Op Twitter werd me de vraag gesteld waar dat 'Nobel' vandaan komt in straatnamen zoals Nobellaan of Nobelstraat. Als je ergens een Nobelstraat ziet, kun je gokken dat die naar Alfred Nobel genoemd is. Maar er zijn meer Nobellen of Nobels dan je denkt.
Er zijn in Nederland ongeveer 75 straten naar een of andere Nobel genoemd. Er is bijvoorbeeld een Nobelstraat in Breda, in Brielle, in Haarlem, in Den Haag, in Nieuw Namen en in Rotterdam, en er is een Nobelslag in Houten, een Nobel Hoeve in Vleuten en een Nobelhof in Sint Pancras. En het wonderlijke is dat de straten uit deze opsomming allemaal naar een andere Nobel zijn genoemd.
Het grootste deel van deze straatnamen - ongeveer twee derde - is genoemd naar Alfred Nobel, de Zweedse chemicus die rijk werd van de uitvinding van het dynamiet en die de Nobelprijs instelde. Er zijn aardig wat industrieterreinen waar de straten naar uitvinders en wetenschappers zoals Einstein en Edison zijn genoemd, en daar krijgt Nobel ook vaak een plekje. En anders heeft hij wel Nobelprijswinnaars in zijn directe omgeving.
Nobel was ook een koning in het epische verhaal van Reinaart de vos. Het Koning Nobelpad in Amersfoort, Nobel in Kollum en het Nobelplein en de Nobelstraat in Nieuw Namen zijn naar deze Koning Nobel genoemd. De straten in de omgeving zijn dan bijvoorbeeld naar Reinaart, Cantecleer en Grimbeert genoemd.
Er is ook een oude gouden munt die Nobel heet. In een aantal plaatsen zijn de straten in een bepaalde wijk naar oude munten genoemd. In Houten zit daar ook een Nobelslag bij en in Mijdrecht hebben ze de Nobel als straatnaam.
In het noorden van Vleuten ligt een wijk waar alle straten naar oude boerderijen zijn genoemd. Tussen de Helenahoeve en de Griendhoeve ligt daar ook de straat Nobel Hoeve (met spatie). Die straat is dus naar een boerderij genoemd. De vraag is natuurlijk naar wie of wat de boerderij zelf ooit genoemd is.
De familienaam Nobel kwam eeuwen geleden al voor in Nederland, en soms werd er in een plaats een straat genoemd naar iemand die Nobel, de Nobel of Nobelaar heette. Het kan zijn dat er in die straat iemand woonde met die naam of dat de grond eigendom was van iemand die zo heette. Die verklaring noemt men bijvoorbeeld in Haarlem voor de Nobelstraat, in Den Haag voor de Nobelstraat (en de Kleine Nobelstraat), in Utrecht voor de Nobelstraat (en de Nobeldwarsstraat) en in Zierikzee voor de Lange Nobelstraat, de Korte Nobelstraat en de Nobelpoort. Nobelstraten in alle soorten en maten. Naar welke Nobel de straat precies genoemd is, zal per plaats verschillen. Van de Nobelstraat in Rotterdam weet men wel naar wie die genoemd is: naar Hendrick Nobel die er vierhonderd jaar geleden burgemeester was.
Ik las nog een theorie dat de Nobelstraat wellicht zo heet omdat er in de straat vroeger 'nobele mensen' (oftewel edellieden) woonden. Maar voor die theorie heb ik nergens onderbouwing kunnen vinden. Ik hoor het graag als jij daar meer over weet.
Het grootste deel van deze straatnamen - ongeveer twee derde - is genoemd naar Alfred Nobel, de Zweedse chemicus die rijk werd van de uitvinding van het dynamiet en die de Nobelprijs instelde. Er zijn aardig wat industrieterreinen waar de straten naar uitvinders en wetenschappers zoals Einstein en Edison zijn genoemd, en daar krijgt Nobel ook vaak een plekje. En anders heeft hij wel Nobelprijswinnaars in zijn directe omgeving.
Nobel was ook een koning in het epische verhaal van Reinaart de vos. Het Koning Nobelpad in Amersfoort, Nobel in Kollum en het Nobelplein en de Nobelstraat in Nieuw Namen zijn naar deze Koning Nobel genoemd. De straten in de omgeving zijn dan bijvoorbeeld naar Reinaart, Cantecleer en Grimbeert genoemd.
Er is ook een oude gouden munt die Nobel heet. In een aantal plaatsen zijn de straten in een bepaalde wijk naar oude munten genoemd. In Houten zit daar ook een Nobelslag bij en in Mijdrecht hebben ze de Nobel als straatnaam.
In het noorden van Vleuten ligt een wijk waar alle straten naar oude boerderijen zijn genoemd. Tussen de Helenahoeve en de Griendhoeve ligt daar ook de straat Nobel Hoeve (met spatie). Die straat is dus naar een boerderij genoemd. De vraag is natuurlijk naar wie of wat de boerderij zelf ooit genoemd is.
De familienaam Nobel kwam eeuwen geleden al voor in Nederland, en soms werd er in een plaats een straat genoemd naar iemand die Nobel, de Nobel of Nobelaar heette. Het kan zijn dat er in die straat iemand woonde met die naam of dat de grond eigendom was van iemand die zo heette. Die verklaring noemt men bijvoorbeeld in Haarlem voor de Nobelstraat, in Den Haag voor de Nobelstraat (en de Kleine Nobelstraat), in Utrecht voor de Nobelstraat (en de Nobeldwarsstraat) en in Zierikzee voor de Lange Nobelstraat, de Korte Nobelstraat en de Nobelpoort. Nobelstraten in alle soorten en maten. Naar welke Nobel de straat precies genoemd is, zal per plaats verschillen. Van de Nobelstraat in Rotterdam weet men wel naar wie die genoemd is: naar Hendrick Nobel die er vierhonderd jaar geleden burgemeester was.
Ik las nog een theorie dat de Nobelstraat wellicht zo heet omdat er in de straat vroeger 'nobele mensen' (oftewel edellieden) woonden. Maar voor die theorie heb ik nergens onderbouwing kunnen vinden. Ik hoor het graag als jij daar meer over weet.
Reacties
Je ziet vaker bij oudere straatnamen dat de betekenis vervaagt en de naam als geheel een eigen klemtoon krijgt. Vaak is die eigen uitspraak trouwens ook een manier waarop je de lokale bewoners van de bezoekers kunt onderscheiden.