Doorgaan naar hoofdcontent

Wie noemt zijn zoon nou 'Panorama'?

Onlangs reed ik op mijn fiets over de Burgemeester Le Fèvre de Montignylaan in Rotterdam. De huizen aan die laan zijn net zo statig als de straatnaam doet vermoeden. Maar anders dan die ene naam doet vermoeden, zijn de straten in de omgeving allemaal genoemd naar schilders.

Ik fietste langs de Frans Halssingel, de Jan Weijnslaan en de Jeroen Boschlaan, en kwam toen langs de Mesdaglaan. Het viel me meteen op dat er geen voornaam op dat bordje stond. En dus vroeg ik me af wat eigenlijk de voornaam van Mesdag was. Ik kwam niet verder dan Panorama. 'Panorama Mesdag', dat klinkt toch heel bekend. Maar wie noemt zijn zoon nou 'Panorama'? Nee, het moest natuurlijk wat anders zijn. Waarom ken ik van een heleboel schilders de voornaam, behalve van Mesdag - toch ook niet de minste? En waarom was uitgerekend bij de Mesdaglaan geen voornaam gebruikt? Als ze netjes de voornaam op het bordje hadden gezet, had ik nu wel geweten hoe hij heette.

Thuis heb ik het meteen opgezocht. De schilder van het beroemde panorama heet voluit Hendrik Willem Mesdag. Hij werd in 1831 geboren in Groningen en verhuisde in 1869 naar Den Haag. Daar schilderde hij in 1881 het Panorama Mesdag. Hendrik was de jongere broer van Taco Mesdag, die twee jaar eerder geboren is. En Taco was ook kunstschilder. Misschien niet zo beroemd als zijn jongere broer, maar toch zeker wel verdienstelijk. Samen speelden zijn een belangrijke rol in het Haagse schilderkunstig genootschap Pulchri Studio, waarvan Hendrik jarenlang voorzitter was en Taco penningmeester.

In 1950 besloot de gemeente Rotterdam om een laan naar Mesdag te noemen. Ze konden alleen niet kiezen welke. Of ze wilden er uit beleefdheid niet eentje passeren door voor zijn broer te kiezen. En dus kozen ze voor een praktische oplossing: de laan werd 'Mesdaglaan' gedoopt, en daarmee vernoemd naar beide broers.

Er blijken overigens wel meer straatnamen in de Rotterdamse schildersbuurt te zijn die geen voornamen bevatten, zoals de Mauvelaan en de Tooroplaan. Met uitzondering van het Koekkoekplein zijn die andere straten gewoon allemaal naar één schilder genoemd.

Meer straten voor Mesdag
Er zijn in Nederland 83 straten en pleinen genoemd naar 'Mesdag'. De meeste daarvan hebben alleen 'Mesdag' in de naam, zodat niet meteen duidelijk is wie er precies vernoemd is. Er zijn in totaal achttien straten genoemd naar Hendrik Willem en twee naar Taco.
Bij de straten die naar Hendrik Willem zijn genoemd, gebruiken ze soms de volledige naam (zoals bij de Hendrik Willem Mesdagstraat in Apeldoorn) en soms de voorletters (zoals bij de H.W. Mesdagstraat in Papendrecht). Er is een Hendrik W. Mesdagstraat in Oisterwijk, en er zijn Hendrik Mesdagstraten in Zelhem, Helmond, Meppel en Deurne. Er is ook een Willem Mesdagstraat in Almelo - zouden ze daar werkelijk alleen zijn tweede voornaam gebruikt hebben, of is daar heel iemand anders vernoemd?
De twee straten die naar broer Taco zijn genoemd, liggen allebei in Groningen: het Taco Mesdagplein en de Taco Mesdagstraat. In Spijkenisse is een straat genoemd naar Sientje Mesdag-Van Houten, de vrouw van Hendrik Willem.
In Wolfheze is ook een Van Mesdagweg. Hendrik Willem, Taco en Sientje hadden geen 'van' in de naam, dus dat moet een andere Mesdag zijn. Misschien dezelfde waar ook de Van Mesdagkliniek naar genoemd is? Omdat de weg in de buurt van een inrichting ligt, lijkt dat wel waarschijnlijk.

(Bekijk de Rotterdamse Mesdaglaan op GoogleMaps.)

Reacties

Greet zei…
De Tooroplaan is natuurlijk ook vernoemd naar twee schilders: vader Jan en dochter Charley. De Mauvelaan kan vernoemd zijn naar opa Anton en kleinzoon Thijs, hoewel deze laatste geen echte schilder was.
René zei…
@Greet:
Dat had ik natuurlijk even uitgezocht voordat ik erover schreef. Volgens de gemeente Rotterdam is de Tooroplaan genoemd naar Johannes Theodoor Toorop en de Mauvelaan naar Anton Mauve. Helaas voor Charley en Thijs... Charley heeft overigens op andere plekken wel 'eigen' straatnamen.
Barend zei…
In Groningen is ook een H.W. Mesdagstraat. Deze kruist de Taco Mesdagstraat zelfs.

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol