"Na 60 jaar krijgt Ferdinand Spit eindelijk de juiste naam", zo kopte Het Parool in april 2021. Vorige week kwam AT5 met een nieuwsbericht over dezelfde straatnaam onder de kop: "Straatnaam in Osdorp na decennia goed gespeld". Beide artikelen gaan over de straat die in 1962 naar Ferdinand Spit werd genoemd: de Ferdinant Spitstraat. Je ziet het misschien al: de voornaam is met een d maar de straatnaam werd met een t geschreven. Dat hebben ze in Amsterdam na bijna zestig jaar geprobeerd te herstellen. Helaas wel op een kneuterige manier - ze hebben nog een paar dingen goed te maken.
Ferdinand Spit werd in 1892 geboren in Almelo. Hij zette zich tijdens zijn leven in allerlei functies in voor de katholieke arbeidersbeweging, was tot na zijn pensioen werkzaam in het ziekenfondswezen en was politiek actief in de Haagse gemeenteraad en de Provinciale Staten van Noord-Holland. Iemand die zich zo heeft ingezet voor de maatschappij verdient wel een straatnaam zou je zeggen. En die kreeg hij ook. Vier jaar na zijn overlijden mocht zijn weduwe in 1962 in Osdorp het straatnaambord onthullen.Heel mooi. Alleen: op het straatnaambord stond de naam gespeld als Ferdinant Spitstraat. Ferdinant met een t dus, terwijl iedereen hem kende als Ferdinand met een d. Binnen de familie Spit werd de oudste zoon al meerdere generaties steeds Ferdinand genoemd, naar de heilige Ferdinandus. Hoe heeft de gemeente dan kunnen bedenken dat het in de straatnaam met een t moest? Dat komt doordat de voornaam in de officiĂ«le registers met een t geschreven stond. Volgens Piet Spit (de zoon van Ferdinand) is die t het gevolg van een slordigheid bij de registratie in het Amsterdamse persoonsregister tijdens de Tweede Wereldoorlog. De fout zou zijn gemaakt "door een of andere Amsterdamse ambtenaar bij het uitreiken van de persoonsbewijzen". Piet Spit schrijft daarover in het familieboek met de prachtige titel Spitten in het verleden. Een bijzondere fout, want volgens hem heeft er in de geschiedenis Ă¼berhaupt nooit iemand Ferdinant met een t geheten.
Ferdinant met een t?
Piet Spit zal wel weten hoe zijn vader heette, dus ik twijfel er niet aan dat Ferdinand zijn naam met een d schreef. Maar er is wel wat op zijn opmerkingen aan te merken. Als je bijvoorbeeld in het archief van Delpher zoekt naar Ferdinant dan vind je meer dan 2000 artikelen waarin de naam met een t wordt geschreven. Zo ongebruikelijk was die schrijfwijze dus niet. Volgens de Nederlandse Voornamenbank waren er in 2014 nog bijna 100 mannen die Ferdinant officieel als eerste of als volgnaam hebben. Het verhaal dat de voornaam van Ferdinand Spit officieel op een d eindigde maar er bij de registratie in Amsterdam een fout is gemaakt, klopt ook al niet. Bij zijn geboorte in 1892 werd hij bij de gemeente Almelo al ingeschreven als Ferdinant Bernardus Gerhardus Wilhelmus Spit - officieel heette hij dus al heel zijn leven Ferdinant met een t. Maar goed, het staat hem natuurlijk vrij om het zelf met een d te schrijven en ik twijfel er ook niet aan dat hij dat deed.
Bij het vaststellen van straatnamen die naar personen worden genoemd, wordt in het algemeen de (ongeschreven) regel aangehouden dat de schrijfwijze van de naam wordt gekozen zoals die in het algemeen gebruikt werd of wordt. Eeuwen geleden werden er vaak verschillende spellingsvarianten door elkaar gebruikt - vandaar dat je bij de straatnamen die naar Michiel de Ruijter genoemd zijn zowel 'Ruyter' als 'Ruijter' kunt tegenkomen. Aangezien iedereen Ferdinand Spit als Ferdinand met een d kende, had het toch voor de hand gelegen om voor de straat die naar hem genoemd werd ook de schrijfwijze met een d te kiezen. Waarom heeft men dat dan niet gedaan? Daar kan ik slechts naar gissen, maar ik vermoed dat een ambtenaar in het register de officiële schrijfwijze heeft opgezocht en dat men besloten heeft die te gebruiken. Met een t dus. De Amsterdamse gemeenteraad heeft op 26 juli 1961 de naam Ferdinant Spitstraat vastgesteld en die naam is in 2006 bij een nieuwe registratie met deze schrijfwijze bevestigd. Op dit moment is de straatnaam ook met die t vastgelegd in de BAG (de Basisregistratie Adressen en Gebouwen).
Nieuwe borden met een d
Dat Ferdinant in de straatnaam met een t werd geschreven, was de familie al vanaf het begin een doorn in het oog. Klagen hielp echter niet, want de gemeente hield voet bij stuk. Een eenmaal vastgelegde straatnaam past men niet graag meer aan. Dat veranderde toen fotograaf Paul Fennis (van het leuke project Geef straten een gezicht) namens de familie een nieuwe poging deed. Het stadsdeel Nieuw-West bleek ineens bereid om de straatnaamborden te vervangen. Sinds kort hangen er nieuwe borden met Ferdinand Spitstraat erop. Eind goed al goed, zou je denken. Maar nee... er is nog wel het een en ander op te merken.
Om te beginnen waren de bewoners van de straat blijkbaar niet (of niet goed) geĂ¯nformeerd door deze actie. En zij zijn - zo blijkt uit het bericht van AT5 - helemaal niet blij met deze wijziging. Het adres waarmee ze bij allerlei instanties geregistreerd staan klopt niet meer en ze vragen zich ook af of hun straat nog wel te vinden is met navigatieprogramma's waar nog de oude schrijfwijze in staat. Dat zal op zich allemaal wel meevallen, maar toch is het vervelend.
Maar er is nog iets. Op de nieuwe straatnaamborden staan ook drie regels met informatie over Ferdinand Spit en daar hebben ze het verkeerde geboortejaar vermeld! Spit is geboren in 1892, maar op de borden staat nu 1891. Dat was overigens op de oude borden ook al zo, maar dat had men nu natuurlijk mooi meteen kunnen verbeteren. Blijkbaar was de familie Spit daar tot nu toe nog niet over gevallen. Aan het eind van de Ferdinant Spitstraat ligt een weg die naar Koos Vorrink genoemd is en die is wel in 1891 geboren; misschien dat de bordenmaker daardoor in de fout is gegaan.
Het slordigst is toch wel dat de gemeente voor de halfslachtige oplossing heeft gekozen om de naam op de straatnaamborden te 'verbeteren' maar de officiële spelling in de BAG ongewijzigd te laten. Dat vonden ze vermoedelijk te duur en te veel moeite. Veel systemen waarin straatnamen worden gebruikt, maken echter gebruik van de schrijfwijze zoals die in de BAG voorkomt. Als je nu in één van die systemen naar de Ferdinand Spitstraat zoekt (bijvoorbeeld omdat je dat zo op een bordje hebt zien staan) zal het systeem waarschijnlijk melden dat die straatnaam niet bestaat. Dat moet wel voor problemen en misverstanden gaan zorgen. Volgens de Wet basisregistratie adressen en gebouwen is de gemeente overigens ook gewoon verplicht om bij het het vervullen van zijn publiekrechtelijke taak - zoals het ophangen van straatnaamborden - gebruik te maken van het authentieke gegeven uit de BAG.
Het is natuurlijk fijn voor de familie dat de naam op de bordjes nu is zoals zij hem altijd al kennen. Maar voor de gemeente is er nog wel wat werk te doen.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Reacties
Leo