Doorgaan naar hoofdcontent

Posts

De straatnamen van Johan de Witt - over de raadspensionaris en het rampjaar

Johan de Witt werd geboren in 1625; dat is dit jaar precies 400 jaar geleden. De Witt was een van de belangrijkste politici uit onze vaderlandse geschiedenis: als leider van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden stond hij aan de basis bij de vorming van ons land. Dan zullen er vast ook heel veel straten naar hem genoemd zijn, zou je denken. Maar op dat gebied blijft hij toch een beetje achter. Tijd voor een deductie. Eerst maar een geschiedenisles. In 1650 begon na het overlijden van Willem II van Oranje-Nassau het Eerste Stadhouderloze Tijdperk. Willem III werd acht dagen na het overlijden van zijn vader geboren, maar was nog veel te jong om zijn vader op te volgen. Dat bood de staatsgezinde partij - die fel tegenstander was van het stadhouderlijk gezag van de Oranjes - de kans om hun ideaal van de Ware Vrijheid in de praktijk te brengen. Johan de Witt speelde daarbij een belangrijke rol, met zijn broer Cornelis als rechterhand. Johan de Witt was van 1653 tot 1672 raadspensiona...
Recente posts

Meer dan 100 jaar vrouwenstraatnamen in het nieuws - over een 'galanterie tegenover de vrouwen'

De laatste jaren is er in de media veel aandacht voor straatnamen die naar vrouwen zijn genoemd. Helemaal terecht, want vrouwen hebben nog een grote achterstand in straatnamenland. Journalisten van de Correspondent becijferden in 2018 dat van de ruim 2.000 straatnamen die in Amsterdam naar een persoon zijn genoemd slechts 12% de naam van een vrouw draagt . De laatste jaren is er in veel gemeentes opgeroepen om meer straten naar vrouwen te noemen en er komen daardoor inderdaad meer vrouwenstraatnamen bij. Je zou je af kunnen vragen waarom we dit niet eerder bedacht hebben met zijn allen. Maar het is niet voor het eerst dat er aandacht is voor dit onderwerp. Omdat ik nieuwsgierig was of er in het verleden al vaker aandacht is geweest voor vrouwenstraatnamen ben ik eens in de archieven gedoken. Ik heb in Delpher gespit naar oude krantenartikelen waarin geschreven wordt over straatnamen voor vrouwen en ik heb - heel ouderwets - met Google gezocht naar relevante artikelen. Vooral de laats...

De langste Kortestraat en de kortste Langestraat - over straten met maten

Af en toe vraag ik me ineens dingen af. Zo was ik nu ineens benieuwd wat de langste Langestraat van Nederland is en wat de kortste Kortestraat . En zou de langste Kortestraat misschien langer zijn dan de kortste Langestraat ? Van die dingen. Tijd voor een onderzoek. Eerst een korte verantwoording. Ik heb voor dit onderzoek alleen gekeken naar de lengte van straten die letterlijk Langestraat en Kortestraat heten. Dat zijn er respectievelijk 40 en 30; het lijstje met Langestraten is dus langer dan dat met Kortestraten . Er zijn in Nederland ook 47 Langstraten (zonder de -e- in het midden), maar die laat ik deze keer links liggen. Ook 'De Langestraat' in Alphen aan den Rijn (genoemd naar een oud-burgemeester) en 'de Kortestraat' in Gouda (genoemd naar een verzetsheld) doen niet mee.  En wat heeft dat onderzoek dan allemaal voor moois opgeleverd? Laat ik beginnen met het goede nieuws: de Langestraten zijn gemiddeld langer dan de Kortestraten . Een Langestraat is gemiddel...

Van Agt, Dragt, Egger, Dijkstra en Carter - over overledenen waar al een straat naar genoemd was

Veel Nederlandse gemeentes hanteren de regel dat er pas pas na iemands overlijden een straat naar vernoemd mag worden. Voor belangrijke personen en grote helden wordt er nog weleens een uitzondering op die regel gemaakt, maar de rest moet netjes wachten tot na zijn dood. Het is dus op zich wel bijzonder dat er dit jaar vijf mensen overleden zijn waar al ergens in Nederland een straat naar genoemd is. Het gaat om twee presidenten, een schaatsster, een ondergedoken meisje en een schrijfster: Op 4 februari 2024 overleed Hélène Petter-Egger. Ze was 10 jaar toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak en ontsnapte daar aan transport naar een concentratiekamp. Ze zat bijna een jaar ondergedoken in Vorstenbosch. In 1964 werd daar de Eggerlaan naar haar genoemd, met respect voor de familie waar ze ondergedoken zat en en de dorpsbewoners 'die wel wisten maar zwegen'. Op 5 februari 2024 overleed Dries van Agt. Hij was minister van Justitie en vervolgens van 1977 tot 1982 premier van Nederland. I...

De ene zeeheld is de andere niet - over de zeeheldenbuurten van Nederland

Zeehelden vormen samen met schrijvers, schilders en componisten een bijzondere populaire groep in straatnamenland. Populair in aantal met name, want de laatste jaren wordt er soms wat anders naar de heldendaden van weleer gekeken. Ondanks die discussie is 'zeehelden'  in Nederland nog steeds een van de meest gebruikte straatnaamthema's. Verspreid over het hele land kun je vele tientallen wijken en buurten vinden waar de straten naar oude zeehelden zijn genoemd. Welke van deze helden zijn het meest vernoemd? En welke namen mogen in een echte zeeheldenbuurt niet ontbreken? Tijd voor een onderzoek! Laat ik beginnen met een persoonlijke noot: ik heb mijn hele jeugd in zo'n zeeheldenbuurt gewoond. De straten waren er genoemd naar Cornelis Tromp, Michiel de Ruyter, Jan van Galen, Karel Doorman, Piet Hein en Jan van Speyk. Als kleine jongen zat ik al in de encyclopedie van mijn ouders op te zoeken wie Van Galen nou eigenlijk was. Voor mij zijn dit daardoor ook de namen die in ...

Kalix Berna, Palmpol en Han Stijkel - over de bijzondere namen van verzorgingsplaatsen

Langs de Nederlandse snelwegen liggen vele tientallen verzorgingsplaatsen met vaak bijzondere namen, zoals Hondsiep, Uilengoor, Swentibold en De Gagel. Meestal rijden we er gedachteloos aan voorbij, zonder te weten dat er achter die namen vaak een interessante geschiedenis schuilgaat. In mijn reeks artikelen voor Vemobin staat steeds de geschiedenis van één zo’n naam centraal. Eerst even kort iets over het woord verzorgingsplaats. Veel mensen hebben het gewoon over tankstations langs de snelweg, maar op die plekken zijn vaak ook winkels, restaurants, laadstations, parkeerterreinen en recreatiemogelijkheden. En dat alles bij elkaar heet dus officieel een verzorgingsplaats. Sterker nog: er zijn ook verzorgingsplaatsen zĂ³nder tankstation. Hendriksbos en Willemsbos Bij Nunspeet liggen de verzorgingsplaatsen Willemsbos en Hendriksbos aan weerszijden van de A28. De plaatsen zijn ruim opgezet en liggen midden tussen de uitgestrekte naaldbossen. De namen passen goed in deze bosrijke omgeving. ...

Dader of dichter - over straatnamen voor Gerrit Achterberg

Nee, natuurlijk noemen we nooit straten naar moordenaars en andere misdadigers. Om een straat naar je genoemd te krijgen moet je immers een deugdzaam leven geleid hebben, van onbesproken gedrag zijn en liefst ook nog iets bijzonders gepresteerd hebben. Maar soms speelt er meer. Er was eens een dichter. Hij debuteerde in 1924 en publiceerde in totaal meer dan twintig dichtbundels. Hij won met zijn werk de P.C. Hooft-prijs, de Constantijn Huygens-prijs en tweemaal de Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam. Hij wordt geroemd als een van de belangrijkste Nederlandse dichters. Zo iemand verdient wel een straatnaam zou je zeggen. Zijn leven had echter ook een duistere kant. Hij had serieuze psychische problemen, met driftbuien, drankgebruik en depressiviteit. Nadat hij in 1937 zijn hospita had vermoord en haar dochter had aangerand, werd hij tot terbeschikkingstelling veroordeeld. Na een lange periode van resocialisatie werd de tbs in 1955 opgeheven. Juist in die periode schreef hij het meest...