In Nederland zijn er circa 350 straten naar oranje genoemd. Of dat naar 'oranje' (de kleur) of 'Oranje' (het koningshuis) is, is niet overal gemakkelijk te achterhalen. Maar bij de meeste Oranjestraten ligt minimaal Ă©Ă©n koninklijke tweede straat in de buurt, en regelmatig ligt er ook een hele Oranjebuurt omheen. Bij mijn telling heb ik alleen gekeken naar echte 'oranje straten' zoals de Oranjelaan, de Oranjesingel, het Oranjeplein en de Oranjestraat. Straten die indirect naar de kleur zijn genoemd - zoals de Oranjebuitensingel, de Oranjepolderhof, de Oranjerivierstraat en de Oranje-Nassaustraat - tellen dus even niet meer. Drie-hon-derd-vijf-tig oranje-straten! Spant oranje daarmee de kroon?
Sommige plaatsen hebben hele buurten of wijken met straten die de namen van kleuren hebben. In Zoetermeer hebben ze bijvoorbeeld een Blauw-roodlaan, een Groen-blauwlaan en heel veel straten die simpelweg een kleurenaam als Indigoblauw of Marineblauw hebben. Maar die tellen ook allemaal niet mee. Ik heb alleen gekeken naar de straten die Ă©Ă©n kleur als voorvoegsel hebben en een standaard aanduiding voor een straat als achtervoegsel. (Ze hebben in Zoetermeer trouwens ook een Oranjelaan. Die ligt niet in de kleurenbuurt maar ergens anders, in het verlengde van de Willem de Zwijgerlaan.)
Terug naar de kleurenstraten. Wat voor kleuren hebben we allemaal? Ik heb maar 18 rode straatnamen kunnen vinden. Mijn rode route voerde langs de Rode Singel in Oentsjerk, de Rodestraat in Venlo, Rodeweg in Assen, het Roodpad in Vrouwenparochie en de Roodweg in Epen. De blauwe route voerde me langs 22 plaatsen, met bijvoorbeeld de Blauwe Hof in Wijchen, de Blauweweg in Hezingen, de Blauwloop in Loon op Zand en de Blauwstraat in Oploo. Ik had ook graag een gele en een paarse route willen maken, maar ik heb voor beide routes nog niet Ă©Ă©n straatnaam kunnen vinden. Voor de gele route had ik nog kunnen kiezen voor de Geelgors, de Gele Lis en de Gele Rijders... maar die voldoen niet aan de strenge voorwaarden.
Zwart-wit
Sommige mensen vinden zwart en wit geen kleuren, maar ik heb toch ook gewoon een zwarte en een witte route gemaakt. De witte route voert langs 32 straten met namen zoals de Witte Singel in Leiden, de Wittelaan in Baarn en de Witteweg in o.a Aalsmeer, Gulpen, Plasmolen en Volkel. We hebben in Nederland ook 67 straten die naar Witte de With zijn genoemd. Witte Corneliszoon de With was in de zeventiende eeuw een Nederlandse vlootvoogd. Hij had als bijnaam 'Dubbelwit'. Voor sommigen zijn die 'dubbelwitte' straatnamen de ultieme 'witte straten', maar ze tellen helaas niet mee.
De zwarte route is een flink stuk langer. Er zijn in Nederland namelijk ruim honderd 'zwarte straten'. Alleen van de Zwarteweg komen er al 76 voor. Maar de route leidt ons ook langs Zwartepaden (en Zwarte Paden), Zwartelaantjes en de Zwartesteeg in Bennekom. Voor de populariteit van de kleur zwart in straatnamen is een eenvoudige verklaring. Vroeger waren veel paden en wegen zwart omdat ze met sintels (de resten van verbrande steenkool) waren verhard. Je kunt je voorstellen dat dat zwarte paden, wegen en lanen opleverde. En ook veel troep.
Idyllisch groen
Van alle kleuren is groen het populairste. Van die 'groene straten' hebben we er in Nederland bijna vierhonderd. Zo komt alleen de Groeneweg al meer dan honderd keer voor, de Groenstraat vijftig keer en hebben we ook nog bijna veertig keer een Groenestraat (met een e ertussen). En verder kom je op de groene route bijvoorbeeld nog langs het Groenelaantje in Alkmaar, de Groene Steeg in Mastenbroek, de Groenedijk in Sneek en de Groenedwarsweg in Apeldoorn. Dat groen zo populair is, is eenvoudig te verklaren. Vaak gaat het hier ook om oude namen die vroeger letterlijk groen waren, en die in de volksmond daarom 'de groene straat' of 'het groene paadje' werden genoemd. De Groenstraat in Tilburg heette bijvoorbeeld in 1418 ook al zo. Die groene straten waren zo groen doordat helemaal omgeven waren door bomen en struiken, of doordat ze - op het karrenspoor na - helemaal met gras begroeid waren. Er zijn overigens ook wel moderne straten die een naam met 'groen' hebben gekregen; dat is dan gewoon omdat het dan klinkt of de straat midden in het groen ligt. En groen verkoopt nou eenmaal goed.
Groen wint dus. Maar op deze kroningsdag is het toch gewoon even Oranje boven!
Sommige plaatsen hebben hele buurten of wijken met straten die de namen van kleuren hebben. In Zoetermeer hebben ze bijvoorbeeld een Blauw-roodlaan, een Groen-blauwlaan en heel veel straten die simpelweg een kleurenaam als Indigoblauw of Marineblauw hebben. Maar die tellen ook allemaal niet mee. Ik heb alleen gekeken naar de straten die Ă©Ă©n kleur als voorvoegsel hebben en een standaard aanduiding voor een straat als achtervoegsel. (Ze hebben in Zoetermeer trouwens ook een Oranjelaan. Die ligt niet in de kleurenbuurt maar ergens anders, in het verlengde van de Willem de Zwijgerlaan.)
Terug naar de kleurenstraten. Wat voor kleuren hebben we allemaal? Ik heb maar 18 rode straatnamen kunnen vinden. Mijn rode route voerde langs de Rode Singel in Oentsjerk, de Rodestraat in Venlo, Rodeweg in Assen, het Roodpad in Vrouwenparochie en de Roodweg in Epen. De blauwe route voerde me langs 22 plaatsen, met bijvoorbeeld de Blauwe Hof in Wijchen, de Blauweweg in Hezingen, de Blauwloop in Loon op Zand en de Blauwstraat in Oploo. Ik had ook graag een gele en een paarse route willen maken, maar ik heb voor beide routes nog niet Ă©Ă©n straatnaam kunnen vinden. Voor de gele route had ik nog kunnen kiezen voor de Geelgors, de Gele Lis en de Gele Rijders... maar die voldoen niet aan de strenge voorwaarden.
Zwart-wit
Sommige mensen vinden zwart en wit geen kleuren, maar ik heb toch ook gewoon een zwarte en een witte route gemaakt. De witte route voert langs 32 straten met namen zoals de Witte Singel in Leiden, de Wittelaan in Baarn en de Witteweg in o.a Aalsmeer, Gulpen, Plasmolen en Volkel. We hebben in Nederland ook 67 straten die naar Witte de With zijn genoemd. Witte Corneliszoon de With was in de zeventiende eeuw een Nederlandse vlootvoogd. Hij had als bijnaam 'Dubbelwit'. Voor sommigen zijn die 'dubbelwitte' straatnamen de ultieme 'witte straten', maar ze tellen helaas niet mee.
De zwarte route is een flink stuk langer. Er zijn in Nederland namelijk ruim honderd 'zwarte straten'. Alleen van de Zwarteweg komen er al 76 voor. Maar de route leidt ons ook langs Zwartepaden (en Zwarte Paden), Zwartelaantjes en de Zwartesteeg in Bennekom. Voor de populariteit van de kleur zwart in straatnamen is een eenvoudige verklaring. Vroeger waren veel paden en wegen zwart omdat ze met sintels (de resten van verbrande steenkool) waren verhard. Je kunt je voorstellen dat dat zwarte paden, wegen en lanen opleverde. En ook veel troep.
Idyllisch groen
Van alle kleuren is groen het populairste. Van die 'groene straten' hebben we er in Nederland bijna vierhonderd. Zo komt alleen de Groeneweg al meer dan honderd keer voor, de Groenstraat vijftig keer en hebben we ook nog bijna veertig keer een Groenestraat (met een e ertussen). En verder kom je op de groene route bijvoorbeeld nog langs het Groenelaantje in Alkmaar, de Groene Steeg in Mastenbroek, de Groenedijk in Sneek en de Groenedwarsweg in Apeldoorn. Dat groen zo populair is, is eenvoudig te verklaren. Vaak gaat het hier ook om oude namen die vroeger letterlijk groen waren, en die in de volksmond daarom 'de groene straat' of 'het groene paadje' werden genoemd. De Groenstraat in Tilburg heette bijvoorbeeld in 1418 ook al zo. Die groene straten waren zo groen doordat helemaal omgeven waren door bomen en struiken, of doordat ze - op het karrenspoor na - helemaal met gras begroeid waren. Er zijn overigens ook wel moderne straten die een naam met 'groen' hebben gekregen; dat is dan gewoon omdat het dan klinkt of de straat midden in het groen ligt. En groen verkoopt nou eenmaal goed.
Groen wint dus. Maar op deze kroningsdag is het toch gewoon even Oranje boven!
Reacties