Doorgaan naar hoofdcontent

Vriendschapsbanden en straatnamen - dat gaat dus lang niet altijd goed

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond de gewoonte om stedenbanden aan te gaan, partnersteden te kiezen en jumelages te sluiten. Het idee was dat dat een goede manier was om met andere culturen in contact te komen en zo nieuwe conflicten te voorkomen, maar het werd ook een uitgangspunt voor gerichte ontwikkelingshulp. Met de stedenbanden ontstond ook de vriendelijke gewoonte om straten naar de bevriende plaatsen te noemen - een beetje zoals goede vrienden die elkaars naam op de rug laten tatoeëren. Dat versterkt de band, maar het kan ook wel eens tot problemen leiden.

Er zijn in Nederland tientallen straatnamen die naar stedenbanden verwijzen. Uden heeft bijvoorbeeld een vriendschapsband met Lippstadt, en daar ligt aan het zuiden van het dorp de Lippstadtsingel. En de vriendschap is duideljk wederkerig, want 230 kilometer verderop ligt in Lippstadt de Udener Straße. Lopik heeft stedenbanden met Grebenstein, Lezoux en Sarsina. Daar vind je dus de Laan van Grebenstein, de Laan van Lezoux en de Laan van Sarsina. Het bijzondere is dat dit een hechte vriendengroep is met vier bevriende gemeenten. In Grebenstein vind je dus de Lopiker Straße, de Sarsinaer Straße en de Lezouxer Straße. In Lezoux hebben ze de Rue de Grebenstein, de Rue de Sarsina en de Square Lopik. En in Sarsina hebben ze een Via Lopik en een Via Lezoux; ik weet niet waarom maar er is daar geen straat naar Grebenstein genoemd.

Het doet een beetje denken aan het uitnodigen van vrienden voor een feest: welke mogen wel komen en welke niet? Alkmaar heeft bijvoorbeeld stedenbanden met Bath, Darmstadt, Troyes, Tata, Bergama en Uitenhage. In het noorden van de stad liggen een Laan van Bath, Laan van Troyes, Laan van Darmstad en Laan van Tata. De plaatsen Bergama en Uitenhage kwamen later bij de vriendengroep en toen waren er waarschijnlijk geen straten meer over; die twee zijn dus niet vernoemd in Alkmaar. In Darmstadt hebben ze trouwens ook weer een Alkmaarstraße en er is een Rue d’Alkmaar in Troyes, maar in Bath heb ik geen verwijzing naar Alkmaar kunnen vinden. Zouden ze daar anders denken over de vriendschap?

Uden, Lopik en Alkmaar hebben het nog aardig getroffen met de namen van hun vrienden. Maar met vrienden in verre, vreemde landen heb je natuurlijk kans dat ze exotische namen hebben die zich niet echt lenen voor een straatnaam. Naarden heeft bijvoorbeeld een stedenband met Uherský Brod, omdat de beroemde pedagoog Comenius die in Naarden begraven is uit de buurt van Uherský Brod kwam. De stad in Tsjechië heeft sinds 2013 een Naardenská (Naarderstraat), en dus kon men in Naarden eigenlijk niet anders dan een straat naar Uherský Brod te noemen. Maar een Uherský Brodstraat is natuurlijk niet zo makkelijk in de communicatie. Men koos ervoor om aan de binnentuin achter het Comenius Museum de naam Uherský Brod Hof te geven. Hopelijk hebben de Tsjechen niet door dat dit geen officiële straatnaam is...

De fusiegemeente Leidschendam-Voorburg heeft drie vrienden: Voorburg was voor de fusie al bevriend met Hranice en Temecula, en Leidschendam was al bevriend met Konstancin-Jeziorna. In Voorburg liggen het Hraniceplein en het Temeculaplein. Dat zijn niet de meest eenvoudige namen om uit te spreken. Je kunt je voorstellen dat het wel eens fout zou kunnen gaan als iemand in geval van nood de politie of de brandweer naar het Temeculaplein moet sturen... "Temacalu, Tamacula, ehhh Tarantula!" Maar daar heeft men rekening mee gehouden, want aan het plein zitten maar twee adressen: op Temeculaplein 1 zit het politiebureau en op Temeculaplein 2 de brandweerkazerne. Dat kun dus haast niet fout gaan. Aan het Hraniceplein zitten helemaal geen adressen. Bij het Stadskantoor in Leidschendam is het straatje langs het parkeerterrein Konstancin-Jeziorna pad genoemd, maar ook daar liggen geen adressen aan.

In Nijmegen liggen nabij de Vriendschapslaan straten die Pskovlaan, Masayalaan en Albanystraat heten, en iets verderop ligt ook nog het Gaziantepplein. Stuk voor stuk genoemd naar bevriende steden. Er is echter geen straat genoemd naar Higashimatsuyama waar Nijmegen sinds 1996 een band mee heeft. Het kan natuurlijk zijn dat men net als in Alkmaar even geen straten in de buurt meer vrij had, maar ik vermoed eigenlijk dat men de naam van de stad gewoon te ingewikkeld vond voor een straatnaam. Er was trouwens ook een Nijmegenstraat in Gaziantep, maar na de diplomatieke rel begin 2017 besloot de gemeenteraad van Gaziantep om die straat om te dopen tot Vrijheidsstraat "als reactie op het fascistische handelen van de Nederlandse regering". De vriendschap was blijkbaar niet bestand tegen een ruzie.

Het is niet altijd de spelling die een naam van een stad minder geschikt maakt voor een straatnaam. De gemeente Smallingerland heeft vriendschapsbanden met Kiryat Ono en Gobabis. De lastige spelling van die eerste naam was blijkbaar geen bezwaar, want in het centrum van Drachten ligt al geruime tijd het Kiryat-Onoplein. In 2011 ontstond bij de herontwikkeling van het nabijgelegen Raadhuisplein een nieuwe straat en het leek de gemeente een goed idee om die naar Gobabis te noemen. De omwonenden maakten echter bezwaar tegen die naam. Niet omdat die te ingewikkeld zou zijn, maar vanwege de betekenis van die naam. Gobabis betekent 'plaats waar olifanten drinken' maar daarnaast ook 'plaats waar mensen ruzie maken', en dat vond men niet zo'n fijne betekenis.  Zo werd die naam bijna een 'nomen est omen'. Uiteindelijk koos men voor een heel andere naam die niks met de vriendschapsbanden te maken had: De Marke.

Het dorp met de langste naam van Europa ligt in Wales: Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch. Het dorp heeft geen stedenbanden met plaatsen in Nederland, maar wel met een plaats in Frankrijk die een naam heeft van slechts één letter: Y. Ik heb het even gezocht maar volgens mij hebben deze twee geen straten naar elkaar genoemd.





Reacties

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol