Doorgaan naar hoofdcontent

Altijd in je element. Krypton, koper of kobalt, in welk element woon jij?

Als je als stad een thema zoekt voor de straatnamen in een nieuwe woonwijk kun je natuurlijk het beste een thema pakken met een he-le-boel namen zodat je een ruime keuze hebt. Zo is 'chemische elementen' een veilig thema, want daarmee kun je meer dan honderd straten van een naam voorzien. Eventueel kun je de straten nog per buurt ordenen in bijvoorbeeld edelgassen, halogenen en alkalimetalen. Mogelijkheden genoeg. Ik heb het periodiek systeem er eens bij gepakt en uitgezocht welke elementen het populairst zijn, en welke helemaal niet.

Even voor de duidelijkheid: ik ga het hier hebben over straten die naar chemische elementen genoemd zijn, en dus niet over straatnamen zoals Goudvink, Zilvermeeuw en Kwikstaart. Die lijken misschien wel naar de elementen goud, zilver en kwik te zijn genoemd, maar in werkelijkheid gaat het hier natuurlijk om straten die zijn genoemd naar vogels. De Kwikstaart telt dus niet mee, maar de Kwikstráát wel want dat is inderdaad een straat die naar het element kwik is genoemd. Hoewel boor een element is, telt de Boorstraat in Amsterdam dan weer niet mee, want die is naar het gelijknamige gereedschap genoemd. Ja, we moeten scherp blijven.

Er zijn in Nederland ongeveer 250 straten naar een chemisch element genoemd. Hofleverancier is Apeldoorn met 25 elementstraten: je kunt daar wonen in de Aluminiumweg, Bariumstraat, Chroomweg, Goudstraat, IJzerweg, Iridiumstraat, Kaliumstraat, Kobaltstraat, Koperweg, Kwikstraat, Loodweg, Magnesiumweg, Mangaanstraat, Natriumweg, Nikkelweg, Palladiumweg, Platinastraat, Plutoniumweg, Radiumweg, Tinweg, Titaniumstraat, Uraniumweg, Wolframstraat, Zilverweg of Zinkweg. Verder doen ook Amersfoort, Den Haag, Heerenveen, Rotterdam en Zeewolde het goed, met minimaal tien elementstraten. In Zeewolde ligt bijvoorbeeld een wijkje met straatnamen zoals Kwik, Argon, Radon, Krypton en Cobalt; het Zilverpad is daar de enige straatnaam met een achtervoegsel. Midden door de wijk loopt een straat met de naam Elementen als een soort, ehh... bindend element.

In plaatsen waar ze meerdere elementstraten hebben, liggen die vaak wel samen in een buurt of wijk die 'elementen' als thema heeft. Maar soms is het thema wat ruimer dan dat. In Rijssen hebben ze in één buurt niet alleen de Kryptonstraat, Heliumstraat, Neonstraat en Argonstraat, maar ook de Butaanstraat, Ethaanstraat en Ozonstraat. Ook chemisch, maar geen elementen. In Rhoon liggen in de wijk met straatnamen zoals Kobalt, Titanium en Rodium bijvoorbeeld ook een Saffierlaan en een Jadelaan. (Het is overigens wel opvallend dat ze uitgerekend in Rhoon de naam van het element rhodium in de straatnaam zonder h schrijven.)

Uit het hele periodieke systeem met meer dan honderd elementen zijn er uiteindelijk maar veertig elementen met een straatnaam in Nederland. Welke elementen zijn populair voor straatnamen? De top-3 bestaat uit zilver, ijzer en koper, met ieder meer dan twintig straatnamen. Dat is natuurlijk niet vreemd, want dat zijn nou net drie elementen die als metaal al héél erg lang bekend zijn, bewerkt worden en verhandeld worden. In de top-10 staan bijvoorbeeld ook nog goud en tin, waarvoor hetzelfde geldt. Andere toppers zijn platina, kobalt, mangaan, nikkel en chroom - stuk voor stuk elementen die al vóór 1800 ontdekt werden.

Aan het andere eind van het spectrum staan bijvoorbeeld meitnerium, mendelevium, seaborgium en dubnium - obscure synthetische elementen die niet in de vrije natuur voorkomen en waar geen toepassingen van bekend zijn. Daar zou ik ook geen straat naar noemen. Maar er zijn ook helemaal geen straten genoemd naar alom bekende elementen waterstof, zuurstof, koolstof en stikstof. Je zou toch verwachten dat er op zijn minst ergens een brug naar waterstof is genoemd. Ook bekende elementen zoals broom, chloor en jood moeten het nog helemaal zonder straatnaam doen. De Chloorstraat - misschien is dat iets voor bij een zwembad? Ik vind het zelf dan weer wel jammer dat er nog geen straat naar astaat is genoemd, want het klinkt zo mooi: de Astaatstraat.

Van de veertig elementen waar straten naar genoemd zijn, moeten dertien het met niet meer dan één straat doen: de Bariumstraat, Iridiumstraat, Palladiumweg en Plutoniumweg in Apeldoorn; de Fluorweg, Siliciumweg en Vanadiumweg in Amersfoort; Boor, Seleen en Telluur in Zeewolde; de Calciumweg en Lithiumweg in Hoek; en Rodium in Rhoon.

Voor wie het leuk vindt heb ik alle aantallen even in een overzicht gezet: het Periodiek systeem der Elementstraatnamen.

Reacties

Anoniem zei…
Is er echt nog geen straat genoemd naar Praseodymium? Hoe kan dat nou!?!?

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol