Doorgaan naar hoofdcontent

Goed met een d en fout met een t - over Ferdinand Spit en de Ferdinant Spitstraat

"Na 60 jaar krijgt Ferdinand Spit eindelijk de juiste naam", zo kopte Het Parool in april 2021. Vorige week kwam AT5 met een nieuwsbericht over dezelfde straatnaam onder de kop: "Straatnaam in Osdorp na decennia goed gespeld". Beide artikelen gaan over de straat die in 1962 naar Ferdinand Spit werd genoemd: de Ferdinant Spitstraat. Je ziet het misschien al: de voornaam is met een d maar de straatnaam werd met een t geschreven. Dat hebben ze in Amsterdam na bijna zestig jaar geprobeerd te herstellen. Helaas wel op een kneuterige manier - ze hebben nog een paar dingen goed te maken.

Ferdinand Spit werd in 1892 geboren in Almelo. Hij zette zich tijdens zijn leven in allerlei functies in voor de katholieke arbeidersbeweging, was tot na zijn pensioen werkzaam in het ziekenfondswezen en was politiek actief in de Haagse gemeenteraad en de Provinciale Staten van Noord-Holland. Iemand die zich zo heeft ingezet voor de maatschappij verdient wel een straatnaam zou je zeggen. En die kreeg hij ook. Vier jaar na zijn overlijden mocht zijn weduwe in 1962 in Osdorp het straatnaambord onthullen. 

Heel mooi. Alleen: op het straatnaambord stond de naam gespeld als Ferdinant Spitstraat. Ferdinant met een t dus, terwijl iedereen hem kende als Ferdinand met een d. Binnen de familie Spit werd de oudste zoon al meerdere generaties steeds Ferdinand genoemd, naar de heilige Ferdinandus. Hoe heeft de gemeente dan kunnen bedenken dat het in de straatnaam met een t moest? Dat komt doordat de voornaam in de officiële registers met een t geschreven stond. Volgens Piet Spit (de zoon van Ferdinand) is die t het gevolg van een slordigheid bij de registratie in het Amsterdamse persoonsregister tijdens de Tweede Wereldoorlog. De fout zou zijn gemaakt "door een of andere Amsterdamse ambtenaar bij het uitreiken van de persoonsbewijzen". Piet Spit schrijft daarover in het familieboek met de prachtige titel Spitten in het verleden. Een bijzondere fout, want volgens hem heeft er in de geschiedenis überhaupt nooit iemand Ferdinant met een t geheten.

Ferdinant met een t?
Piet Spit zal wel weten hoe zijn vader heette, dus ik twijfel er niet aan dat Ferdinand zijn naam met een d schreef. Maar er is wel wat op zijn opmerkingen aan te merken. Als je bijvoorbeeld in het archief van Delpher zoekt naar Ferdinant dan vind je meer dan 2000 artikelen waarin de naam met een t wordt geschreven. Zo ongebruikelijk was die schrijfwijze dus niet. Volgens de Nederlandse Voornamenbank waren er in 2014 nog bijna 100 mannen die Ferdinant officieel als eerste of als volgnaam hebben. Het verhaal dat de voornaam van Ferdinand Spit officieel op een d eindigde maar er bij de registratie in Amsterdam een fout is gemaakt, klopt ook al niet. Bij zijn geboorte in 1892 werd hij bij de gemeente Almelo al ingeschreven als Ferdinant Bernardus Gerhardus Wilhelmus Spit - officieel heette hij dus al heel zijn leven Ferdinant met een t. Maar goed, het staat hem natuurlijk vrij om het zelf met een d te schrijven en ik twijfel er ook niet aan dat hij dat deed.

Bij het vaststellen van straatnamen die naar personen worden genoemd, wordt in het algemeen de (ongeschreven) regel aangehouden dat de schrijfwijze van de naam wordt gekozen zoals die in het algemeen gebruikt werd of wordt. Eeuwen geleden werden er vaak verschillende spellingsvarianten door elkaar gebruikt - vandaar dat je bij de straatnamen die naar Michiel de Ruijter genoemd zijn zowel 'Ruyter' als 'Ruijter' kunt tegenkomen. Aangezien iedereen Ferdinand Spit als Ferdinand met een d kende, had het toch voor de hand gelegen om voor de straat die naar hem genoemd werd ook de schrijfwijze met een d te kiezen. Waarom heeft men dat dan niet gedaan? Daar kan ik slechts naar gissen, maar ik vermoed dat een ambtenaar in het register de officiële schrijfwijze heeft opgezocht en dat men besloten heeft die te gebruiken. Met een t dus. De Amsterdamse gemeenteraad heeft op 26 juli 1961 de naam Ferdinant Spitstraat vastgesteld en die naam is in 2006 bij een nieuwe registratie met deze schrijfwijze bevestigd. Op dit moment is de straatnaam ook met die t vastgelegd in de BAG (de Basisregistratie Adressen en Gebouwen).

Nieuwe borden met een d
Dat Ferdinant in de straatnaam met een t werd geschreven, was de familie al vanaf het begin een doorn in het oog. Klagen hielp echter niet, want de gemeente hield voet bij stuk. Een eenmaal vastgelegde straatnaam past men niet graag meer aan. Dat veranderde toen fotograaf Paul Fennis (van het leuke project Geef straten een gezicht) namens de familie een nieuwe poging deed. Het stadsdeel Nieuw-West bleek ineens bereid om de straatnaamborden te vervangen. Sinds kort hangen er nieuwe borden met Ferdinand Spitstraat erop. Eind goed al goed, zou je denken. Maar nee... er is nog wel het een en ander op te merken.

Om te beginnen waren de bewoners van de straat blijkbaar niet (of niet goed) geïnformeerd door deze actie. En zij zijn - zo blijkt uit het bericht van AT5 - helemaal niet blij met deze wijziging. Het adres waarmee ze bij allerlei instanties geregistreerd staan klopt niet meer en ze vragen zich ook af of hun straat nog wel te vinden is met navigatieprogramma's waar nog de oude schrijfwijze in staat. Dat zal op zich allemaal wel meevallen, maar toch is het vervelend.

Maar er is nog iets. Op de nieuwe straatnaamborden staan ook drie regels met informatie over Ferdinand Spit en daar hebben ze het verkeerde geboortejaar vermeld! Spit is geboren in 1892, maar op de borden staat nu 1891. Dat was overigens op de oude borden ook al zo, maar dat had men nu natuurlijk mooi meteen kunnen verbeteren. Blijkbaar was de familie Spit daar tot nu toe nog niet over gevallen. Aan het eind van de Ferdinant Spitstraat ligt een weg die naar Koos Vorrink genoemd is en die is wel in 1891 geboren; misschien dat de bordenmaker daardoor in de fout is gegaan.

Het slordigst is toch wel dat de gemeente voor de halfslachtige oplossing heeft gekozen om de naam op de straatnaamborden te 'verbeteren' maar de officiële spelling in de BAG ongewijzigd te laten. Dat vonden ze vermoedelijk te duur en te veel moeite. Veel systemen waarin straatnamen worden gebruikt, maken echter gebruik van de schrijfwijze zoals die in de BAG voorkomt. Als je nu in één van die systemen naar de Ferdinand Spitstraat zoekt (bijvoorbeeld omdat je dat zo op een bordje hebt zien staan) zal het systeem waarschijnlijk melden dat die straatnaam niet bestaat. Dat moet wel voor problemen en misverstanden gaan zorgen. Volgens de Wet basisregistratie adressen en gebouwen is de gemeente overigens ook gewoon verplicht om bij het het vervullen van zijn publiekrechtelijke taak - zoals het ophangen van straatnaamborden - gebruik te maken van het authentieke gegeven uit de BAG.

Het is natuurlijk fijn voor de familie dat de naam op de bordjes nu is zoals zij hem altijd al kennen. Maar voor de gemeente is er nog wel wat werk te doen.


Foto: Stadsarchief Amsterdam




Reacties

Jesse Kuiper zei…
Dit is wat je krijgt als je mensen met verstand van zaken zomaar aan de kant schuift.
Dinx zei…
Ha, ik had zelf nog niet eens bedacht dat dit te maken zou kunnen hebben met de afschaffing van de Commissie Naamgeving Openbare Ruimte en de daaropvolgende instelling van de Adviesraad Naamgeving Openbare Ruimten!
Anoniem zei…
Weer een prachtig verhaal. Nu hoop ik maar dat we met onze Wageningse Grintweg niet ook zo'n probleem krijgen, want elders hebben ze alleen maar Grindwegen met een D.
Leo
Typer of Terms zei…
Ze hadden die naam gewoon niet moeten veranderen. De naam klopte want het was zijn officiële naam. Bovendien is het niet belangrijk om straten naar mensen te vernoemen. Wat belangrijk is is dat straatnamen mensen helpen met navigeren en het doorgeven van adressen. Straten naar mensen vernoemen om die mensen te eren dat is van ondergeschikt belang en zou nooit in de weg van het primaire doel moeten staan.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol