Doorgaan naar hoofdcontent

Waar ligt het geografisch middelpunt van Nederland?

Mijn zoon vroeg me waar precies het middelpunt van Nederland, want daar wil hij dan graag een keer met me naartoe. Nederland heeft aardig wat geografische middelpunten. Het is maar net hoe je definieert wat het middelpunt van een land is. Ik zet in dit verhaal een paar van die middelpunten op een rijtje - voor mijn zoon, maar natuurlijk ook voor jullie.

(Voor dit verhaal kijk ik alleen naar het Europese deel van Nederland, zonder de Caribische eilanden; met die eilanden erbij ligt alles weer anders.)

Uiterste punten

Voordat ik een aantal middelpunten langsloop, noem ik hier eerst de geografische extremen van Nederland.

Rottumerplaat - Het noordelijkst gelegen punt van Nederland ligt op Rottumerplaat.
Locatie: 53.556485, 6.492520

Bad Nieuweschans - Het oostelijkste punt van Nederland ligt bij Bad Nieuweschans (Groningen). Om precies te zijn bij grenspaal 196, bij de grensovergang naar Duitsland.
Locatie: 53.180299, 7.227509

Klein-Kuttingen - Het zuidelijkste punt van Nederland ligt bij Klein-Kuttingen (Limburg), bij grenspaal 12 bij de grensovergang naar België.
Locatie: 50.750307, 5.915092

Sint Anna ter Muiden - Het westelijkste punt van Nederland ligt bij Sint Anna ter Muiden (Zeeland), bij grenspaal 360 bij de grensovergang naar België.
Locatie: 51.314983, 3.358406

Vaals - Het hoogste punt van Nederland ligt bij het Drielandenpunt op de Vaalserberg bij Vaals. Het punt ligt 322,4 m boven NAP.
Locatie: 50.754658, 6.020800

Nieuwerkerk aan den IJssel - Het laagste punt van Nederland ligt in Zuidplaspolder ten noorden van Nieuwerkerk aan den IJssel, tussen de A20 en de spoorlijn van Rotterdam naar Gouda. Het punt ligt 6,76 meter onder NAP. Het transportbedrijf dat op die plek ligt, heeft bij de ingang een monument geplaatst.
Locatie: 51.986369, 4.630202

Rotterdam - Tot 1995 dacht men dat het laagste punt van Nederland in de Alexanderpolder lag, met een diepte van 6,67 meter onder NAP. Ik noem dat hier, omdat de gemeente Rotterdam op die locatie een groot monument in een vijver heeft laten aanleggen: het Vierkant eiland in de plas. Niet meer de laagste, maar wel leuk om te bezoeken.
Locatie: 51.937778, 4.546221


Middelpunten

En dan de geografische middelpunten:

Lunteren
- Als je googelt naar 'middelpunt van Nederland' kom je bij de Goudsberg in Lunteren uit. Daar ligt ook een grote zwerfkei met 'Middelpunt van Nederland' erop. De plek van die kei is in 1965 bepaald door de plaatselijke VVV, nadat iemand had uitgerekend dat er vanaf die plek naar het noorden, oosten, zuiden en westen evenveel land te vinden was. In 2015 kwam men met een nieuwe verklaring: als je het middelpunt neemt van de vier uitersten van Nederland - Rottumeroog, in het noordoosten, Vaals in het zuidoosten, St. Anna Ter Muiden in het zuidwesten en Terschelling in het noordwesten - dan kom je precies in Lunteren uit!
Locatie: 52.100833, 5.646111

Oosteinde - Een van de oudste definities van het geografische middelpunt is het snijpunt van de lijn van het noordelijkste naar het zuidelijkste punt met de lijn van het oostelijkste naar het westelijkste punt. Voor Nederland zijn dat de lijnen van Rottumerplaat (N) naar Kuttingen (Z), en van Sint Anna ter Muiden (W) naar Bad Nieuweschans (O). Dat snijpunt ligt in Oosteinde, in Drenthe.
Locatie: 52.747778, 6.296667

Soest - Als je het geografisch middelpunt definieert als het middelpunt van een omgeschreven rechthoek die rond Nederland wordt getekend, dan kom je iets ten zuiden van Soest uit. Daarbij gaan we dus uit van een rechthoek door de vier plaatsen die ik hiervoor bij Oosteinde noemde, en daar dan het middelpunt van.
Locatie: 52.153396, 5.2929575

Eembrugge - In plaats van een omgeschreven rechthoek kun je ook een omgeschreven cirkel rondom Nederland tekenen. Dit is een cirkel met een straal van ongeveer 170 km. Het middelpunt van die cirkel ligt iets boven Eembrugge.
Locatie: 52.228936, 5.321492

Putten - Je kunt het middelpunt ook definiëren als het zwaartepunt van het droge deel van Nederland; dat is dus het landoppervlak zonder alle waterwegen en binnenwateren. Geoloog Frank Storbeck deed dat in 1984 en kwam toen in Putten uit. Op die plek ligt nu een steen met een grote metalen ring - alsof je Nederland op dat punt op kunt tillen. De precieze plek is overigens lastig te bepalen, want die verschilt bijvoorbeeld al tussen eb en vloed. En dan hebben we ook nog wandelende Waddeneilanden, aangelegde Maasvlaktes en zo meer.
Locatie: 52.242111, 5.633167

Amersfoort - Voor geografische aanduidingen in Nederland wordt gebruikgemaakt van de coördinaten in het stelsel van de Rijksdriehoeksmeting, kortweg de Rijksdriehoekscoördinaten (of nog korter de RD-coördinaten). Het centrale punt van dit stelsel is de torenspits van de Onze Lieve Vrouwetoren in Amersfoort.
Locatie: 52.155172, 5.387201


Zo, dat waren alle middelpunten en extremen. De volgende vraag is natuurlijk wat de kortste route is als je ze allemaal wilt bezoeken.












Reacties

Unknown zei…
Leuk stukje. Nog even een taalfout wegpoetsen:

wordt getekent, dan
Ronald zei…
Ik zou ook wel benieuwd zijn naar het zwaartepunt maar dan gewogen voor bevolkingsdichtheid. Ik denk dat er wel genoeg gegevens bij CBS/Kadaster etc beschikbaar zijn om dit te berekenen (maar ik zou niet weten hoe).
Dinx zei…
@Ronald: Daar heb ik ook over na zitten denken toen ik bezig was met dit verhaal. Ik heb nog even zitten zoeken naar de data, maar toen maar besloten om het daar nu bij te laten.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol