Doorgaan naar hoofdcontent

Een rondje door Rijswijk met het straatnamenboek in de hand

Ik ben dol op straatnamenboeken, want lezen over de herkomst van straatnamen is een mooie manier om te leren over de geschiedenis van een stad of streek. Onlangs kreeg ik een exemplaar van het boek 'De straatnamen van Rijswijk (ZH)', geschreven door Joop Josee.

Joop Josee heeft als gids vele jaren mensen rondgeleid door Den Haag en hij weet dus veel van de geschiedenis van die stad. Toen hij in 1994 naar Rijswijk verhuisde, stak het hem dat er wel een boek is over de straatnamen van Den Haag maar nog geen over de straatnamen van Rijswijk. En dus ging hij zelf aan de slag. Van zo'n 440 straatnamen moest de betekenis worden achterhaald. In enkele gevallen "kon dat alleen maar door op de fiets te stappen en betreffend straatnaambord te bekijken wat er op vermeld staat" en ook het Rijswijks Historisch Informatie Centrum werd geraadpleegd. En soms vond hij de verklaring gewoon in de Wikipedia.

Natuurlijk staan er veel gemeenplaatsen in het boek, maar daar ontkom je als straatnamenchroniqueur niet aan. En dus kun je lezen wie prinses Beatrix, Cornelis Lely, Suze Groeneweg en John F. Kennedy waren. En ook dat de kievit een vogel, de klarinet een instrument en de klipper een vaartuig is. Dat soort dingen zijn voor buitenstaanders niet altijd boeiend. Maar voor inwoners van Rijswijk kan het natuurlijk wel interessant zijn om te lezen waar straatnamen zoals Blauwe Zegge en Mirabelle naar genoemd zijn, en of de Mauvelaan naar de schilder of naar de kleur genoemd is. Helemaal als je zelf in een van die straten woont. De Mauvelaan ligt in Rijwijk overigens tussen de Rembrandtkade en de Jozef Israëlslaan en is dus duidelijk naar de schilder genoemd; de kleurenbuurt met de Karmozijnstraat en de Purperstraat ligt elders in Rijswijk.

Bij het doorbladeren van het boek ontdekte ik dat er in Rijswijk flink wat straten naar kastelen, landgoederen en buitenplaatsen genoemd zijn. Een groot deel daarvan ligt verspreid over de stad in de buurt van het huis waar ze naar genoemd zijn, zoals de Laan Hofrust, Laan van Hoornwijck, De Ruijt en de Huys de Wervelaan. Maar er blijkt in Rijswijk ook een buurt te zijn waar alle straten naar huizen en landgoederen uit andere delen van het land zijn genoemd. Daar liggen straten met namen zoals Drakensteyn, Zwaanswijck, Twickel en Dassenberg. Verwarrend. En dan is het ineens wel weer handig dat je in dit boek kunt opzoeken of een straat naar een historisch Rijswijks kasteel of naar een kasteel elders in het land is genoemd. Als je het zo bekijkt, is het wel weer slordig dat bij sommige van die straatnamen wel staat naar welk huis de straat genoemd is, maar niet wáár dat huis dan stond - daar in de buurt of elders in het land. Overigens staat bij Dassenberg in het boek als verklaring dat een dassenberg de woonplaats van de das is, maar het lijkt mij waarschijnlijker dat die straatnaam verwijst naar het gelijknamige landgoed in Noord-Brabant, tussen Steenbergen en Klutsdorp.

Het zal duidelijk zijn dat ik het liefst lees over straatnamen die vertellen over de geschiedenis van de plaats. Bijvoorbeeld dat de Van Vredenburchweg genoemd is naar de eerste (en eigenlijk ook de tweede) burgemeester van Rijswijk, en eerder ook Brede weg en Zandweg heette. Dat de Sionsweg en de Laan van Sion herinneren aan het middeleeuwse klooster dat 'Sancta Maria in Monte Sion' heette en ongeveer op die plek stond. Dat de Molenhof, de Molenlaan en de Molenwetering naar drie verschillende molens verwijzen. Of dat het Boogaardplein - bij Winkelcentrum In de Bogaard - niet naar een oude boomgaard is genoemd, maar naar burgemeester Archibald Bogaard. Zo verwijzen ook de Meester Philipslaan, de Laan van Beens en het Bous de Jongpark naar lokale figuren. En zo lezen we ook over de geschiedenis van Kerstanje, Zweth en Keereweer. En stiekem leren we zo ook weer allemaal dingen over de geschiedenis van Rijswijk en omgeving.

Ik vind het wel charmant om te zien dat Joop Josee soms ook moet gissen of een verklaring niet nodig vindt. Bij De Dijk schrijft hij dat die straat niet naar de band genoemd is, maar waarschijnlijk gewoon naar een waterkering zal verwijzen. Bij Rieteiland schrijft hij "behoeft geen verdere verklaring". En de straatnaam Heuvelring kan alleen verklaard worden als "een ring van heuvels in het landschap". Maar het is duidelijk dat de schrijver er heel veel werk aan gehad heeft om zo veel mogelijk verklaringen van de straatnamen te verzamelen. En dat is goed gelukt. Het boek 'De straatnamen van Rijswijk (ZH)' van Joop Josee is interessant voor inwoners van Rijswijk die meer willen weten over hun stad en de straatnamen, maar daarnaast zeker ook leuk voor geïnteresseerden van buiten de stad.

Reacties

Anoniem zei…
"Overigens staat bij Dassenberg in het boek als verklaring dat een dassenberg de woonplaats van de das is, maar het lijkt mij waarschijnlijker dat die straatnaam verwijst naar het gelijknamige landgoed in Noord-Brabant, tussen Steenbergen en Klutsdorp."

Mij ook, want de woonplaats van een das wordt dassenburcht genoemd. Historisch zou dat natuurlijk best anders kunnen zijn geweest, maar als ik even met Google Streetview rondkijk op de Dassenberg in Rijswijk, vermoed ik niet heel veel historie achter deze wijk.

Groetjes,

Carl
Dinx zei…
@Carl:
Precies, zo was mijn overweging ook.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol