Doorgaan naar hoofdcontent

Bomen over straatnamen - staan er lindes in de Lindelaan?

Er zijn in Nederland nogal wat straten naar bomen genoemd. Er zijn zelfs behoorlijk wat plaatsen met een hele bomenwijk. Bij straten en bomen denk ik meteen aan lanen. De officiële betekenis van het woord 'laan' is namelijk 'straat die aan beide zijden met bomen beplant is'. Maar hebben de meeste bomenstraten ook daadwerkelijk -laan als achtervoegsel? Staan er ook lindes in de Lindelaan? En is de populier ook populair?

Er zijn in Nederland ongeveer 3500 straten die genoemd zijn naar bomen. Van Dennenweg tot Kastanjesingel en van Wilgenstraat tot Esdoornhof. Er zijn ook mooie rijmende straatnamen zoals de Plataanlaan en de Eikdijk (niet te verwarren met de 'ijkdijk' van TNO). Met al die combinaties van voor- en achtervoegsel zijn er veel verschillende straatnamen te bedenken. Laten we eerst eens kijken welke bomen het vaakst vernoemd zijn.

De populairste boom in straatnamenland is de berk. Van alle bomenstraten in Nederland is ongeveer 12% genoemd naar de berk - dat zijn ongeveer 400 straten. Daarna komen de eik, de beuk en de meidoorn, met ieder ongeveer 10%. De top-10 bestaat verder uit de kastanje, de esdoorn, de acacia, de den, de populier en de spar. De linde en de wilg volgen op de voet, maar vallen net buiten de top-10. Is er een verklaring voor deze populariteit? De eik, de beuk en de berk zijn natuurlijk gewoon veelvoorkomende bomen die tot de klassiekers behoren. De meidoorn is als sierboom en heester misschien wel een beetje een vreemde eend in de bijt.

Dan de achtervoegsels. Is de -laan werkelijk zo populair in bomenland als je zou verwachten? Het antwoord is eenvoudig: ja, -laan is zonder twijfel het populairste achtervoegsel. Van alle bomenstraten in Nederland eindigt maar liefst 40% op 'laan'. De laan wordt op grote afstand gevolgd door de -straat (met 26%) en de -weg (met 6%). Opvallend is ook de nummer vier op de lijst: 5% van de bomenstraten heeft namelijk helemaal geen achtervoegsel! Die heten gewoon 'Acacia' of 'Meidoorn'. Op nummer vijf staat de -hof; een omheinde tuin met bomen, dat klinkt ook wel logisch. Met die top-5 hebben we al 83% van alle bomenstraten gehad. Verder hebben we - in volgorde van populariteit - ook nog wat dreven, pleinen, dijken, paden, parken en plantsoenen, maar de bijbehorende aantallen zijn nauwelijks het vermelden waard.

De berk en de laan winnen dus allebei hun klassement, maar is de Berkenlaan dan ook de winnaar in het combinatieklassement? Nee, want de winnaar in dat klassement is de Kastanjelaan, met de Eikenlaan en de Beukenlaan als nummers twee en drie. Pas daarna komt de Berkenlaan - een eervolle vierde plaats, maar net geen medaille. Op de vijfde en zesde plaats komen de eerste niet-lanen: de Meidoornstraat en de Esdoornstraat. De top-10 wordt verder volgemaakt met de Meidoornlaan, de Esdoornlaan, de Acacialaan en de Wilgenstraat. Van deze top-10 is de Wilgenstraat trouwens de eerste op de lijst die minder dan 100 keer voorkomt in Nederland.

De Lindelaan en de Larikslaan verdienen nog een bijzondere vermelding. Van alle straten die naar de linde zijn genoemd, is namelijk 60% een -laan. Bij de lariks ligt dat percentage op bijna 40%. Dat is toch bijzonder bovengemiddeld. Zou dat puur vanwege de alliteratie komen? 'Larikslaan' en 'Lindelaan' klinken allebei natuurlijk wel lekker. En lindes doen het in het algemeen prima langs een laan. Misschien dat het bekende zinnetje "Lientje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan" ook nog heeft bijgedragen aan de populariteit van de Lindelaan. Als allitereren zo populair is in straatnamenland, dan zou je verwachten dat er ook meer Populierenpaden, Peppelparken en Sparsingels zijn, maar die komen in het hele land niet voor.

Mijn onderzoek is natuurlijk puur taalkundig. Ik heb niet gekeken of er wel bomen in die bomenstraten staan. En dus al helemaal niet of dat wel de bomen zijn waar de straat naar genoemd is. De vraag of er in alle Lindelanen in Nederland ook echt lindes staan, kan ik met dit onderzoek dus niet beantwoorden. Bij oude Lindelanen ligt dat overigens wel voor de hand; die kregen nou eenmaal vaak die naam omdat er lindes stonden. Zo ging dat vroeger. Maar sinds de introductie van de 'bomenwijk' waar de boom slechts als thema voor de straatnamen in de wijk werd gebruikt, is het wat minder waarschijnlijk dat in een bomenstraat ook de bijbehorende bomen staan. Tegenwoordig gaat het misschien juist wel andersom: dat men lindes langs een laan plaatst, omdat die Lindelaan heet.


1. Voor dit onderzoek heb ik alle voorvoegsels bij elkaar geteld die voor mijn gevoel ook bij elkaar horen, en dat heb ik bij de achtervoegsels ook gedaan. Enkelvouds- en meervoudsvormen (zoals Wilgkade en Wilgendijk bij de wilg) heb ik bij elkaar opgeteld, net als spellingsvarianten (zoals 'lariks' en 'larix') en gewone en verkleiningsvormen (zoals Wilgendijk en Berkendijkje bij de dijken). In Nieuwerkerk aan den IJssel is een Burgemeester Van de Lindelaan. Ik weet niet of die burgemeester een boom van een vent was, maar die straatnaam heb ik toch maar niet meegeteld.

2. Het valt me op dat ik in deze tekst best vaak het woord 'populair' gebruik. Iedere keer dat ik dat typte, moest ik opletten dat ik niet per ongeluk 'populier' schreef. Dat heb ik anders nooit! Het zal wel door het onderwerp van het verhaal komen.

Reacties

Anoniem zei…
Mijn grootouders wonen aan de Lindelaan in Dubbeldam (Dordrecht) en hebben inderdaad een linde voor hun huis staan. Hetzelfde geldt voor verreweg de meeste andere bomenlanen daar. Dat lijkt me nou net de charme van zo'n op zich niet zo inspirerend thema, dat de namen 'echt' zijn.
Jan van Iersel zei…
De mooiste naam is natuurlijk Boompjes in Rotterdam.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Boompjes

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol