Doorgaan naar hoofdcontent

Straten voor Cruijf, Ghandi, Tsjaikowski en Nuyen - maar hoe schrijf je die naam precies?

Als een straat naar een persoon wordt genoemd, kiest men in het algemeen de schrijfwijze van de naam waaronder die persoon het meest bekend is. Op zich een eenvoudige regel. Wordt er een straat naar Johan Cruijff genoemd, dan kun je die het beste de Johan Cruijffstraat noemen. Je kunt overwegen om de naam met een y te schrijven omdat men dat in het buitenland veel deed, maar het zou stom zijn om de naam met een K of maar één f te schrijven.

Zo heeft de waterbouwkundige en meteoroloog Nicolaas Kruik een eenvoudige naam om voor een straatnaam te gebruiken, maar voor alle straten die naar hem genoemd zijn, is toch de gelatiniseerde naam gebruikt waaronder hij bekend werd: Cruquius. Die schrijfwijze is ook gekozen toen in 1849 stoomgemaal De Cruquius naar hem werd genoemd en daar is vervolgens weer de naam van het dorp Cruquius van afgeleid. Er zijn nu een aantal plaatsen met een Cruquiusstraat, terwijl een Kruikstraat natuurlijk veel gemakkelijker was geweest.

Men is het er niet altijd over eens wat de meest gebruikte variant van een naam is. Er zijn in Nederland ongeveer 150 straten naar Ludwig van Beethoven genoemd, maar daarvan is bij slechts een vijfde het voorvoegsel 'van' uit zijn achternaam ook in de straatnaam gebruikt. 80% van de naar hem genoemde straten heet dus gewoon Beethovenlaan, Beethovenstraat of iets dergelijks. Nou snap ik dat wel, want als hij in één adem wordt genoemd met Mozart en Haydn hebben mensen het meestal over 'Beethoven'. Dat zie je dus in de straatnaam terug. (Overigens dacht ik altijd dat hij Von Beethoven heette omdat hij Duits was, maar zijn opa kwam uit Mechelen en droeg gewoon een Nederlandse naam. Dat verklaart ook waarom er in Nederland geen Von Beethovenstraten zijn...)

Nog een voorbeeld van de variatie op een naam: Michiel de Ruyter. Naar hem zijn in Nederland ongeveer net zoveel straten genoemd als naar Beethoven, maar de variatie is bij De Ruyter veel groter. Ik zou het zelf logisch vinden om een straat die naar Michiel de Ruyter genoemd wordt de Michiel de Ruyterstraat te noemen. Die variant wordt echter maar gebruikt voor 10 van de 150 naar hem genoemde straten. De variant zonder zijn voornaam - dus De Ruyterstraat - komt iets meer dan veertig keer voor. Je kunt zijn naam ook met een ij schrijven, hoewel hij dat zelf niet deed. Je kunt er ook nog Admiraal voor zetten. Je kunt zijn tweede voornaam Adriaanszoon erbij gebruiken, en die kun je dan weer met 'aa' of 'ae' schrijven. Die varianten komen in Nederland allemaal voor.

Hoe doe je dat bij buitenlandse namen waarvan je niet precies weet hoe je die in het Nederlands moet schrijven? In wijken waar Mozart en Beethoven zijn vernoemd, is vaak ook wel een straat voor Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Zo hebben ze in Almelo een Tsjaikowskystraat, in Amersfoort een Tsjaikovskistraat, in Leiden een Tsjaikowskikade, in Oud-Beierland een Tjaikovskypad, in Rotterdam een Tsjaikofskilaan en in Voorschoten een Tsjaikovskilaan, en dan weet ik niet of ik alle varianten op zijn naam al gevonden heb. Ze doen maar wat, zo lijkt het. Bij de meeste straten die in Nederland naar Mahatma Gandhi zijn genoemd, is zijn naam netjes als 'Gandhi' geschreven. Behalve in Veenendaal want daar hebben ze een Ghandistraat, met de h net op een andere plek. In Zaandam konden ze niet kiezen waar de h moest en hebben ze dus nu een Ghandhihof.

In het Overtoomse Veld in Amsterdam zijn de straatnamen genoemd naar Nederlandse schilders uit de 19e en 20e eeuw. Men noemde de straten bijvoorbeeld naar Johannes Hilverdink, Antoon Derkinderen en Piet Mondriaan. Namen waar je je geen buil aan kunt vallen, zou je denken. Er werd in 1957 ook een straat genoemd naar de bekende schilder Willem Nuijen. Decennia lang hebben er mensen in de Willem Nuijenstraat gewoond, en met veel plezier ook zo begrijp ik uit de Facebook-groep De vrienden van de Willem Nuijenstraat. Alleen: de schilder heette helemaal geen Willem, maar Wijnand! In 2006 besloot men in Amsterdam daarom om de naam aan te passen in Wijnand Nuijenstraat. In Woerden en Den Haag hebben ze ook straten genoemd naar deze schilder: in Woerden is een Wijnant Nuijenstraat (met een t) en in Den Haag een Wijnand Nuyenstraat (met een y).

Ja, het is een hele eer als er een straat naar je wordt genoemd, maar dan moeten ze natuurlijk wel je naam goed schrijven.

(Een deel van deze tekst is eerder gepubliceerd in het boek Over straatnamen met name.)

Reacties

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol