Doorgaan naar hoofdcontent

Betje Wolff en Aagje Deken - straatnamen voor een onafscheidelijk duo

Sommige duo's zijn zo onafscheidelijk dat het moeilijk is om je de ene helft van het duo voor de stellen zonder de ander erbij te zien. Heb je ooit Peppi gezien zonder Kokki? En wat is Bassie zonder Adriaan? Over die laatste twee zingen ze niet voor niks: "zie je Bassie gaan, dan komt Adriaan eraan". Die twee gaan namelijk nooit bij elkaar uit de buurt. Als er ergens straten naar zo'n duo worden genoemd, zullen die straten toch ook wel bij elkaar in de buurt liggen?

Er zijn in Nederland geen straten genoemd naar Peppi en Kokki of naar Bassie en Adriaan. Maar er zijn wel tientallen plaatsen waar straten zijn genoemd naar een ander bekend duo van wat langer geleden: het schrijversduo Betje Wolff en Aagje Deken. Betje Wolff werd geboren in 1738 en Aagje Deken een paar jaar later in 1741. Betje trouwde in 1759 met de predikant en schrijver Adriaan Wolff, die ruim dertig jaar ouder was. Na zijn overlijden in 1777 ging Betje samenwonen met Aagje, die ze net een jaar daarvoor voor het eerst had ontmoet. Ze woonden eerst samen in De Rijp, maar daarna ook nog in Beverwijk, in Frankrijk en in Den Haag. Ze hadden allebei al werken geschreven voordat ze samen gingen wonen, maar ze zijn het bekendste door de werken die ze samen schreven. Hun bekendste werk is de briefroman 'Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart' uit 1782. Aagje Wolff en Betje Deken zouden bij elkaar blijven tot hun dood in 1804, en zelfs toen weken ze niet ver van elkaar: ze overleden negen dagen na elkaar.

Er zijn in Nederland 43 plaatsen waar straten naar Betje en Aagje zijn genoemd. Bijna altijd is dat in een wijk waar de straten naar beroemde Nederlandse schrijvers zijn genoemd, maar soms ook in een wijk waar alle straten speciaal naar vrouwen zijn genoemd. In Vlissingen - waar Betje Wolff is geboren - liggen een Betje Wolffplein en een Aagje Dekenstraat. In Goirle liggen een Betje Wolffpad en een Aagje Dekenpad, in Delft een Betje Wolfflaan en Aagje Dekenlaan, en in Heerhugowaard een Betje Wolfftuin en een Aagje Dekentuin. En zo hebben ze allebei een eigen straat in tientallen andere plaatsen van Amstelveen tot Almere, van Barneveld tot Bussum, van Groningen tot Gorinchem en van Zaandam tot Zwolle. Vaak liggen de twee straten dicht bij elkaar; ze liggen in elkaars verlengde, parallel aan elkaar of de een komt op de ander uit. In die plaatsen kun je - vrij naar Bassie en Adriaan - zingen: "zie je de Aagjestraat gaan, dan komt de Betjestraat eraan". In Den Haag - waar Aagje en Betje de laatste jaren van hun leven samen woonden - hebben ze een Aagje Dekenlaan en een Betje Wolffstraat, met daartussen drie voetbalvelden en een Sara Burgerhartweg. De naam van die weg is dan wel weer mooi toepasselijk genoemd naar hun beroemdste romanpersonage.

In drie plaatsen hebben ze zich er iets makkelijker vanaf gemaakt: daar hebben ze gewoon Ă©Ă©n straat naar Aagje en Betje samen genoemd. Zo hebben ze in Beverwijk - waar de dames samen woonden - een Wolff en Dekenstraat. In Driehuis hebben ze een Wolff en Dekenlaan en in Utrecht ligt een Wolff en Dekenplein. In die drie plaatsen zijn Aagje en Betje pas Ă©cht onafscheidelijk.

Er zijn echter ook plaatsen waar op wonderlijke wijze maar Ă©Ă©n van de twee vrouwen een straatnaam heeft gekregen. In Arnhem, Voorschoten en Zutphen moet Aagje het in haar eentje doen, zonder Betje. In Bilthoven en Hilversum is het juist andersom; daar is Betje alleen. Waarom zou je bij zo'n onafscheidelijk duo voor Ă©Ă©n van de twee kiezen? In Hilversum is dat in ieder geval geen bewuste keuze geweest. In 1951 werd daar de Betje Wolfflaan aangelegd. Het was de bedoeling dat in het verlengde een Aagje Dekenlaan zou komen te liggen, maar dat bouwplan is simpelweg nooit doorgegaan.

De namen van Betje Wolff en Aagje Deken zijn zĂ³ aan elkaar verbonden, dat het makkelijk is om hun namen te verwarren. Is het je opgevallen dat ik hierboven een keer hun voornamen heb verwisseld en "Aagje Wolff en Betje Deken" heb geschreven? Ik had het stiekem wel leuk gevonden als er ergens een plaats was geweest waar ze dat met de straatnamen hadden gedaan: een Aagje Wolffstraat en Betje Dekenstraat. Ik ben benieuwd of veel mensen dat zouden merken.

Reacties

Anoniem zei…
In Amsterdam hebben ze chique voornamen: Elisabeth Wolffstraat en Agatha Dekenstraat.
Dinx zei…
@Anoniem: Inderdaad. In Gouda hebben ze deze twee chique straatnamen ook. In Leeuwarden hebben ze de chique Elisabeth Wolffstraat, maar daarnaast gewoon de Aagje Dekenstraat.
Bert zei…
Peppi en Okki?
Betje Wolflaan in Hilversum? Daar moet nog een f bij.

Groet,
Bert
Dinx zei…
Dank voor je oplettendheid Bert. Ik heb het aangepast, maar dat had je volgens mij al gezien.
John zei…
In Schijndel hebben we ook een Aagje Dekenstraat en een Betje Wolffstraat. Ik heb nooit geweten wie dat waren.
Dinx zei…
@John: Schijndel is een van de 43 plaatsen waar ik het over had. Voor de liefhebbers, dit is de hele lijst met plaatsen waar straten naar Aagje en/of Betje zijn genoemd: Alkmaar, Almere, Amstelveen, Amsterdam, Arnhem, Barneveld, Beverwijk, Bilthoven, Bussum, Culemborg, Delft, Dordrecht, Driehuis, Goirle, Gorinchem, Gouda, Groningen, Haarlem, Harderwijk, Heerhugowaard, Hilversum, Hoofddorp, Hoorn, Leeuwarden, Leiden, Lisse, Middenbeemster, Papendrecht, Pijnacker, Rotterdam, Schijndel, 's-Gravenhage, Soest, Sommelsdijk, Spijkenisse, Terneuzen, Utrecht, Veenendaal, Vlissingen, Voorschoten, Zaandam, Zutphen en Zwolle.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch Ă©Ă©n stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat Ă©Ă©n straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd...

Wat is in Nederland de langste straat met Ă©Ă©n naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste lĂ¡Ă¡n van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la...

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie. (Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.) Uiterste punten Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland. Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat. Locatie: 53.556485, 6.492520 Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland. Locatie: 53.180299, 7.227509 Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt ...

Wat zijn de meest populaire straatnamen van Nederland?

Pas vroeg iemand me naar welke personen in Nederland de meeste straatnamen zijn vernoemd. Mijn vermoeden werd bevestigd: dat zijn geen schilders of zeehelden, maar gewoon leden van het koningshuis. Dat bracht me tot de vraag: welke straatnamen komen eigenlijk het vaakst voor in Nederland? En hoe zit dat in andere landen? Dit is de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen: 1. Kerkstraat 2. Schoolstraat 3. Molenstraat 4. Dorpsstraat 5. Molenweg 6. Julianastraat 7. Parallelweg 8. Nieuwstraat 9. Wilhelminastraat 10. Sportlaan Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan . Wat zien we aan dit lijstje? Het zijn allemaal bijzonder traditionele straatnamen met een verwijzing naar een bekend gebouw (kerk, school, molen, station), een bestemming of functie (dorp, parallelweg, sport, industrie, markt), het koningshuis (Juliana, Wilhelmina, B...