Doorgaan naar hoofdcontent

Over koninginnen en prinsessen - wordt de Koningin Beatrixlaan straks weer de Prinses Beatrixlaan?

Koningin Beatrix maakte onlangs haar abdicatie bekend. Na 30 april a.s. heet ze weer gewoon prinses Beatrix. Maar moeten we dan ook de namen wijzigen van alle Koningin Beatrixstraten, -pleinen en -lanen? Wonen mensen die nu nog in de Koningin Beatrixstraat wonen na de troonswisseling ineens in de Prinses Beatrixstraat?

Er zijn in Nederland meer dan vijfhonderd straatnamen naar Beatrix genoemd. Daarvan heeft de meerderheid geen 'Prinses' of 'Koningin' in de naam. Alleen de Beatrixstraat komt al bijna tweehonderd keer voor, en verder zijn er ook nog Beatrixwegen, -lanen, -parken, -plantsoenen en zo. Er zijn ook bijna tweehonderd straatnamen naar 'Prinses Beatrix' genoemd, dus met 'Prinses' ervoor. Als je hebt meegeteld, weet je nu dat er in Nederland waarschijnlijk niet zo heel veel straten naar 'Koningin Beatrix' zijn genoemd; ik heb er maar veertien kunnen vinden. De oudste daarvan zijn de Koningin Beatrixstraat in De Lier, de Koningin Beatrixlaan in Slootdorp, de Koningin Beatrixstraat in Gaanderen en de Koningin Beatrixlaan in Vroomshoop. In die plaatsen waren ze er in 1980 - het jaar dat Beatrix koningin werd - al meteen met een koninklijke straatnaam bij.

Bij Beatrix komt de straatnaam met Prinses meer dan tien keer zo vaak voor als die met Koningin (189 tegen 14). Dat is niet zo vreemd als je bedenkt dat ze al meer dan veertig jaar (kroon)prinses was voordat ze koningin werd. Zo hebben van alle straatnamen die naar prins Willem-Alexander genoemd er inmiddels ook 80 de titel 'Prins', terwijl er vanzelfsprekend nog geen straatnamen naar 'Koning Willem-Alexander' genoemd zijn. Het opvallende is dat de koningin/prinses-verhouding bij de straatnamen voor Juliana en Wilhelmina net andersom is: bij Juliana komt de koninginnen-straatnaam ongeveer vier keer zo vaak voor als de prinsessen-straatnaam en bij Wilhelmina is dat zelfs ongeveer zes keer zo vaak. Ook dit is goed verklaarbaar: veel van deze straatnamen zijn pas na hun regeerperiode (of zelfs na hun overlijden) vastgesteld, en Wilhelmina en Juliana worden toch vooral herinnerd als koningin.

Er zijn plaatsen waar straten naar meerdere koninginnen zijn genoemd en waar consequent 'koningin' als titel wordt gebruikt. In Slootdorp - een dorp in Noord-Holland met ruim duizend inwoners - hebben ze niet alleen een Koningin Beatrixlaan, maar ook een Koningin Julianalaan, een Koningin Wilhelminaweg en zelfs ook nog een Koningin Emmaweg. Die laatste drie straatnamen zijn in 1949 tegelijk vastgesteld. De Koningin Beatrixlaan aan de rand van het dorp kwam er pas in 1980 bij. Iets dergelijks gebeurde in Leusden. De Koningin Julianalaan, de Koningin Wilhelminalaan en de Koningin Emmalaan stammen daar uit 1962; de Koningin Beatrixlaan aldaar dateert uit 1983.

Het is niet gebruikelijk om straten die naar een regerende koningin genoemd zijn na haar troonsafstand tot prinsessen-straat te hernoemen. Dat blijkt wel uit het feit dat we nog zo veel straten hebben die naar de koninginnen Juliana, Wilhelmina en Emma zijn genoemd. De Koningin Beatrixstraat blijft dus gewoon de Koningin Beatrixstraat, en de Prins Willem-Alexanderstraat blijft Prins Willem-Alexanderstraat heten.

Het wachten is nu op de eerste plaats waar men na 30 april een straat tot Koning Willem-Alexanderstraat doopt. En welke plaats komt als eerste met een Koningin Máximastraat?

Reacties

Anoniem zei…
In straatnamen leggen we onze geschiedenis vast. Als Beatrix straks weer prinses is hebben we er met de Koningin Beatrixlaan weer een klein stukje geschiedenis bij!!
Robin Rutten zei…
In mijn woonplaats heb je zelfs een Juliana Bernhardlaan. Zo loop je nog heel wat straten mis als je enkel en alleen zoekt op Koningin Julianastraat.
Rob Essers zei…
@Robin Rutten: Je bedoelt waarschijnlijk de Juliana-Bernhardlaan (openbare ruimte ID 0917301313010302) in de woonplaats Hoensbroek. Tussen Juliana en Bernhard hoort volgens het brondocument d.d. 22 juni 1950 een streepje te staan. Blijkbaar is men in de gemeente Heerlen niet in staat om ervoor te zorgen dat de juiste naam op de straatnaamborden wordt vermeld.
Rob Essers zei…
Vroeger was er in Nijmegen een Beatrixstraat (raadsbesluit d.d. 22 februari 1896), maar die was genoemnd naar de dochter († 735) van graaf Diederik van Kleef. En hoewel het verbod van het gebruik van namen van levende leden van het Huis Oranje-Nassau (Verordening van de Commissaris-Generaal voor Veiligheid d.d. 17 september 1941) niet gold voor de Beatrixstraat, werd de straatnaam in 1942 gewijzigd. Bij de bevrijding van Nijmegen in september 1944 werd de oude naam in ere hersteld maar de bebouwing door oorlogshandelingen verwoest.

Om andere plaatsen naar de kroon te steken pleit ik al een aantal jaren voor een Keizerin Beatrixsingel. Naar haar echtenoot is in Nijmegen in 1896 de Barbarossastraat genoemd en naar hun zoon in 2006 de Keizer Hendrik VI-singel. Koningin Beatrix maakt hier geen schijn van kans...
Anoniem zei…
Wij hebben een Marijkelaan uit de tijd dat prinses Christina nog als Marijke door het leven ging. Die straatnaam is niet veranderd toen zij haar roepnaam veranderde.
Anoniem zei…
Hellevoetsluis krijgt een Koning Willem-Alexanderkade. De gemeenteraad van Hellevoetsluis vindt unaniem dat de huidige kade van Industriehaven op 30 april wordt omgedoopt met de nieuwe naam.
http://www.rijnmond.nl/nieuws/08-02-2013/hellevoetsluis-krijgt-koning-willem-alexanderkade
Biker zei…
Ook straatnamen in Oss zijn genoemd naar leden van het Koningshuis, iedere stad of dorp heeft wel een straatnaam van een lid van het Koningshuis. Koningin Juliana was het populairste lid van het Koningshuis, haar naam wordt in meer dan 600 straten in Nederland vernoemd. Tijdens de Osse raadsvergadering van oktober 1956 waren de meningen verdeeld over de Koninklijke titels bij de straatnamen, genoemd naar leden van koninklijk huis. Bij raadsbesluit van 25 januari 1957 werden alle titels voor die straatnamen, van leden het Koninklijke huis, geschrapt.
F.M. van de Vorst.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol