Doorgaan naar hoofdcontent

De schoonheid van Schoonheide - over straatnamen die compleet aan de fantasie ontsproten zijn

Er zijn genoeg mensen, dieren en dingen om duizenden straten naar te noemen. Toch kiezen gemeentes er weleens voor om zelf iets te verzinnen waar ze straten naar kunnen noemen. Plantjes bijvoorbeeld, of kastelen. Ik ontdekte dat toen iemand me vroeg naar de herkomst van de straatnaam Troostheide in Rotterdam. Want bestaat er eigenlijk wel troostheide?

In de Rotterdamse wijk Ommoord zijn de straten eind jaren '70 genoemd naar kruiden, grassen en heides. In de heidebuurt liggen straten met namen zoals Lavendelheide, Struikheide, Dopheide en Kraaiheide. Die heidesoorten komen het meest voor in Nederlandse straatnamen. Andere straten heten er Boomheide, Rotsheide, Sneeuwheide en Winterheide, en die hebben stuk voor stuk in Nederland ook een handvol vernoemingen. Volgens het Stadsarchief zijn straten zoals Berkheide, Daalheide en Troostheide ook allemaal naar heidesoorten genoemd, maar deze soorten vind ik in mijn oude Heidegids niet terug. Ze zijn in Nederland ook allemaal maar eenmaal vernoemd: in Rotterdam. Met Google vond ik wel dat Daalheide een plek in België is en dat Berkheide de naam is van het duingebied tussen Katwijk en Wassenaarse Slag. Over de naam Schoonheide zegt het Stadsarchief: "Deze straatnaam berust op de fantasie. Schoonheide komt niet als heidesoort voor." Blijkbaar heeft men gewoon maar zelf een heidesoort verzonnen! Kwam men soms net een paar heidesoorten tekort om de hele heidebuurt van namen te voorzien? Van 'schoonheid' is het maar een kleine stap naar Schoonheide. Zou de naam Troostheide zo ook aan de fantasie ontsproten zijn? Misschien dacht men wel aan een bakkie troost of aan iemand die Troost heette...

Toen ik verder ging zoeken, bleek dat deze straatnamen in Rotterdam niet de eerste waren die compleet verzonnen waren. In Charlois zijn rond 1950 straten genoemd naar Nederlandse kastelen en landgoederen, zoals Bronkhorst (een kasteel in Gelderland), Glinthorst (ooit een kasteel bij Barneveld) en Langenhorst (een landgoed bij Wassenaar). En zo verwijzen ook Havikhorst, Langenhorst en Ravenhorst naar een plek ergens in Nederland. Maar in diezelfde buurt liggen ook de straten Ludenhorst en Vaerhorst, die je niet makkelijk elders zult vinden en waarvan het Stadsarchief zelf aangeeft dat het vermoedelijk fantasienamen zijn. Iets verderop in de wijk liggen zo ook de verzonnen namen Buddenkamp, Dalingkamp, Schammenkamp en Sluzenkamp.

Een vergelijkbaar verhaal geldt voor Reijeroord in het stadsdeel IJsselmonde. De straatnamen daar zijn in de jaren '60 ontleend aan aardrijkskundige namen van buurtschappen en landgoederen met het achtervoegsel -oord. Maar ook hier liggen straten die helemaal verzonnen zijn, zoals Schalkeroord en Schelmeroord. Van de drie Rotterdams straatnamen Averkamp (uit 1953), Averlo (1956) en Averdijk (1961) is alleen Averlo een bestaande aardrijkskundige naam, namelijk van een buurtschap in de gemeente Diepenveen. De andere twee namen zijn ook weer helemaal verzonnen.

Terug naar de wijk Ommoord. Daar ligt ook een buurt waar in 1969 een stuk of twintig straten zijn aangelegd waarvan de namen allemaal op -kruid eindigen: de kruidenbuurt. Het bijzondere is dat van de hier vernoemde kruiden er dertien alleen in Rotterdam vernoemd zijn. Van de Rotterdamse straatnamen Dennekruid en Ebbekruid zegt het Stadsarchief: "Een plant of kruid met deze naam is niet bekend. De naam berust op fantasie en is gegeven naar analogie van de andere namen in de wijk." Het argument dat men hier misschien net een paar kruiden tekortkwam om alle straten in de buurt een naam te kunnen geven gaat deze keer niet op, want de namen van kruiden die elders in het land tientallen keren vernoemd zijn (zoals speenkruid, pijlkruid, fonteinkruid en penningkruid) komen in Rotterdam niet voor. Je zou denken dat men in de jaren '60 met de Kruidengids op schoot makkelijk nog wat echte kruiden had kunnen vinden.

Op zich maakt het niet veel uit. Of een straat nou Troostheide, Dopheide of Kraaiheide heet, mensen zullen er vast met evenveel plezier wonen. Maar ik zou zelf bij gelijke geschiktheid de voorkeur geven aan een kasteel of kruid dat echt bestaat in plaats van eentje die verzonnen is. 

Nou vraag ik me af natuurlijk af: zijn er meer straten in Nederland die genoemd zijn naar iets dat niet bestaat?




Reacties

Anoniem zei…
In Emmeloord bestaat een Nasakonstraat en dat bestaat niet. De toenmalige straatnamencommissie heeft zich vergist.
Dachten een bestaande ster / planeet / hemellichaam (want zo'n wijk is het) te vernoemen. Wat er mis ging weet ik niet
maar het kwam pas aan het licht toen het al lang en breed besloten was. De bordjes hingen al aan de palen, zogezegd,
toen iemand zich hardop begon af te vragen etc etc.

Johan Banis
Dinx zei…
@Johan: Dat is bijzonder inderdaad. Misschien dat ze geprobeerd hebben om de straat naar Nusakan te noemen, maar de naam ergens verkeerd hebben overgenomen? Dat is een ster in het sterrenbeeld Noorderkroon.
Anoniem zei…
In Franeker zijn straten naar fantasievogels genoemd zoals Schepsnavel, Maanvogel, Watersnater en Waloen. Die bestaan niet echt. Alleen zijn die niet stiekum gemengd met echte vogelnamen.
Dinx zei…
@Anoniem:
Klopt. De gemeente schreef een speciale prijsvraag uit met de vraag om nieuwe vogelnamen te bedenken. Op de straatnaamborden staan in het onderschrift de namen van de bedenkers erbij vermeld. Overigens is de Maanvogel niet speciaal voor deze prijsvraag verzonden; het is een fabeldier dat in meerdere sprookjes voorkomt. De scherpsnavel is een bestaande zangvogel, en ook een fictieve vogel uit De Koning van Katoren (van Jan Terlouw). Eigenlijk gaat het hier dus net andersom: stiekem een paar echte namen tussen de fantasienamen. ;-)

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol