Doorgaan naar hoofdcontent

De hele geschiedenis van de straatnaamgeving... in vijf jaar nagespeeld!

De straatnaamgeving heeft in de loop der eeuwen een hele ontwikkeling doorgemaakt. Mensen vragen me wel eens of ik kort kan schetsen hoe die geschiedenis eruit ziet. Hoe zijn de eerste straatnamen ontstaan? En hoe worden de namen tegenwoordig gekozen? Daar is natuurlijk veel over te vertellen. Onlangs las ik een interessant verhaal over de straatnamen in McDowell County in West Virginia. Ze maken daar in een paar jaar tijd een ontwikkeling door waar wij hier bijna duizend jaar over gedaan hebben.

In McDowell County is een stuk platteland met wat kleine nederzettingen. Tot voor kort redde men het daar prima zonder straatnamen. Als er iemand op bezoek wilde komen, dan kreeg die een mooie routebeschrijving vol met aanwijzingen zoals "direct na het bruggetje rechts", "bij de grote boom links" en "rechtsaf daar waar vroeger die school stond". Daarmee vind je het wel. En anders moet je het gewoon nog eens vragen. De postbode werd daar niet zo blij van, dus de post lieten ze bezorgen bij het dichtstbijzijnde postkantoor of het gemeentehuis. Dat de brandweer of de ziekenwagen een huis niet snel kon vinden... dat was inderdaad wel vervelend. Straatnamen bleken eigenlijk toch wel handig. Vandaar dat men in West Virginia met een enorme inhaalslag is begonnen. Ongeveer een half miljoen plekken moesten een officieel adres krijgen - en daar hoorde een officiële straatnaam bij.

De volksmond
Die routebeschrijving die ik hierboven noemde, dat is precies zoals het bij ons eeuwen geleden ook ging. Als je in een middeleeuwse stad een bepaald huis zocht, kreeg je bijvoorbeeld te horen dat je bij de brug links moest, bij het huis van Ouwe Pier rechtdoor en dan bij dat uithangbord met die klok erop rechts het steegje in. Sommige aanwijzingen waren maar tijdelijk van aard, bijvoorbeeld doordat Ouwe Pier verhuisde of overleed, of doordat het uithangbord verdween. Maar als de namen langer in gebruik waren, dan overleefden ze de tand des tijds. Zo komen de Brugstraat, de Pierstraat en de Kloksteeg aan hun naam. Andere namen zijn juist op de functie van een straat geïnspireerd; die heten bijvoorbeeld gewoon Singel, Plein of Markt. Iets dergelijks zie je nu ook in McDowell County gebeuren: namen die in de volksmond al veel gebruikt werden, worden nu vastgelegd in de officiële straatnaamgeving. Bij straten die maar één bewoner hebben, mag die bewoner zelf een originele naam kiezen.

Doe eens origineel
Veel later - we zitten inmiddels rond 1900 - begonnen onze steden en dorpen flink te groeien, en werden de straten verhard. In korte tijd waren er veel nieuwe straatnamen nodig. Er was geen tijd om die in de volksmond te laten ontstaan, en daar moest wat op verzonnen worden. Men ging toen thema's gebruiken, zodat voor de straten in een wijk namen konden worden gekozen die duidelijk bij elkaar hoorden. Het koningshuis was bijvoorbeeld een populair thema, en later ook bomen en schilders. Ooit besloot een gemeente dat zeehelden ook wel wat leuke straatnamen konden opleveren, en binnen de kortste keren hadden allerlei plaatsen hun straten naar zeehelden genoemd. Altijd weer diezelfde thema's, dat begon wat te vervelen. Sommige gemeentes wilden graag wat origineler zijn en met straatnamen komen die men elders nog niet had. Dat kon door thema's te kiezen die nauw verbonden waren met de eigen gemeentes: voormalige burgemeesters, lokale helden of toponiemen uit de directe omgeving. Als men echt creatief wilde zijn, koos men een heel nieuw thema dat nog nergens gebruikt werd: televisieonderdelen, vijftig tinten rood, romanpersonages, stripfiguren, van die dingen. Nee, geen zeehelden... wij nemen zeeslágen!

Zo ging het de afgelopen jaren ook in West Virginia. Sommige dorpen keken gewoon op Google Maps wat voor straatnamen andere plaatsen hadden en kozen daar de mooiste thema's uit. Bomen, presidenten... klaar. Anderen zochten het een beetje in de buurt en vonden inspiratie in de namen van personen of plekken in het lokale geschiedenisboek. En weer anderen wilden origineel bezig zijn, dus die kwamen met mooie thema's zoals veldslagen uit de Vietnam-oorlog en Disney-figuren.

Nog even en het hele gebied is zo van officiële straatnamen voorzien. Hebben ze toch mooi in vijf jaar tijd de hele geschiedenis van onze straatnaamgeving nagespeeld!


Bron: Where the Streets Have No Name - West Virginia aims to put its residents on the map


Reacties

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol