Van de 1e Dwarsstraat tot de 8e Vegelindwarsstraat

Van de 1e Dwarsstraat tot de 8e Vegelindwarsstraat - over genummerde dwarsstraten

We moeten het eens hebben over de genummerde dwarsstraten, zoals de Eerste Laurierdwarsstraat en de Tweede Molendwarsstraat. Honderd jaar geleden was dergelijke naamgeving bijzonder populair, maar tegenwoordig wordt die nog maar weinig toegepast. Jammer eigenlijk, want de methode van de genummerde dwarsstraten geeft de straatnamen een persoonlijk karakter en draagt tegelijk ook bij aan een goede vindbaarheid.

We hebben in Nederland 132 genummerde dwarsstraten van de 1e Spijkerdwarsstraat in Arnhem tot de 1e Guiswegdwarsstraat in Zaandijk en van de 1e Hogerwaarddwarsweg in Rilland tot de 2e Dwarsweg in Gennep. Wat valt daar allemaal voor interessants over te vertellen?

De rangtelwoorden komen zowel in letters ('Eerste') als in cijfers ('1e') voor. Ongeveer 60% van de genummerde dwarsstraten gebruikt een cijfer. Van de rangtelwoorden komt Eerste (of 1e) 56 keer voor, Tweede (of 2e) 52 keer, Derde (3e) 18 keer, 4e en 5e allebei twee keer en 6e en 8e allebei een keer. (zie Figuur 1)
Er zijn acht genummerde dwarsstraten met Eerste (of 1e) waar geen bijbehorende Tweede (of 2e) van is. Je kunt je afvragen waarom ze die dan genummerd hebben. Er zijn ook vijf genummerde dwarsstraten met Tweede (of 2e) waar geen Eerste (of 1e) van is. Je kunt je afvragen waar die eerste gebleven is - misschien verdwenen bij nieuwbouw?
In Amsterdam, Den Helder, IJmuiden en Leeuwarden liggen 'straatjes' van drie opeenvolgende genummerde dwarsstraten. In Amsterdam liggen bijvoorbeeld de Eerste, Tweede en Derde Egelantiersdwarsstraat, om maar wat dwarsstraten te noemen. In Hoogerheide hebben ze met de 1e, 2e, 3e en 4e Dwarsdreef zelfs een straatje van vier opeenvolgende straten. Maar het kan nog mooier: in Leeuwarden liggen de 1e, 2e, 3e, 4e, 5e en 6e Saskiadwarsstraat op een rij!
De meeste genummerde dwarsstraten liggen in Noord-Holland (namelijk 57, waarvan 38 in Amsterdam en 5 in Den Helder). Daarna komen Friesland (21, waarvan 18 in Leeuwarden) en Zuid-Holland (18, waarvan Rotterdam er met 4 de meeste heeft).
De hoogste genummerde dwarsstraat van Nederland is de 8e Vegelindwarsstraat in Leeuwarden; die ligt in een gehavend rijtje met de 1e, 3e en 5e Vegelindwarsstraat. Er gaat dus niets boven Leeuwarden.

Figuur 1: hoe vaak komt een bepaald rangtelwoord voor in genummerde straatnamen?

Reacties

Sjoerd Visscher zei…

Google Maps heeft nog een 4e Vegelindwarsstraat.

1 november 2023 om 23:15

Dinx zei…

@Sjoerd:
Dat is fijn van Google maar niet correct, want die straatnaam bestaat officieel niet (meer). Ik heb er net maar meteen een melding van gemaakt.

1 november 2023 om 23:28

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Lees verder... »

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Lees verder... »

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Lees verder... »

Wat zijn de meest populaire straatnamen van Nederland?

Pas vroeg iemand me naar welke personen in Nederland de meeste straatnamen zijn vernoemd. Mijn vermoeden werd bevestigd: dat zijn geen schilders of zeehelden, maar gewoon leden van het koningshuis. Dat bracht me tot de vraag: welke straatnamen komen eigenlijk het vaakst voor in Nederland? En hoe zit dat in andere landen? Dit is de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen: 1. Kerkstraat 2. Schoolstraat 3. Molenstraat 4. Dorpsstraat 5. Molenweg 6. Julianastraat 7. Parallelweg 8. Nieuwstraat 9. Wilhelminastraat 10. Sportlaan Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan . Wat zien we aan dit lijstje? Het zijn allemaal bijzonder traditionele straatnamen met een verwijzing naar een bekend gebouw (kerk, school, molen, station), een bestemming of functie (dorp, parallelweg, sport, industrie, markt), het koningshuis (Juliana, Wilhelmina, B

Lees verder... »

Over straatnamen met name

Zoeken in deze blog