Doorgaan naar hoofdcontent

Zeven eeuwen dolen door straten op Tholen

De oudst bekende straatnaam van Tholen is de Kerkstraat; deze dateert van precies zevenhonderd jaar geleden. In 1312 liet Ewout Pieterszoon Gabriee in een oorkonde vastleggen dat hij zijn huis aan de Kerckstrate beschikbaar stelde als gasthuis om arme reizigers op te vangen. Dat is de oudste registratie van een straatnaam in het gebied. Het jubileum valt mooi samen met de uitgave van een bijzonder straatnamenboek: Zeven eeuwen straatnamen op Tholen en Sint Philipsland.

Het boek geeft natuurlijk informatie over alle straatnamen op Tholen en Sint Philipsland, en die informatie is al behoorlijk uitgebreid. Maar het doet meer dan dat. In het boek staan namelijk ook verhalen over alle straatnamen die ooit op het eiland in gebruik zijn geweest, maar die nu niet meer bestaan. Het vertelt dus niet alleen hoe straatnamen ontstonden, maar ook hoe ze soms weer verdwenen! Zo lag in de plaats Tholen bijvoorbeeld ooit een steeg die Brouslop werd genoemd, vanwege de naastgelegen brouwerij. Maar in 1617 kreeg timmerman Cornelis Smijtegelt toestemming om de steeg bij zijn huis te voegen, en daarmee verdween de straatnaam weer. Ja, zo gaat dat soms. De straat Armenhuizen in Stavenisse dankte zijn naam aan de armenhuizen die er stonden. Maar bij de onderwaterzetting van het eiland in 1944 raakten de woningen beschadigd en na de watersnoodramp van 1953 waren ze helemaal niet meer te redden. Tegenwoordig ligt op de plek van de armenwoningen het Van der Lek de Clercqplein, genoemd naar de familie Van der Lek de Clercq die veel voor Stavenisse heeft betekend. Kijk, zo leer je nog eens wat over het gebied! Nog eentje dan: het Nieuwe Pad in Sint-Annaland. Dat pad werd in 1652 voor het eerst zo genoemd op een kaart. Drie eeuwen later besloot de gemeenteraad in 1955 dat het beter was om de straat voortaan Nieuwstraat te noemen. Het pad was vermoedelijk al lang geen paadje meer, en het nieuwe was er waarschijnlijk ook wel vanaf.

In het boek staan veel weetjes over de wegenbouw op Tholen. In 1320 gaf de Hollandse graaf Willem II het dorp Scherpenisse een vergunning tot het heffen van accijnzen voor het bestraten van de wegen met keien en klinkers - tot die tijd waren de wegen nog onverhard. Nadat de stad Reimerswaal aan het begin van de 17e eeuw was verlaten - en later ook verdronken - werden de straatstenen uit de stad gebruikt voor de bestrating van wegen elders op het eiland. Die bestrating was vooral fijn voor karren en koetsen, want auto's reden er nog helemaal niet. Pas vanaf 1900 verleende de provincie Zeeland vergunningen voor het rijden met motorvoertuigen op de openbare wegen in de provincie. De eerste vergunning was voor de heer F.C.O.M. Hombach in Hulst, grondeigenaar en lid van de Staten van Zeeland.

Ik noem ook nog even wat feiten over de invoering van straatnamen en huisnummering. Straatnamen bestonden in de volksmond al vele eeuwen, maar in de aanduiding van huizen aan die straten zat vaak maar weinig structuur. Rond 1800 werden her en der in het gebied de eerste huisnummers gebruikt. Met een raadsbesluit in 1907 werd de eerste straatsgewijze huisnummering in de gemeente Tholen ingevoerd. Dat zelfde jaar werden ook de eerste straatnaamborden in Tholen geplaatst. In Scherpenisse werd de eerste straatsgewijze huisnummering in 1956 pas ingevoerd, in de Laban Deurloostraat om precies te zijn. Vanaf 1968 werden ook straatnaamborden in de buitengebieden geplaatst; inmiddels is iedere straat vanzelfsprekend van minimaal één bord voorzien. De laatste straatnaambesluiten die in het boek zijn verwerkt, dateren van 18 september 2012... zeven eeuwen naar de registratie van de Kerkstraat in Tholen.

Het boek Zeven eeuwen straatnamen op Tholen en Sint Philipsland is geschreven door Hans Zuurdeeg, de oud-gemeentearchivaris van Tholen. Hij heeft goed en grondig werk geleverd. Je zou bijna zeggen dat hij wel een straatnaam op Tholen heeft verdiend.

Reacties

Anoniem zei…
Ik heb het met kerst gekregen en het is inderdaad een kloek boek!

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol