Doorgaan naar hoofdcontent

De kromme lijn van Crommelin

Net buiten het centrum van Delft liggen drie straten waarvan de namen herinneren aan een bijzonder verhaal uit de Nederlandse spoorweggeschiedenis: het verhaal van de kromme lijn van Crommelin.
 
In 1839 werd in Nederland de eerste spoorlijn geopend: de lijn van Amsterdam naar Haarlem. Een paar jaar later werd de lijn doorgetrokken naar Leiden. Op een landgoed bij Heemstede woonde Mr. Aarnoud Hendrik van Wickevoort Crommelin, heer van Berkenrode. Deze baron wilde erg graag dat Heemstede een eigen station zou krijgen aan de spoorlijn van Haarlem naar Leiden. De spoorwegen wilden dat echter niet. Daar wilde men het aantal stations langs de lijn juist beperkt houden, omdat de trein anders veel te vaak zou moeten stoppen. Natuurlijk was Crommelin onaangenaam verrast toen hij ontdekte dat er ondanks al zijn inspanningen geen station in Heemstede kwam, terwijl er op vijf andere plekken wel een klein stationnetje werd gebouwd. Crommelin zinde op wraak. 

 Toen een paar jaar later het spoor vanuit Leiden werd doorgetrokken naar Rotterdam kocht hij samen met wat vrienden een stuk grond bij Delft dat bekend stond als het Laantje van Van der Gaag (het was eigendom van Jacob van der Gaag). Ze hadden dat stuk grond natuurlijk niet zo maar uitgekozen: het lag precies op de plek waar de spoorlijn naar Rotterdam zou moeten komen. Crommelin en zijn vrienden wilden de grond zo graag hebben dat ze er 200 gulden voor betaalden, terwijl de waarde maar op 100 gulden werd geschat. Crommelin deed de spoorwegen een aanbod: ze konden de grond van hem kopen, maar dan moesten ze wel alsnog een station aanleggen in Heemstede. 

De spoorwegen lieten zich echter niet chanteren door de baron. In plaats daarvan begonnen ze een onteigeningsprocedure. Ze konden het resultaat daarvan alleen niet geduldig afwachten, want de rest van de spoorlijn naar Rotterdam was al bijna klaar. En dus bedacht ingenieur Frederik Willem Conrad in 1847 een ingenieus hulpspoor dat helemaal om het stuk grond van Crommelin heen liep. Het kostte wat moeite, maar zo konden op 3 juni 1847 de eerste treinen rijden. De treinen moesten op dit bochtige stuk wel heel langzaam en voorzichtig rijden. Conrad liet voor de mensen rondom de spoorlijn waarschuwingsborden plaatsen met het opschrift "Wacht u voor de Kromme Lijn", een subtiele verwijzing naar 'Crommelin'. Na een paar dagen gaf Crommelin het op. Hij bood de grond gratis aan, in ruil voor een station bij Heemstede. Maar toen de spoorwegen daar niet op ingingen, nam hij zijn verlies en stelde hij de grond gratis beschikbaar. Nog diezelfde nacht werd het spoor in een rechte lijn doorgetrokken. De 'kromme lijn' heeft uiteindelijk maar vier dagen bestaan. En Heemstede kreeg pas vele jaren later een station, in 1876. 

Wat heeft dit hele verhaal nu te maken met straatnamen? Welnu, toen in 1994 op deze plek in Delft een nieuwe woonwijk werd gebouwd, werden en drie van de nieuwe straten de Crommelinlaan, de Laan van Van der Gaag en de Conradlaan genoemd. Een mooie manier om dit bijzondere stukje spoorweggeschiedenis precies een deze plek te herdenken. 

Een leuk detail is dat op dit moment in Delft een spoortunnel wordt aangelegd die onder de grond van Van der Gaag loopt. Dat was een oplossing die Conrad in 1847 nog niet had kunnen bedenken...



 

Zie ook:
Wikipedia en Spoorzoeken

Reacties

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch Ă©Ă©n stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat Ă©Ă©n straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd...

Wat is in Nederland de langste straat met Ă©Ă©n naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste lĂ¡Ă¡n van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la...

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie. (Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.) Uiterste punten Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland. Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat. Locatie: 53.556485, 6.492520 Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland. Locatie: 53.180299, 7.227509 Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt ...

Wat zijn de meest populaire straatnamen van Nederland?

Pas vroeg iemand me naar welke personen in Nederland de meeste straatnamen zijn vernoemd. Mijn vermoeden werd bevestigd: dat zijn geen schilders of zeehelden, maar gewoon leden van het koningshuis. Dat bracht me tot de vraag: welke straatnamen komen eigenlijk het vaakst voor in Nederland? En hoe zit dat in andere landen? Dit is de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen: 1. Kerkstraat 2. Schoolstraat 3. Molenstraat 4. Dorpsstraat 5. Molenweg 6. Julianastraat 7. Parallelweg 8. Nieuwstraat 9. Wilhelminastraat 10. Sportlaan Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan . Wat zien we aan dit lijstje? Het zijn allemaal bijzonder traditionele straatnamen met een verwijzing naar een bekend gebouw (kerk, school, molen, station), een bestemming of functie (dorp, parallelweg, sport, industrie, markt), het koningshuis (Juliana, Wilhelmina, B...