijvoorbeeld terug in de naam van het beroemde Piazza Navona. De naam van dat plein verwijst naar het oude Circus Agonalis dat op die plek zes meter onder de grond ligt. De sportwedstrijden die in dat stadion gehouden werden, werden 'agones' genoemd en dat is later langzaamaan verhaspeld tot 'navona'. Ik heb me heel vroeger ook wel eens afgevraagd wie of wat die Trevi nou was, dat er een hele fontein naar genoemd is. Maar ik weet nu dat het plein met de fontein op een plek ligt waar drie wegen ('tri vio') bij elkaar komen. En ik weet nu bijvoorbeeld ook dat de Via de Monte Testaccio je leidt over een enorme berg van stukgeslagen amforen, ik weet van de Piazza dei Protomartiri en de vroege christelijke martelaren, van de Via del Corso en de paardenraces tijdens de carnavalsviering, van de Via delle Carrozze en de eerste toeristen die in de achttiende eeuw hun koetsen moesten laten repareren voordat ze weer naar huis konden, en de Via della Conciliazione en de verzoening tussen het Vaticaan en de Italiaanse staat in 1929.
Het is duidelijk: Willemijn van Dijk is een kenner, maar ook een liefhebber van de stad. Met 'Via Roma' bevestigt ze mijn stelling: straatnamen vertellen inderdaad het verhaal van een stad. Het boek heeft me allerlei interessante nieuwe dingen over Rome geleerd. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de tips die Van Dijk terloops geeft over gevelstenen, inscripties en beeldhouwwerken waar je op moet letten. De eerstvolgende keer dat ik weer naar Rome ga, moet Via Roma mee als wegwijzer.
Via Roma, de geschiedenis van Rome in 50 straten
Auteur: Willemijn van Dijk
Uitgeverij Ambo Anthos
ISBN 9789026332692
Reacties
Nee, de verhalen zijn niet geïllustreerd. Achterin het boek staan wel een aantal plattegronden met wandelroutes langs de behandelde straatnamen.
Dan heb je het boek niet goed bekeken. Ieder hoofdstuk begint met een een afbeelding van de straat waardoor langzaam Rome ontstaat.
En nee, er is geen via Roma in Rome. Overigens wel in bijna ieder ander dorp in Italië.
Ik heb het boek heel goed bekeken en het is heel mooi uitgevoerd. Aan het begin van ieder hoofdstuk staan inderdaad afbeeldingen (in de vorm van sterk geabstraheerde stippellijntekeningen). Er staan echter geen foto's of tekeningen van de besproken straten en gebouwen in. Ik ging ervan uit dat vraagsteller Jos daarop doelde.