Doorgaan naar hoofdcontent

Wegwijs in Rome met 'Via Roma' - de geschiedenis van Rome in 50 straten

Straatnamen vertellen het verhaal van een stad, zo zeg ik altijd. Dat geldt voor steden zoals Delft, Deventer en Dordrecht, maar natuurlijk ook voor de Eeuwige Stad: Rome. Willemijn van Dijk laat dat zien in haar nieuwe boek "Via Roma - de geschiedenis van Rome in 50 straten".

Van Dijk vertelt in haar boek hoe keizers, pausen en kunstenaars de stad in de loop der eeuwen letterlijk en figuurlijk hebben vormgegeven. Daarbij komen natuurlijk alle voor de hand liggende locaties en personen voorbij, zoals het Colosseum, de Sint-Pieter en de Trevifontein, en zoals Augustus, Bernini en Michelangelo. Maar er komen ook allerlei minder bekende onderwerpen aan bod, zoals de zevende cohorte die zich in de tijd van het keizerrijk bezighield met het blussen van brandjes in de stad (en waar de Via della VII Cohorte aan herinnert), de grote marmeren voet van een standbeeld uit de Isis-tempel (die werd teruggevonden in de straat die nu heel toepasselijk Via del Piè die Marmo heet) en dat de eerste maecenas Gaius Cilnius Maecenas heette en in Rome woonde (de Via Mecenate is naar hem genoemd). Die variatie maakt het boek interessant.

Via Roma is ingedeeld in vijftig hoofdstukken waarin in min of meer chronologische volgorde steeds een bepaald onderwerp wordt behandeld. Vaak geeft de straatnaam uit de titel een directe aanleiding om over een bepaald onderwerp te schrijven, maar soms lijkt het er meer op dat Van Dijk simpelweg een episode uit de geschiedenis van de stad wilde beschrijven en daar nog een straatnaam bij gezocht heeft. Je kunt je afvragen of dat nou erg is, maar het stoorde me soms wel dat ik na het lezen van een hoofdstuk vervolgens op internet op moest zoeken waar een straatnaam nou eigenlijk van afgeleid is. De hoofdstukken lijken losjes gebaseerd op stukken die Van Dijk in de loop der tijd schreef voor het weblog Opheus kijkt om. Daardoor komen sommige onderwerpen in meerdere hoofdstukken aan bod en lijkt het er soms op dat ze vergeten is dat ze er eerder in het boek ook al over heeft geschreven. Verder is er niet veel reden om kritisch te zijn, want het is gewoon een fijn boek dat op een compacte manier de complete geschiedenis van Rome behandelt. Door de verhalen op te hangen aan straatnamen krijgt het verhaal een handige structuur in prettig leesbare blokken. De straatnamen geven soms ook nog eens aanleiding voor leuke kleine uitstapjes die bij een andere opzet van het boek misschien niet aan de orde waren gekomen.

Het boek heeft me veel nieuws geleerd. Zo heb ik me bijvoorbeeld nooit gerealiseerd dat men in Rome in al die eeuwen laag op laag heeft gebouwd. Je ziet dat bijvoorbeeld terug in de naam van het beroemde Piazza Navona. De naam van dat plein verwijst naar het oude Circus Agonalis dat op die plek zes meter onder de grond ligt. De sportwedstrijden die in dat stadion gehouden werden, werden 'agones' genoemd en dat is later langzaamaan verhaspeld tot 'navona'. Ik heb me heel vroeger ook wel eens afgevraagd wie of wat die Trevi nou was, dat er een hele fontein naar genoemd is. Maar ik weet nu dat het plein met de fontein op een plek ligt waar drie wegen ('tri vio') bij elkaar komen. En ik weet nu bijvoorbeeld ook dat de Via de Monte Testaccio je leidt over een enorme berg van stukgeslagen amforen, ik weet van de Piazza dei Protomartiri en de vroege christelijke martelaren, van de Via del Corso en de paardenraces tijdens de carnavalsviering, van de Via delle Carrozze en de eerste toeristen die in de achttiende eeuw hun koetsen moesten laten repareren voordat ze weer naar huis konden, en de Via della Conciliazione en de verzoening tussen het Vaticaan en de Italiaanse staat in 1929.

Het is duidelijk: Willemijn van Dijk is een kenner, maar ook een liefhebber van de stad. Met 'Via Roma' bevestigt ze mijn stelling: straatnamen vertellen inderdaad het verhaal van een stad. Het boek heeft me allerlei interessante nieuwe dingen over Rome geleerd. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de tips die Van Dijk terloops geeft over gevelstenen, inscripties en beeldhouwwerken waar je op moet letten. De eerstvolgende keer dat ik weer naar Rome ga, moet Via Roma mee als wegwijzer.


Via Roma, de geschiedenis van Rome in 50 straten
Auteur: Willemijn van Dijk
Uitgeverij Ambo Anthos
ISBN 9789026332692


Reacties

Jos zei…
Klinkt interessant. Is het geillustreerd?
Dinx zei…
@Jos:
Nee, de verhalen zijn niet geïllustreerd. Achterin het boek staan wel een aantal plattegronden met wandelroutes langs de behandelde straatnamen.
Anoniem zei…
Hebben ze in Rome ook een straat die Via Roma heet?
Anoniem zei…
Niet geïllustreerd ?!?!
Dan heb je het boek niet goed bekeken. Ieder hoofdstuk begint met een een afbeelding van de straat waardoor langzaam Rome ontstaat.
En nee, er is geen via Roma in Rome. Overigens wel in bijna ieder ander dorp in Italië.
Dinx zei…
@Anoniem:
Ik heb het boek heel goed bekeken en het is heel mooi uitgevoerd. Aan het begin van ieder hoofdstuk staan inderdaad afbeeldingen (in de vorm van sterk geabstraheerde stippellijntekeningen). Er staan echter geen foto's of tekeningen van de besproken straten en gebouwen in. Ik ging ervan uit dat vraagsteller Jos daarop doelde.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol