Doorgaan naar hoofdcontent

Over Heveadorp - een dorp met zestien straatnamen en een bijzondere geschiedenis

Heveadorp is een dorp aan de Nederrijn in de gemeente Renkum. Het is een dorp met een bijzondere geschiedenis en die zie je terug in de zestien straatnamen. 

Op een stuwwal langs de Rijn ontstond aan het begin van de negentiende eeuw het landgoed Duno. Het landgoed werd in 1888 eigendom van Willem Scheffer die zijn geld had verdiend bij de chocoladefabriek van Van Houten. Hij begon er in 1908 modelboerderij Huis ter Aa, als voorbeeld voor toekomstige boeren. Maar het bedrijf was helemaal niet rendabel en dus verkocht hij dit deel van het landgoed in 1914 aan Odo van Vloten, die het op zijn beurt in 1915 al weer doorverkocht aan Dirk Wilhelmi. Die wilde de capaciteit uitbreiden van de rubberfabriek Hevea (die hij een jaar of acht daarvoor met Tonko Meijer in Hoogezand had opgericht) en was daarom op zoek naar een plek voor een nieuwe fabriek. Hij bouwde het boederijcomplex om tot een fabriekscomplex. Om onderdak te kunnen bieden aan het personeel werden rondom de fabriek huizen gebouwd. Architect Jan Rothuizen maakte een plan voor een heel tuindorp, met luxe woningen voor de fabrieksleiding en kleinere cottagewoningen met rieten dak voor de gezinnen van de arbeiders. Er kwam een bakker, een kruidenier, een school, twee cafés en in 1919 ook een eigen postkantoor. Het dorp kreeg toen de naam Heveadorp. (De Hevea-fabriek was trouwens genoemd naar de wetenschappelijke naam van de Braziliaanse rubberboom: Hevea brasiliensis.)

Hevea groeide uit tot een internationaal opererende onderneming. In 1962 fuseerde het bedrijf met het grotere Vredenstein en dat fusiebedrijf werd in 1970 overgenomen door het nog veel grotere Amerikaanse bedrijf Goodrich. Dat besloot om de fabriek in Heveadorp te sluiten: de productie stopte in 1979 en daarna werd de fabriek gesloopt. Daarmee stopte ook de zorg voor de woningen, wat ertoe leidde dat de bewoners in opstand kwamen. In 1985 werden de woningen eindelijk verkocht en gerenoveerd tot socialehuurwoningen. Op de plek waar de fabriek had gestaan, werden nieuwe koopwoningen gebouwd. Zo werd Heveadorp een woondorp, zonder fabriek, winkels of scholen.

De straatnamen van het oorspronkelijke arbeidersdorp waren niet zo ingewikkeld: centraal liepen de Middenlaan en de Centrumlaan, met dwars daarop de Noorderlaan en de Zuiderlaan. Om dat oude dorp heen werden later de Tuinlaan (een verwijzing naar de geschiedenis als tuindorp) en de Beeklaan (langs de Seelbeek) aangelegd. Rondom dat oude dorp - voornamelijk op de plaats van de fabriek - werden vanaf 1986 straten aangelegd waarvan de namen verwijzen naar de geschiedenis van Hevea: 

  • Dunolaan - genoemd naar het oude landgoed op deze plek
  • Schefferlaan - genoemd naar Willem Scheffer die het landgoed kocht en er modelboerderij Huis ter Aa begon
  • Huis ter Aa - genoemd naar de modelboerderij waar het allemaal begon
  • van Vlotenhof - genoemd naar Odo van Vloten die de failliete boerderij opkocht en doorverkocht aan Wilhelmi
  • Wilhelmilaan - genoemd naar Dirk Wilhelmi die er de Hevea-fabriek begon
  • ir. Munterlaan - genoemd naar Henri Munter, een leidinggevende die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog opofferde na een staking en werd gefusilleerd

Deze vier straatnamen maken de collectie van Heveadorp compleet:

  • Oude Oosterbeekseweg - de oude weg langs het dorp op weg naar Oosterbeek, voorheen bekend als Oosterbeeksche weg
  • Fonteinallee - straat langs het nabijgelegen Kasteel Doorwerth, genoemd naar een oude fontein.
  • Rijnlaan - straat aan de zijde van de Nederrijn
  • Valckeniershof - genoemd naar de Valckeniersbossen op deze plek, die op hun beurt genoemd zijn naar de Amsterdamse handelaar Jan Valckenier.

En daarmee hebben we de lijst alle straatnamen van Heveadorp compleet. Als je deze bijzondere geschiedenis zo leest, is het helemaal niet vreemd dat het dorp de naam van de fabriek draagt. Heveadorp is het enige dorp in Nederland waarvan de naam naar een bedrijf verwijst. (Er zijn nu vast lezers die aan Batadorp denken, maar dat is anders dan de naam doet vermoeden nooit een zelfstandig dorp geweest).

Een rondwandeling door Heveadorp is door de bijzondere huizen en de mooie omgeving sowieso de moeite waard. Maar als je een keer zo'n wandeling maakt, let dan vooral ook even op alle straatnamen. Want samen ondersteunen die zo mooi het verhaal van de geschiedenis van het dorp.






Reacties

Deze reactie is verwijderd door de auteur.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch Ă©Ă©n stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat Ă©Ă©n straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wat is in Nederland de langste straat met Ă©Ă©n naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste lĂ¡Ă¡n van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. GeĂ¯nspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie. (Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.) Uiterste punten Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland. Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat. Locatie: 53.556485, 6.492520 Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland. Locatie: 53.180299, 7.227509 Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt