Doorgaan naar hoofdcontent

Oranje boven, oranje boven... maar spant oranje ook de kroon in straatnamenland?

In Nederland zijn er circa 350 straten naar oranje genoemd. Of dat naar 'oranje' (de kleur) of 'Oranje' (het koningshuis) is, is niet overal gemakkelijk te achterhalen. Maar bij de meeste Oranjestraten ligt minimaal Ă©Ă©n koninklijke tweede straat in de buurt, en regelmatig ligt er ook een hele Oranjebuurt omheen. Bij mijn telling heb ik alleen gekeken naar echte 'oranje straten' zoals de Oranjelaan, de Oranjesingel, het Oranjeplein en de Oranjestraat. Straten die indirect naar de kleur zijn genoemd - zoals de Oranjebuitensingel, de Oranjepolderhof, de Oranjerivierstraat en de Oranje-Nassaustraat - tellen dus even niet meer. Drie-hon-derd-vijf-tig oranje-straten! Spant oranje daarmee de kroon?

Sommige plaatsen hebben hele buurten of wijken met straten die de namen van kleuren hebben. In Zoetermeer hebben ze bijvoorbeeld een Blauw-roodlaan, een Groen-blauwlaan en heel veel straten die simpelweg een kleurenaam als Indigoblauw of Marineblauw hebben. Maar die tellen ook allemaal niet mee. Ik heb alleen gekeken naar de straten die Ă©Ă©n kleur als voorvoegsel hebben en een standaard aanduiding voor een straat als achtervoegsel. (Ze hebben in Zoetermeer trouwens ook een Oranjelaan. Die ligt niet in de kleurenbuurt maar ergens anders, in het verlengde van de Willem de Zwijgerlaan.)

Terug naar de kleurenstraten. Wat voor kleuren hebben we allemaal? Ik heb maar 18 rode straatnamen kunnen vinden. Mijn rode route voerde langs de Rode Singel in Oentsjerk, de Rodestraat in Venlo, Rodeweg in Assen, het Roodpad in Vrouwenparochie en de Roodweg in Epen. De blauwe route voerde me langs 22 plaatsen, met bijvoorbeeld de Blauwe Hof in Wijchen, de Blauweweg in Hezingen, de Blauwloop in Loon op Zand en de Blauwstraat in Oploo. Ik had ook graag een gele en een paarse route willen maken, maar ik heb voor beide routes nog niet Ă©Ă©n straatnaam kunnen vinden. Voor de gele route had ik nog kunnen kiezen voor de Geelgors, de Gele Lis en de Gele Rijders... maar die voldoen niet aan de strenge voorwaarden.

Zwart-wit
Sommige mensen vinden zwart en wit geen kleuren, maar ik heb toch ook gewoon een zwarte en een witte route gemaakt. De witte route voert langs 32 straten met namen zoals de Witte Singel in Leiden, de Wittelaan in Baarn en de Witteweg in o.a Aalsmeer, Gulpen, Plasmolen en Volkel. We hebben in Nederland ook 67 straten die naar Witte de With zijn genoemd. Witte Corneliszoon de With was in de zeventiende eeuw een Nederlandse vlootvoogd. Hij had als bijnaam 'Dubbelwit'. Voor sommigen zijn die 'dubbelwitte' straatnamen de ultieme 'witte straten', maar ze tellen helaas niet mee.

De zwarte route is een flink stuk langer. Er zijn in Nederland namelijk ruim honderd 'zwarte straten'. Alleen van de Zwarteweg komen er al 76 voor. Maar de route leidt ons ook langs Zwartepaden (en Zwarte Paden), Zwartelaantjes en de Zwartesteeg in Bennekom. Voor de populariteit van de kleur zwart in straatnamen is een eenvoudige verklaring. Vroeger waren veel paden en wegen zwart omdat ze met sintels (de resten van verbrande steenkool) waren verhard. Je kunt je voorstellen dat dat zwarte paden, wegen en lanen opleverde. En ook veel troep.

Idyllisch groen
Van alle kleuren is groen het populairste. Van die 'groene straten' hebben we er in Nederland bijna vierhonderd. Zo komt alleen de Groeneweg al meer dan honderd keer voor, de Groenstraat vijftig keer en hebben we ook nog bijna veertig keer een Groenestraat (met een e ertussen). En verder kom je op de groene route bijvoorbeeld nog langs het Groenelaantje in Alkmaar, de Groene Steeg in Mastenbroek, de Groenedijk in Sneek en de Groenedwarsweg in Apeldoorn. Dat groen zo populair is, is eenvoudig te verklaren. Vaak gaat het hier ook om oude namen die vroeger letterlijk groen waren, en die in de volksmond daarom 'de groene straat' of 'het groene paadje' werden genoemd. De Groenstraat in Tilburg heette bijvoorbeeld in 1418 ook al zo. Die groene straten waren zo groen doordat helemaal omgeven waren door bomen en struiken, of doordat ze - op het karrenspoor na - helemaal met gras begroeid waren. Er zijn overigens ook wel moderne straten die een naam met 'groen' hebben gekregen; dat is dan gewoon omdat het dan klinkt of de straat midden in het groen ligt. En groen verkoopt nou eenmaal goed.

Groen wint dus. Maar op deze kroningsdag is het toch gewoon even Oranje boven!

Reacties

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch Ă©Ă©n stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat Ă©Ă©n straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd...

Wat is in Nederland de langste straat met Ă©Ă©n naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste lĂ¡Ă¡n van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la...

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie. (Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.) Uiterste punten Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland. Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat. Locatie: 53.556485, 6.492520 Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland. Locatie: 53.180299, 7.227509 Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt ...

Wat zijn de meest populaire straatnamen van Nederland?

Pas vroeg iemand me naar welke personen in Nederland de meeste straatnamen zijn vernoemd. Mijn vermoeden werd bevestigd: dat zijn geen schilders of zeehelden, maar gewoon leden van het koningshuis. Dat bracht me tot de vraag: welke straatnamen komen eigenlijk het vaakst voor in Nederland? En hoe zit dat in andere landen? Dit is de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen: 1. Kerkstraat 2. Schoolstraat 3. Molenstraat 4. Dorpsstraat 5. Molenweg 6. Julianastraat 7. Parallelweg 8. Nieuwstraat 9. Wilhelminastraat 10. Sportlaan Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan . Wat zien we aan dit lijstje? Het zijn allemaal bijzonder traditionele straatnamen met een verwijzing naar een bekend gebouw (kerk, school, molen, station), een bestemming of functie (dorp, parallelweg, sport, industrie, markt), het koningshuis (Juliana, Wilhelmina, B...