Doorgaan naar hoofdcontent

Gaatjesweg, Kuiltjeshoek, Putjesweg - over straatnamen die naar kleine dingetjes genoemd zijn

Ik ben dol op dingetjes. De verkleinde vorm van dingen klinkt altijd liever dan het origineel en is dat vaak ook - zelfs bij monstertjes, spookjes en draakjes. Om het nieuwe jaar eens lief te beginnen, ben ik dus voor jullie op zoek gegaan naar straatjes, paadjes en weggetjes die naar verkleinwoordjes genoemd zijn. Lezen jullie een stukje met me mee?

Er zijn in Nederland honderden straten met een verkleinwoordje erin. De meeste daarvan zijn van het klassieke type met een verkleinwoord met een achtervoegsel, zoals Reutjesstraat, Nonnetjesweg en Waardjesweg. Die klinken allemaal al best lief, toch? Voor mensenmensjes hebben we zo ook de Stelletjesdijk, de Heertjeslaan, de Vrouwtjesweg en het Kindertjesweilandenpad. Of het Egeltjespad, de Kalfjeslaan en de Hertjesweg voor wie meer van diertjes houdt. Blokjesplaat, Bolletjesweg en Buisjesstraat. Pontjespad, Scheepjeshof en Sluisjesdijk. Broertjespad, Maatjesweg en Luitjesweg. Laantjesweg, Steegjesdijk en Kampjesstraat. Grietjespad, Marietjespad en Pietjeshof. Beentjesweg, Voetjesstraat en Oortjespad. Prachtig toch? En zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar we gaan door, want het kan nog mooier.

Er bestaan namelijk ook tientallen straatnamen die alleen uit een verkleinwoordje bestaan, zonder dat achtervoegsel. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de straatnamen Baamdjes, Blauwtjes, Boermatjes, Boogjes, Boompjes, Boschjes en Breetjes. Of Heideduuntjes, Oostelvoortjes, Rentjes, Roomtuintjes en Zieltjes. Allemaal mooi. Sommige bestaan juist alleen uit een achtervoegsel, maar dan in het klein: Padjes, Pleintjes, Hofjes. Wonderlijk genoeg zijn deze altijd in het meervoud. Deze 'losse' verkleinwoordjes blijken soms niet zonder bijvoeglijk naamwoord te kunnen en dan krijg je namen zoals Friese Golfjes, Gladde Duuntjes, Grazende Kalfjes, Heilige Huisjes, Lage Weidjes en Middelste Kempjes. Je zou bijna vergeten dat we het hier nog steeds over straatnamen hebben. Met een aantal ervoor hebben we Drie Haasjes, De Zeuven Vondertjes en De njoggen âlde mantsjes (negen oude mannetjes in het Fries). Heerlijk. Maar het kan nóg mooier... dubbel zo mooi om precies te zijn.

We hebben in Nederland ook straatnamen met maar liefst twee verkleinwoordjes erin! Er is bijvoorbeeld een Mientjespaadje in Lunteren en in Montfort hebben ze een Geneustjeswegje. In Uithuizermeeden ligt het Lutjewegje; ik weet dat 'lutje' klein betekent maar met dat -je aan het eind klínkt het ook klein, dus ik tel deze gewoon mee. In Burgh-Haamstede liggen twee verkleindwoordjesstraatjes: het Kommertjesweegje en het Zeepaardjesweegje (anders dan je misschien zou vermoeden, liggen deze twee best een eind bij elkaar vandaan). Voor een bijzonder geval gaan we naar Pijnacker waar ze een straat hebben genoemd naar een personage dat zelf twee verkleinwoordjes in de naam heeft: de Brink van Dolfje Weerwolfje. Die is natuurlijk extra mooi vanwege de rijm in de naam. Maar daar zijn er nog meer van!

Ik ga afsluiten met vier straatnamen met een dubbele verkleining die ook nog eens rijm bevatten: het Martje van Wardje (in Sint Jansteen), het Nijntje Pleintje (in Utrecht), het Laantje van Daantje (in Wageningen) en het Heintjes Pleintje (in Westerhoven). Stuk voor stuk pareltjes, als je het mij vraagt.


(Foto: Javier Lastras)


Reacties

Ton van den Hout zei…
In de stad Groningen is een klein straatje (ik woonde er naast) met de naam: 'Voor het voormalig klein poortje'. Zoals de naam al doet vermoeden ligt het straatje net buiten de toenmalige poort in de vesting. Naast de hoofddeur van de poort was nog een klein deurtje voor de gasten die na sluitingstijd toch nog de stad in wilde. Dat kleine poortje is bij de sloop van de vesting verdwenen.
Blijkbaar was dat kleine poortje een bekend fenomeen. De oriëntatie 'Voor het voormalig klein poortje' is voldoende om te zeggen 'O ja, daar is het nu je het zegt'.
Ton van den Hout zei…
Oepsie.... op bladzijde 172 van jouw boek kom ik het verhaal over Voor het voormalig klein poortje' tegen.
Dinx zei…
Haha, ik wilde niet meteen reageren dat ik daar al weleens over geschreven heb, want het blijft toch een mooi verhaal dat best vaker verteld mag worden. :-)
Ton van den Hout zei…
Haha, mijn broer attendeerde me op jouw boek. Op oudejaarsavond bespraken we vreemde plekken op de wereld.

Het kostte me een dag om op jouw pagina 172 te geraken.

Overigens....(maar dat wist je vast wel) is de 'Bocht van Guinea' in Den Haag weer herboren.

https://indebuurt.nl/denhaag/genieten-van/mysteries/mysterie-daarom-heet-deze-straat-bocht-van-guinea~119105/

Het drama van de kop van Jut is in de vergetelheid geraakt.

Overigens.....in Groningen heeft de 'Bocht van Guinea' (een lullig stukje van 60 meter?)geen naamsverwisseling ondergaan.

Stad Groningen heeft dus de oudste 'Bocht van Guinea', zonder evenwel een slavenhandel verleden naar ik weet.

Blijft mateloos boeiend.... Ik ga m'n eigen stratengeschiedenis in kaart brengen. Ik welke straten, lanen, dreven en pleinen heb ik gewoond?
Dinx zei…
Leuk om te lezen en allemaal boeiend. Veel plezier met de duik in je eigen straatnaamgeschiedenis!

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol