Doorgaan naar hoofdcontent

Loop naar de maan! Kliffen en kraters in de Openbare Ruimte

Veel gemeentes hebben een straatnaamcommissie die adviseert over de naamgeving van de openbare ruimte. De Internationale Astronomische Unie heeft een vergelijkbare taak. Die organisatie is namelijk verantwoordelijk voor de naamgeving van alle objecten in het heelal. De grote 'Openbare Ruimte', zeg maar. Soms hebben straatnaamcommissies moeite om een nieuw thema te bedenken voor de straatnamen in de stad. Hoe groot moet dat probleem dan wel niet zijn voor de Internationale Astronomische Unie?

Ik moest daaraan denken toen ik eerder deze week het nieuwsbericht las dat een klif op de planeet Mercurius een Nederlandse naam heeft gekregen: de Duyfken Rupes ('rupes' is Latijn voor 'klif'). De rotswand is genoemd naar het VOC-schip dat in 1606 Australië ontdekte. Het bericht maakte me meteen nieuwsgierig naar het achterliggende thema, zoals ik dat ook altijd bij straatnamen heb. Zijn de omliggende kliffen op Mercurius ook allemaal naar schepen genoemd, en misschien zelfs wel specifiek naar VOC-schepen? Zijn misschien alle schepen vernoemd die als eerste een bepaald continent hebben ontdekt? Of staat de naam 'Duyfken' op zich en is er helemaal geen verbindend thema?

Tegelijk met de Duyfken zijn op Mercurius nog negen andere kliffen naar schepen genoemd. De eer is gegund aan de Alvin, de Belgica, de Calypso, de Carnegie, de Eltanin, de Enterprise, de Nautilus, de Palmer en de Terror. Dat zijn geen VOC-schepen, maar wel allemaal ontdekkings- en onderzoeksschepen. De Calypso is bijvoorbeeld het beroemde schip waarmee Fransman Jacques-Yves Cousteau in de twintigste eeuw zijn oceaanonderzoek deed. De Enterprise is niet het beroemde ruimteschip uit Star Trek en ook niet de spaceshuttle, maar een stoomschip dat de Mississippi en de Amazone verkende. De Belgica is een Belgisch schip - het is het eerste schip dat  ooit overwinterde bij Antarctica. De Terror, de Palmer en de Eltanin deden net als de Belgica poolonderzoek. Met deze tien aanwinsten hebben nu in totaal 27 kliffen op Mercurius een naam.


Straten voor de Duyfken
Terug naar de straat. Als de IAU ergens een klif op een verre planeet naar de Duyfken noemt, dan zal er toch ook wel minimaal één straat in Nederland naar dat schip zijn genoemd. Inderdaad, ik heb één straat met die naam kunnen vinden. Lelystad is een wijk met straten die naar VOC-schepen zijn genoemd, zoals het Vliegent Hert, Fortuyn, Eendragt, Zeepaert en Saerdam. De wijk ligt mooi aan het water en als je goed kijkt, kun je even verderop de Bataviawerf zien waar de replica van de Batavia ligt - ook zo'n beroemd VOC-schip.

Verrassend genoeg vond ik in Australië meer straten die naar de Duyfken zijn genoemd. Zo is er een Duyfken Street in Bentley Park (Queensland), een Duyfken Road in Jindalee (West-Australië), een Duyfken Place in Red Hill (Australian Capital Territory) en een Duyfken Crescent in Trunding (Queensland).


Meer namen?
De Internationale Astronomische Unie moet namen bedenken voor alle planeten en planetoïden, voor manen en meteoroïden, voor kliffen en kraters. Dan heb je nogal wat namen nodig. Zitten daar nog meer Nederlandse namen tussen? Natuurlijk. Er zijn bijvoorbeeld asteroïdes vernoemd naar de astronauten Wubbo Ockels en Lodewijk van den Berg. Op de Maan is een krater genoemd naar de astronoom Uco van Wijk, en op Mars zijn kraters genoemd naar Amsterdam, Edam en Urk. De astronomen Jan Oort en Gerard Kuiper hebben zelfs respectievelijk een wolk en een gordel, maar die hebben ze dan ook min of meer zelf ontdekt.

De meest bijzondere vernoeming die ik tegenkwam, was die van operazangeres Aaltje Noordewier-Reddingius. Naar haar is de asteroïde 677 Aaltje genoemd. Deze asteroïde werd ontdekt in 1909. In die tijd was Aaltje een beroemd zangeres in binnen- en buitenland. Ik moet eerlijk bekennen dat ik nog niet eerder van haar gehoord had, maar er blijken straten naar haar genoemd in Den Haag, Bussum, Hengelo, Leiden, Rotterdam en Deurne.

Reacties

Anoniem zei…
Wat vreemd eigenlijk dat op Wikipedia nog geen lijst staat van 'schepen die als eerste iets ontdekt hebben'. Ons Duyfken kan in ieder geval op die lijst. Wie weet er meer? :)

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol