Doorgaan naar hoofdcontent

Een wroetende mol, en andere dieren die dingen doen

Als je het Groningse dorp Bedum aan de noordkant uitrijdt, kom je langs een paar straatnamen die ook veel in andere plaatsen voorkomen: de Irenelaan (50x), de Parallelweg (225x) en de Lageweg (67x). En dan ineens ligt daar een straat met de bijzondere naam Wroetende Mol. Het lijkt me niet nodig om te zeggen dat die straatnaam uniek is. Wie noemt er nu een straat naar een wroetende mol?!

Een mol die wroet, en dat daar dan een straat naar genoemd wordt. Ik vind dat mooi. Ik heb even gekeken of er meer 'dieren of dingen die iets doen' zijn waar een straat naar genoemd is. Ik vond er nog acht in Nederland: de Vliegende Koffer in Eindhoven (genoemd naar een sprookje), de Vliegende Vaart in Terneuzen, Vliegend Hert in Deventer (genoemd naar een insect), de Vliegende Hollanderstraat in Rijsenhout, de Vliegend Hertlaan in Utrecht (genoemd naar een oud schip), De Helpende Hand in Amstelveen, de Gloeiende Spijker in Nieuwerbrug (genoemd naar een molen die in brand vloog en daarna op een grote spijker leek) en de Razende Bol in Heemskerk (genoemd naar een zandplaat bij Texel). Het zijn er niet veel, maar het komt dus wel vaker voor dat straten worden genoemd naar dieren of dingen die iets doen. Maar ik vind die wroetende mol toch wel het mooist.

Terug naar de Wroetende Mol in Bedum. Want hoe komt die straat nou aan zijn naam? De straat komt uit op de Bedumerweg en die loopt langs het Boterdiep. Daar op die hoek stond heel vroeger een herberg die 'De Wroetende Mol' heette. Het lijkt er erg op dat de straat dus gewoon naar de herberg is genoemd. Dat kwam vroeger wel vaker voor: herbergen werden vaak gebruikt als herkenningspunt in een routebeschrijving - "bij de Wroetende Mol moet je links" - en zo droegen ze hun naam over aan de straat waaraan ze lagen. In de stad Groningen waren vroeger bijvoorbeeld herbergen met mooie namen zoals 'De Blauwe Engel', 'De Bruine Ruiter', 'De Vergulde Helm' en de 'De Witte Swaen', en daar hebben ze in die stad de straatnamen Engelenpoortje, Bruine Ruiterstraat, Helmsgang en Zwanestraat aan te danken.

Dat er in de stad Groningen een heleboel herbergen waren, is niet zo vreemd. Maar wie begint er nou een herberg iets ten noorden van een dorpje zoals Bedum, in the middle of nowhere? Ik schreef al dat de Wroetende Mol uitkomt op het Boterdiep. Dat is een oude trekvaart die aan het begin van de zeventiende eeuw werd gegraven van de stad Groningen naar Uithuizen. Het eerste stuk van Groningen naar Bedum is het oudste; dat dateert uit 1625. De herberg was ooit een halteplaats voor alle dorstige en hongerige lieden die daar per trekschuit voorbijkwamen. Best een slimme plek dus om een herberg te beginnen.

De straat is dus waarschijnlijk ooit naar die herberg genoemd. Maar daarmee zijn we er nog niet. Want waarom noemde men die herberg dan naar een wroetende mol? Dat heb ik niet kunnen achterhalen, maar ik kan er wel naar raden. In het Nieuwsblad van het Noorden van 18 maart 1926 schreef men over de naam van deze herberg: "De bewoner van dit café moet inderdaad een wijsgeer zijn geweest. Een groote tuin.... veel werk.... zal gedacht hebben en niet onaardig gaf hij z'n café den naam 'De Wroetende Mol'." Of misschien was het wel een metafoor, zoals de naam van herberg 'De Mol' die vroeger aan de weg van Zwolle naar Almelo stond. Op het uithangbord van die herberg stond de tekst "Al wroetend komt men er door". Dat wordt wel eens uitgelegd als een verwijzing naar de slechte kwaliteit van de wegen in die tijd; misschien geldt dezelfde verklaring wel voor de naam van de herberg in Bedum. Het blijft allemaal gissen... misschien zaten er gewoon wel veel mollen in de grond rondom de herberg.

Het pand op de hoek van de Wroetende Mol staat er trouwens nog steeds. En het heeft nog steeds een uithangbord met 'De Wroetende Mol' erop. Als je het pand zoekt, moet je de straatnaam invoeren in je navigatiesysteem. Dat is dus net andersom dan vroeger.

Reacties

Anoniem zei…
De straatnaam 'De Helpende Hand' in Amstelveen heeft betrekking op instellingen die zich bezighouden met gezondheidszorg die in dit gebied gevestigd zijn. Dit zijn ondermeer: Verpleeghuis de Groenelaan en Amstelring Service.
Sven zei…
In Den Bosch is een straatnaam die Zevende Buitenpepers heet. Zijn dat buitenpepers (wat zijn dat überhaupt) die aan het zeven zijn? Dan zijn het ook 'dingen die dingen doen', zoals jij dat noemt. :)
Anoniem zei…
zie http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Buitenpepers_%28%27s-Hertogenbosch%29

De Buitenpepers is een woonwijk in de stad 's-Hertogenbosch. De wijk ligt ten westen van de A2. De straatnamen hebben geen namen, maar zijn genummerd; van Eerste Buitenpepers tot en met de Achtste Buitenpepers.

Groet,
Bert
Dinx zei…
Bert: Weet je ook waar die Buitenpepers naar genoemd zijn?
Anoniem zei…
@Dinx: Mijn eerdere opmerking is ook slechts een gevolg van mijn nieuwsgierigheid. Ik heb even verder gezocht, en wellicht dat http://www.bossche-encyclopedie.nl/straten/peperstraat.htm enig licht op de zaak werpt.
Ik citeer: Een andere, mogelijke verklaring van de naam Peperstraat geeft Marcel van der Heijden (Bossche Bladen, 2004, 4). Er zijn meerdere planten die in de volksmond een naam hebben met 'peper'. Zo is er een plant die mattenbies heet (officieel Scirpus Lacustris), gebruikt om stoelen te matten, die ook peper genoemd werd. De plant groeit overvloedig in nat, moerassig terrein. Het is goed mogelijk dat namen voor gronden als Pepers, Buitenpepers, Peperkamp, Pepersteeg, Pepereind en Peperwei samenhangen met ter plaatse groeiende mattenbies. Harde conclusies zijn moeilijk te trekken. Maar als door onderzoek aangetoond wordt, dat bij De Pepers vroeger stoelenmatters woonden, zou dat de door Van der Heijden gegeven verklaring kunnen ondersteunen.

Succes,
Bert
Anoniem zei…
Ook interessant is een artikel uit 1986: http://www.oudhoorn.nl/kwartaalblad/pdf/1986/1986-083-ocr.pdf

Groet,
Bert
Rik Mars zei…
In Barchem, gemeente Lochem, is een straatnaam "Loerhaze". Een zandweg tussen de Dollehoedsdijk en de Veenweg. Ik heb het Historisch Genootschap Lochem, Laren en Barchem eens gevraagd waar die naam vandaan komt. Eddy ter Braak antwoordde namens het genootschap:

"De naam Loerhaze heeft de zandweg te danken aan een boerderij, die aan de weg heeft gestaan. In de gevel van de oude boerderij bevond zich een steen, welke nu is aangebracht in de muur naast de voordeur van de nieuwe woning, die er geplaatst is. Op de steen staat de naam het Loerhaasje en J.B. Solner Jr. 1861. Johan Bernard Solner was de eigenaar van het boerderijtje.
Verder heb ik er niets over kunnen vinden. (Uit het Scholtampt van Lochem, nr. 22 uit 1991, blz. 24)

Wat betreft een verklaring voor de naam: Hazen hebben de gewoonte om regelmatig rechtop te gaan zitten en dan rondom zich te kijken, om te zien of er ook gevaar dreigt. Voor het om zich heen kijken gebruiken ze hier wel het woord loeren. Volgens mij is een loerhaas zo’n rechtopzittende haas, die om zich heen kijkt. Mogelijk vond men deze typische houding iets om het boerderijtje naar te noemen.
Het is maar een veronderstelling."


Loerhaze is met die verklaring ook een dier dat iets doet.
Dinx zei…
@Rik: Mooi gevonden!
Roel zei…
De herberg "Wroetende Mol" zal ongetwijfeld deze naam gekozen hebben door de vele aanwezige mollen ter plaatse. Ik woon al 32 jaar in deze straat en kan de aanwezigheid van de vele mollen dus ook beamen. Vroeger in 1938 heette deze straat trouwens nog De Wolddijk, wat ook de oorspronkelijke naam was. De straatnaam Wroetende Mol is ergens in de 50/60erjaren gekozen.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol