Doorgaan naar hoofdcontent

Over het Inbuspad naar IKEA

Sinds 2008 ligt er in Delft een fietspad met de naam 'Inbuspad'. Een toepasselijk naam, omdat het pad een beetje een L-vorm heeft en bovendien vlak langs de IKEA loopt. De inbussleutel en IKEA zijn op een of andere manier nauw met elkaar verbonden. Is IKEA ook de uitvinder van dat handige sleuteltje waarmee je complete meubels in elkaar kunt zetten? En heeft het woord 'inbus' misschien zelfs een Zweedse oorsprong?

De inbusschroeven met het zeshoekige gat zijn uitgevonden tussen 1860 en 1890. Maar omdat die zeshoekige gaten zo ontzettend moeilijk te maken waren, duurde het tot 1911 voordat de eerst echte inbusschroeven geproduceerd werden. Het eerste bedrijf waarvan het bekend is dat het inbusschroeven maakte, was Standard Pressed Steel Company in Amerika. Een belangrijke reden om een zeshoekig gat te maken, was dat ze daarmee het patent van de Canadees Robertson konden omzeilen. Die had namelijk het patent op schroeven met een vierkant gat. SPS koos 'Unbrako' als merknaam voor zijn schroeven, omdat dat een beetje klonk als unbreakable. In het Noors gebruikt men nog steeds het daarvan afgeleide woord 'Unbrakonøkkel'.

De schroeven met het zeshoekige gat werden in de loop der jaren door verschillende bedrijven in verschillende landen zijn uitgevonden en gepatenteerd. In Italië werd het product bijvoorbeeld geïntroduceerd door Egidio Brugola, en sindsdien heeft men het daar over een 'brugola'. In Amerika werden de schroeven en de bijbehorende sleutel onder andere gemaakt door de Allen Manufacturing Company, en 'Allen' werd na de Tweede Wereldoorlog zo'n populair merk dat de inbussleutel in Amerika vaak nog steeds de 'Allen key' wordt genoemd. De algemene Engelse benaming is overigens 'hex key', met een duidelijke verwijzing naar de hexagonale vorm van het gat.

Maar waarom noemen wij het dan een inbussleutel? De naam van de inbus is een verwijzing naar het Duitse bedrijf Bauer & Schaurte Karcher dat de vinding in 1936 patenteerde. De naam bestaat uit de beginletters van Innensechskantschraube Bauer und Schaurte. Het is dus gewoon de binnenzeskantsschroef van Bauer & Schaurte. Er zijn een heleboel mensen die het 'imbus' noemen (met een m), maar dat is zoals je kunt zien geen correcte afleiding.

Het woord 'inbus' heeft dus geen Zweedse oorsprong. Daar wordt de inbussleutel 'insexnyckel' genoemd, waarbij het handig is om te weten dat 'sex' Zweeds is voor 'zes'. En 'nyckel' betekent - net als het Noorse nøkkel waar ik hierboven over schreef - gewoon 'sleutel'.

De inbussleutel heeft dus niet echt een Zweedse oorsprong. Maar IKEA heeft inmiddels wel een enorme hoeveelheid inbussleutels bij zijn producten geleverd en daarmee flink bijgedragen aan de populariteit van het gereedschap. Het is dus wel toepasselijk dat je naar IKEA in Delft kunt fietsen over het 'Inbuspad'.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Wat is de echte Monopoly-stad van Nederland? En waar ligt Ons Dorp?

Een tijd geleden heb ik al eens uitgelegd wie de straatnamen heeft gekozen voor het Nederlandse Monopoly-spel. De Nederlandse editie van het spel was de eerste waarin straatnamen uit verschillende steden werden gebruikt. Dus vroeg ik me af: is er misschien toch één stad te vinden die al die straatnamen heeft? Dan zouden ze daar mooi hun geheel eigen editie van het spel kunnen maken. Tijdens die zoektocht diende nog een tweede vraag zich aan: waar ligt Ons Dorp? Laten we eerst eens even kijken hoe bijzonder die straatnamen uit het Monopoly-spel eigenlijk zijn. In de top-10 met straatnamen die in het Nederland het meest voorkomen, staat één straat uit Monopoly: de Dorpsstraat . Die komt in Nederland 315 keer voor, van Aalsmeer tot Zwolle. De Brink komt 67 keer voor, van Almelo tot Zuidwolde. Op 43 plaatsen ligt een Steenstraat , van Alphen aan den Rijn tot in Zwolle. Dan komen we bij een bijzonder geval: de Houtstraat komt 32 keer voor in Nederland (van Almere tot Wolvega), maar vreemd

Wie heeft de straatnamen van Monopoly gekozen?

De Barteljorisstraat, Neude, A-Kerkhof en de Kalverstraat. Iedereen kent de straatnamen uit het Monopoly-spel. Maar waarom hebben nou juist deze straatnamen een plekje in het spel gekregen? Waarom heeft men uit Rotterdam niet de Weena of de Lijnbaan gekozen, en voor Amsterdam de P.C. Hooftstraat? En waarom zitten Haarlem en Arnhem er wel in, en Maastricht en Eindhoven niet? Wie heeft dat allemaal bedacht? Voor de geschiedenis van het spel gaan we even helemaal terug naar 1904. Elizabeth Magie vroeg toen patent aan op het bordspel ' The Landlord's Game '. Geïnspireerd door dat spel liet Charles Darrow in 1934 in eigen beheer 5000 exemplaren van het spel 'Monopoly' maken en die waren binnen een jaar verkocht. Toen toonde Parker Brothers interesse om het spel in de Verenigde Staten uit te geven. Zij verkochten binnen een jaar meer dan een miljoen exemplaren. De populariteit van het spel bleef niet onopgemerkt en de Engelse firma Waddington kocht in 1936 de rechten o

Wat is in Nederland de langste straat met één naam?

De Oudebildtdijk in de Friese gemeente Het Bildt wordt vaak de langste straat van Nederland genoemd. De straat loopt van Westhoek naar Oudebildtzijl en is volgens Google Maps in totaal 12,1 kilometer lang. Dat is best een eind inderdaad. Maar is het daarmee inderdaad de langste straat van Nederland? En meer specifiek: de langste straat die van begin tot eind dezelfde straatnaam heeft? Ik zal het maar meteen verklappen: dat is dus niet. Als je gaat zoeken naar 'langste straat van Nederland' kom je allerlei straatnamen tegen. Ik zag dat ergens iemand de Voorstraat in Dordrecht noemde, maar die is 'slechts' 1.200 meter en daarmee met afstand niet de langste. De Laan van Meerdervoort in Den Haag wordt ook vaak genoemd, maar die is met een lengte van 5.800 meter ook zeker niet de langste straat van Nederland. Hier en daar lijkt men dat door te hebben, want daar noemt men het specifiek de langste láán van Nederland. Ik vind gemakkelijke een paar straten die een stuk la

Wat zijn de regels voor nieuwe straatnamen?

Dorstige Smid , Mickey Mousestraat , Kerstomaatplantsoen . Tussen alle vragen die mensen me stellen over straatnamen, komen twee vragen iedere keer weer terug: wie bedenkt toch al die nieuwe straatnamen en wat voor regels gelden daarbij? Het vaststellen van straatnamen is een taak van de gemeente - het gebeurt in het algemeen door het College van B&W. Veel gemeentes hebben een speciale straatnaamcommissie, die advies uitbrengt aan het College. In de commissie zitten deskundigen met verschillende achtergronden, zoals een stadshistoricus en een stedenbouwkundige. De manier waarop in een gemeente de straatnamen worden vastgesteld, is vastgelegd in een 'Verordening Straatnaamgeving en huisnummering'. In die verordening kan een gemeente ook richtlijnen voor de straatnamen opnemen, maar dat is niet verplicht. Het kan ook zijn dat de straatnaamcommissie ongeschreven regels hanteert. Er is dus niet één vaste lijst met regels waar alle straatnamen in Nederland aan moeten vol