In 1839 werd in Nederland de eerste spoorlijn geopend: de lijn van Amsterdam naar Haarlem. Een paar jaar later werd de lijn doorgetrokken naar Leiden. Op een landgoed bij Heemstede woonde Mr. Aarnoud Hendrik van Wickevoort Crommelin, heer van Berkenrode. Deze baron wilde erg graag dat Heemstede een eigen station zou krijgen aan de spoorlijn van Haarlem naar Leiden. De spoorwegen wilden dat echter niet. Daar wilde men het aantal stations langs de lijn juist beperkt houden, omdat de trein anders veel te vaak zou moeten stoppen. Natuurlijk was Crommelin onaangenaam verrast toen hij ontdekte dat er ondanks al zijn inspanningen geen station in Heemstede kwam, terwijl er op vijf andere plekken wel een klein stationnetje werd gebouwd. Crommelin zinde op wraak.
Toen het spoor vanuit Leiden een paar jaar later werd doorgetrokken naar Rotterdam, kocht hij samen met wat vrienden voor 200 gulden een stuk grond bij Delft: het Laantje van Van der Gaag. Ze hadden dat stuk grond natuurlijk niet zo maar uitgekozen: het lag precies op de plek waar de spoorlijn naar Rotterdam zou moeten komen. Crommelin en zijn vrienden wilden de grond zo graag hebben dat ze er 200 gulden voor betaalden, terwijl de waarde maar op 100 gulden werd geschat. Crommelin deed de spoorwegen een aanbod: ze konden de grond kopen voor 200 gulden, maar dan moesten ze wel alsnog een station aanleggen in Heemstede.
De spoorwegen lieten zich echter niet chanteren door de baron. In plaats daarvan begonnen ze een onteigeningsprocedure. Ze konden het resultaat daarvan alleen niet geduldig afwachten, want de rest van de spoorlijn naar Rotterdam was al bijna klaar. En dus bedacht ingenieur Frederik Willem Conrad in 1847 een ingenieus hulpspoor dat helemaal om het stuk grond van Crommelin heen liep. Het kostte wat moeite, maar zo konden op 3 juni 1847 de eerste treinen rijden. De treinen moesten op dit bochtige stuk wel heel langzaam en voorzichtig rijden. Conrad liet voor de mensen rondom de spoorlijn waarschuwingsborden plaatsen met het opschrift "Wacht u voor de Kromme Lijn", een subtiele verwijzing naar 'Crommelin'.
Na een paar dagen gaf Crommelin het op. Hij bood de grond gratis aan, in ruil voor een station bij Heemstede. Maar toen de spoorwegen daar niet op ingingen, nam hij zijn verlies en stelde hij de grond gratis beschikbaar. Nog diezelfde nacht werd het spoor in een rechte lijn doorgetrokken. De 'kromme lijn' heeft uiteindelijk maar vier dagen bestaan. En Heemstede kreeg pas vele jaren later een station, in 1876.
Wat heeft dit hele verhaal nu te maken met straatnamen? Welnu, toen in 1994 een nieuwe woonwijk op deze locatie werd gebouwd, werden en drie van de nieuwe straten de Crommelinlaan, de Laan van Van der Gaag en de Conradlaan genoemd. Een mooie manier om dit bijzondere stukje spoorweggeschiedenis precies een deze plek te herdenken.
Een leuk detail is dat op dit moment in Delft een spoortunnel wordt aangelegd die onder de grond van Van der Gaag loopt. Dat was een oplossing die Conrad in 1847 nog niet had kunnen bedenken...
Zie ook: Wikipedia en Spoorzoeken
Toen het spoor vanuit Leiden een paar jaar later werd doorgetrokken naar Rotterdam, kocht hij samen met wat vrienden voor 200 gulden een stuk grond bij Delft: het Laantje van Van der Gaag. Ze hadden dat stuk grond natuurlijk niet zo maar uitgekozen: het lag precies op de plek waar de spoorlijn naar Rotterdam zou moeten komen. Crommelin en zijn vrienden wilden de grond zo graag hebben dat ze er 200 gulden voor betaalden, terwijl de waarde maar op 100 gulden werd geschat. Crommelin deed de spoorwegen een aanbod: ze konden de grond kopen voor 200 gulden, maar dan moesten ze wel alsnog een station aanleggen in Heemstede.
De spoorwegen lieten zich echter niet chanteren door de baron. In plaats daarvan begonnen ze een onteigeningsprocedure. Ze konden het resultaat daarvan alleen niet geduldig afwachten, want de rest van de spoorlijn naar Rotterdam was al bijna klaar. En dus bedacht ingenieur Frederik Willem Conrad in 1847 een ingenieus hulpspoor dat helemaal om het stuk grond van Crommelin heen liep. Het kostte wat moeite, maar zo konden op 3 juni 1847 de eerste treinen rijden. De treinen moesten op dit bochtige stuk wel heel langzaam en voorzichtig rijden. Conrad liet voor de mensen rondom de spoorlijn waarschuwingsborden plaatsen met het opschrift "Wacht u voor de Kromme Lijn", een subtiele verwijzing naar 'Crommelin'.Na een paar dagen gaf Crommelin het op. Hij bood de grond gratis aan, in ruil voor een station bij Heemstede. Maar toen de spoorwegen daar niet op ingingen, nam hij zijn verlies en stelde hij de grond gratis beschikbaar. Nog diezelfde nacht werd het spoor in een rechte lijn doorgetrokken. De 'kromme lijn' heeft uiteindelijk maar vier dagen bestaan. En Heemstede kreeg pas vele jaren later een station, in 1876.
Wat heeft dit hele verhaal nu te maken met straatnamen? Welnu, toen in 1994 een nieuwe woonwijk op deze locatie werd gebouwd, werden en drie van de nieuwe straten de Crommelinlaan, de Laan van Van der Gaag en de Conradlaan genoemd. Een mooie manier om dit bijzondere stukje spoorweggeschiedenis precies een deze plek te herdenken.
Een leuk detail is dat op dit moment in Delft een spoortunnel wordt aangelegd die onder de grond van Van der Gaag loopt. Dat was een oplossing die Conrad in 1847 nog niet had kunnen bedenken...
Zie ook: Wikipedia en Spoorzoeken
Reacties
Hans Krol (Heemstede)