Doorgaan naar hoofdcontent

Betje Wolff en Aagje Deken - straatnamen voor een onafscheidelijk duo

Sommige duo's zijn zo onafscheidelijk dat het moeilijk is om je de ene helft van het duo voor de stellen zonder de ander erbij te zien. Heb je ooit Peppi gezien zonder Kokki? En wat is Bassie zonder Adriaan? Over die laatste twee zingen ze niet voor niks: "zie je Bassie gaan, dan komt Adriaan eraan". Die twee gaan namelijk nooit bij elkaar uit de buurt. Als er ergens straten naar zo'n duo worden genoemd, zullen die straten toch ook wel bij elkaar in de buurt liggen?

Er zijn in Nederland geen straten genoemd naar Peppi en Kokki of naar Bassie en Adriaan. Maar er zijn wel tientallen plaatsen waar straten zijn genoemd naar een ander bekend duo van wat langer geleden: het schrijversduo Betje Wolff en Aagje Deken. Betje Wolff werd geboren in 1738 en Aagje Deken een paar jaar later in 1741. Betje trouwde in 1759 met de predikant en schrijver Adriaan Wolff, die ruim dertig jaar ouder was. Na zijn overlijden in 1777 ging Betje samenwonen met Aagje, die ze net een jaar daarvoor voor het eerst had ontmoet. Ze woonden eerst samen in De Rijp, maar daarna ook nog in Beverwijk, in Frankrijk en in Den Haag. Ze hadden allebei al werken geschreven voordat ze samen gingen wonen, maar ze zijn het bekendste door de werken die ze samen schreven. Hun bekendste werk is de briefroman 'Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart' uit 1782. Aagje Wolff en Betje Deken zouden bij elkaar blijven tot hun dood in 1804, en zelfs toen weken ze niet ver van elkaar: ze overleden negen dagen na elkaar.

Er zijn in Nederland 43 plaatsen waar straten naar Betje en Aagje zijn genoemd. Bijna altijd is dat in een wijk waar de straten naar beroemde Nederlandse schrijvers zijn genoemd, maar soms ook in een wijk waar alle straten speciaal naar vrouwen zijn genoemd. In Vlissingen - waar Betje Wolff is geboren - liggen een Betje Wolffplein en een Aagje Dekenstraat. In Goirle liggen een Betje Wolffpad en een Aagje Dekenpad, in Delft een Betje Wolfflaan en Aagje Dekenlaan, en in Heerhugowaard een Betje Wolfftuin en een Aagje Dekentuin. En zo hebben ze allebei een eigen straat in tientallen andere plaatsen van Amstelveen tot Almere, van Barneveld tot Bussum, van Groningen tot Gorinchem en van Zaandam tot Zwolle. Vaak liggen de twee straten dicht bij elkaar; ze liggen in elkaars verlengde, parallel aan elkaar of de een komt op de ander uit. In die plaatsen kun je - vrij naar Bassie en Adriaan - zingen: "zie je de Aagjestraat gaan, dan komt de Betjestraat eraan". In Den Haag - waar Aagje en Betje de laatste jaren van hun leven samen woonden - hebben ze een Aagje Dekenlaan en een Betje Wolffstraat, met daartussen drie voetbalvelden en een Sara Burgerhartweg. De naam van die weg is dan wel weer mooi toepasselijk genoemd naar hun beroemdste romanpersonage.

In drie plaatsen hebben ze zich er iets makkelijker vanaf gemaakt: daar hebben ze gewoon één straat naar Aagje en Betje samen genoemd. Zo hebben ze in Beverwijk - waar de dames samen woonden - een Wolff en Dekenstraat. In Driehuis hebben ze een Wolff en Dekenlaan en in Utrecht ligt een Wolff en Dekenplein. In die drie plaatsen zijn Aagje en Betje pas écht onafscheidelijk.

Er zijn echter ook plaatsen waar op wonderlijke wijze maar één van de twee vrouwen een straatnaam heeft gekregen. In Arnhem, Voorschoten en Zutphen moet Aagje het in haar eentje doen, zonder Betje. In Bilthoven en Hilversum is het juist andersom; daar is Betje alleen. Waarom zou je bij zo'n onafscheidelijk duo voor één van de twee kiezen? In Hilversum is dat in ieder geval geen bewuste keuze geweest. In 1951 werd daar de Betje Wolfflaan aangelegd. Het was de bedoeling dat in het verlengde een Aagje Dekenlaan zou komen te liggen, maar dat bouwplan is simpelweg nooit doorgegaan.

De namen van Betje Wolff en Aagje Deken zijn zó aan elkaar verbonden, dat het makkelijk is om hun namen te verwarren. Is het je opgevallen dat ik hierboven een keer hun voornamen heb verwisseld en "Aagje Wolff en Betje Deken" heb geschreven? Ik had het stiekem wel leuk gevonden als er ergens een plaats was geweest waar ze dat met de straatnamen hadden gedaan: een Aagje Wolffstraat en Betje Dekenstraat. Ik ben benieuwd of veel mensen dat zouden merken.

Reacties

Anoniem zei…
In Amsterdam hebben ze chique voornamen: Elisabeth Wolffstraat en Agatha Dekenstraat.
Dinx zei…
@Anoniem: Inderdaad. In Gouda hebben ze deze twee chique straatnamen ook. In Leeuwarden hebben ze de chique Elisabeth Wolffstraat, maar daarnaast gewoon de Aagje Dekenstraat.
Bert zei…
Peppi en Okki?
Betje Wolflaan in Hilversum? Daar moet nog een f bij.

Groet,
Bert
Dinx zei…
Dank voor je oplettendheid Bert. Ik heb het aangepast, maar dat had je volgens mij al gezien.
John zei…
In Schijndel hebben we ook een Aagje Dekenstraat en een Betje Wolffstraat. Ik heb nooit geweten wie dat waren.
Dinx zei…
@John: Schijndel is een van de 43 plaatsen waar ik het over had. Voor de liefhebbers, dit is de hele lijst met plaatsen waar straten naar Aagje en/of Betje zijn genoemd: Alkmaar, Almere, Amstelveen, Amsterdam, Arnhem, Barneveld, Beverwijk, Bilthoven, Bussum, Culemborg, Delft, Dordrecht, Driehuis, Goirle, Gorinchem, Gouda, Groningen, Haarlem, Harderwijk, Heerhugowaard, Hilversum, Hoofddorp, Hoorn, Leeuwarden, Leiden, Lisse, Middenbeemster, Papendrecht, Pijnacker, Rotterdam, Schijndel, 's-Gravenhage, Soest, Sommelsdijk, Spijkenisse, Terneuzen, Utrecht, Veenendaal, Vlissingen, Voorschoten, Zaandam, Zutphen en Zwolle.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol