Doorgaan naar hoofdcontent

Over Adolf Hitler en zijn honderden straatnamen

"Als we straten noemen naar Jan Pieterszoon Coen kunnen we net zo goed ook straten naar Adolf Hitler noemen!" Die opmerking zie ik nog wel eens voorbijkomen in discussies over straatnamen. Onzin natuurlijk om Coen met Hitler te vergelijken, maar wel een mooie aanleiding om eens wat te vertellen over Hitler en straatnamen. Er zijn namelijk in het verleden behoorlijk wat straten naar Hitler genoemd - ook in Nederland.

Adolf Hitler werd in 1933 rijkskanselier van Duitsland. In korte tijd vormde hij het land vervolgens om tot een totalitaire dictatuur onder een nationaalsocialistisch regime. Daarbij hoorde een enorme stroom aan propaganda en persoonsverheerlijking. In juli van dat jaar kwam het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken met een verordening dat in alle steden van het land een belangrijke straat of plein naar Hitler moest worden genoemd. In Hannover werd de BahnhofstraĂŸe hernoemd naar Adolf-Hitler-StraĂŸe, en datzelfde gebeurde in OsnabrĂ¼ck met de BramstraĂŸe, in Rostock met de KopernikusstraĂŸe, in SaarbrĂ¼cken en MĂ¼nster met de BahnhofstraĂŸe, in Kaiserslautern met de EisenbahnstraĂŸe, en zo nog op tientallen plaatsen. In tientallen andere steden werden pleinen hernoemd tot Adolf-Hitler-Platz. Dat gebeurde bijvoorbeeld met de Reichskanzlerplatz in Berlijn, de Friedrichsplatz in Bonn, de Luisenplatz in Darmstadt, de Friedensplatz in Oberhausen en de Rathausmarkt in Hamburg. Alleen in Duitsland werden er zo in korte tijd meer dan 250 straten en pleinen naar Hitler genoemd. En dan hebben we het nog niet eens over de bruggen, stadions en begraafplaatsen.

Direct na het begin van de Tweede Wereldoorlog werden er ook in de bezette gebieden straten naar Hitler genoemd. In de stad Luxemburg werd in 1940 bijvoorbeeld de Avenue de la LibertĂ© omgedoopt tot Adolf-HitlerstraĂŸe. In Mulhouse (in Frankrijk) gebeurde datzelfde met de Rue du Sauvage, in Riga met de BrÄ«vÄ«bas Iela, in Wenen met de Rathausplatz en in Bratislava met de Masarykovo nĂ¡mesti. Ook in Polen, Litouwen, TsjechiĂ«, Rusland en ItaliĂ« werden straten naar Hitler genoemd, en er kwam zelfs een Adolf Hitler Street in een Duitse buurt in New York. Ik ken Ă©Ă©n voorbeeld van een straat in Nederland die naar Hitler werd genoemd: in Valkenburg (in Limburg) werd de Kloosterweg omgedoopt in de Adolf Hitler-Allee. Het was de weg die leidde naar de de SS-Reichsschule.

Na de Tweede Wereldoorlog werden al die benoemingen als de wiedeweerga weer ongedaan gemaakt. Veel van de StraĂŸen en Plätze kregen hun oorspronkelijke naam weer terug, en dat gebeurde ook met de Kloosterweg in Valkenburg. In sommige gevallen koos men ervoor om een nieuwe naam te kiezen. In Bratislava kreeg de Hitler-straat niet oude naam terug maar koos men ervoor om het plein te noemen naar de datum van de bevrijding: NĂ¡mestie 4 AprĂ­la. En in Keulen kreeg het Hitler-plein niet weer de naam Platz der Republik, maar noemde men het Deutscher Platz. Van die honderden Hitler-straten en pleinen is er niet eentje overgebleven.

Toch is er nog Ă©Ă©n plekje in de wereld waar ze straten hebben met Hitler in de naam. In het Amerikaanse plaatsje Circleville (in de staat Ohio) hebben ze een Hitler Road #1, een Hitler Road #2 en ook nog een Huber-Hitler Road. Deze straten hebben echter helemaal niks met Adolf Hitler te maken. De straten zijn genoemd naar nazaten van George Hitler, die al aan het eind van de achttiende eeuw naar Circleville verhuisde en daar een succesvol boerenbedrijf had. Hij noemde een van zijn zoons George Washington Hitler, en die noemde op zijn beurt een van zijn zoons Gay Hitler. Ze zijn helemaal geen familie van Adolf en huidige Hitlers vinden het eigenlijk wel mooi dat hun voorouders hier vernoemd zijn.

Bron afbeelding: Wikimedia, CC BY-SA 4.0








Reacties

Via Twitter zei…
In Den Haag heeft de anti-semitische NSNAP in november 1940 een verzoek bij het gemeentebestuur van #DenHaag ingediend om het Plein om te dopen in Adolf Hitlerplein. Het gemeentebestuur heeft van dit verzoek kennis genomen en - gelukkig - terzijde gelegd.
Stefan zei…
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kregen in Nederland ook veel straten die naar leden van het koningshuis waren genoemd een andere naam, omdat de Duitse bezetter niet zo van het koningshuis hield, maar die straten kregen toen de oorlog was afgenomen allemaal hun oude naam weer terug.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch Ă©Ă©n stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat Ă©Ă©n straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd...

Wat is in Nederland de langste straat met Ă©Ă©n naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste lĂ¡Ă¡n van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la...

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie. (Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.) Uiterste punten Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland. Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat. Locatie: 53.556485, 6.492520 Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland. Locatie: 53.180299, 7.227509 Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt ...

Wat zijn de meest populaire straatnamen van Nederland?

Pas vroeg iemand me naar welke personen in Nederland de meeste straatnamen zijn vernoemd. Mijn vermoeden werd bevestigd: dat zijn geen schilders of zeehelden, maar gewoon leden van het koningshuis. Dat bracht me tot de vraag: welke straatnamen komen eigenlijk het vaakst voor in Nederland? En hoe zit dat in andere landen? Dit is de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen: 1. Kerkstraat 2. Schoolstraat 3. Molenstraat 4. Dorpsstraat 5. Molenweg 6. Julianastraat 7. Parallelweg 8. Nieuwstraat 9. Wilhelminastraat 10. Sportlaan Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan . Wat zien we aan dit lijstje? Het zijn allemaal bijzonder traditionele straatnamen met een verwijzing naar een bekend gebouw (kerk, school, molen, station), een bestemming of functie (dorp, parallelweg, sport, industrie, markt), het koningshuis (Juliana, Wilhelmina, B...